Bảo đảm dạy và học ở vùng lũ: Thích ứng trước mắt và chủ động lâu dài

Qua đó bảo đảm an toàn cho học sinh, giáo viên cũng như ổn định, không gián đoạn chương trình, kế hoạch dạy học.

Quản lý học sinh, tổ chức dạy học mùa mưa bão

Sau hơn 1 tuần nghỉ học do nước lũ dâng cao, đến nay, các trường trên địa bàn xã Lam Thành, Nghệ An đã tổ chức dạy học trở lại. Bà Cao Thị Hằng - Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Lam Thành, cho biết: Cả 16 trường học phải nghỉ học từ 5 - 7 ngày để chờ nước rút, triển khai công tác khắc phục. Chính quyền địa phương cũng huy động lực lượng hỗ trợ các nhà trường để sớm ổn định dạy học trở lại.

Trường Mầm non Châu Nhân (xã Lam Thành) nằm ở ngoài đê sông Lam thường xuyên bị ngập lụt vào mùa mưa bão. Bà Nguyễn Thị Linh - Hiệu trưởng nhà trường, thông tin có kinh nghiệm từ các mùa mưa bão trước, khi thấy nước bắt đầu rút, nhà trường huy động cán bộ, giáo viên khẩn trương dọn dẹp, vệ sinh, lợi dụng nước lũ để đẩy bùn đất ra ngoài.

“Sau khi dọn sạch toàn bộ khuôn viên trường, chúng tôi tiến hành phun khử trùng, phun thuốc xịt muỗi, phòng tránh dịch bệnh bởi trẻ mầm non sức đề kháng còn yếu, học bán trú nên nguy cơ bị muỗi đốt, lây bệnh rất cao”, Hiệu trưởng Trường Mầm non Châu Nhân chia sẻ.

Xã Bích Hào (Nghệ An) cũng là địa phương thuộc vùng hạ du sông Lam, thường xuyên bị ngập lụt vào mùa mưa. Ông Nguyễn Khánh Thành - Chủ tịch UBND xã, cho biết: Sau khi lũ đi qua, xã đã huy động các lực lượng cùng với nhà trường tiến hành dọn dẹp vệ sinh trường lớp và rà soát các thiết bị hư hỏng để có kế hoạch sửa chữa trong thời gian tới.

Để bảo đảm an toàn mùa mưa lũ cho học sinh, địa phương đã rà soát lại các tuyến đường trong xã. Quan điểm của xã đó là khi nào bảo đảm an toàn tuyệt đối mới cho học sinh tới trường, tránh để xảy ra những sự việc đáng tiếc.

Ông Đặng Anh Dũng - Hiệu trưởng Trường THCS Thanh Mai (Bích Hào, Nghệ An), cho biết: Trong thời điểm mưa bão, nhà trường phải cho học sinh nghỉ học để bảo đảm an toàn. Việc tổ chức dạy học trực tuyến cũng không khả thi do mất điện, mất sóng liên lạc, và bản thân gia đình học sinh, giáo viên nhà trường cũng bị ảnh hưởng, ngập nước. Vì vậy, phương án tối ưu là bảo đảm điều kiện an toàn thì tổ chức dạy học trở lại và có kế hoạch dạy bù hợp lý.

“Những ngày đầu, số học sinh đi học sẽ không đầy đủ vì có nhiều xóm vẫn đang bị ngập và học sinh khó có thể đến trường. Chúng tôi không gấp rút dạy đuổi chương trình mà dạy chậm, chắc, để học sinh tiếp thu. Hiện nay, nhà trường đã triển khai dạy học 2 buổi/ngày, vì vậy, các buổi 2 sẽ dành thời lượng để củng cố kiến thức cho học sinh. Những em vắng học sẽ được gom lại theo khối lớp để phụ đạo, dạy bù theo từng môn”, ông Đặng Anh Dũng nói.

Học sinh Trường Phổ thông DTBT THCS Yên Tĩnh (Yên Na, Nghệ An) yên tâm học tập trong ngôi trường an toàn, khang trang. Ảnh: NTCC

Kinh nghiệm từ vùng rốn lũ

Trường Tiểu học & THCS Sơn Hồng (xã Sơn Hồng, Nghệ An), nơi thường xuyên hứng chịu gió lốc và có nguy cơ lũ quét cao, công tác phòng chống thiên tai luôn được đặt lên hàng đầu.

Năm học 2025 - 2026, nhà trường có hơn 500 học sinh, nhà trường phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương để rà soát các điểm sạt lở, lập bản đồ vùng xung yếu nhằm sẵn sàng sơ tán khi cần thiết. Phụ huynh cũng được yêu cầu ký cam kết phối hợp giữ an toàn cho con em trong những ngày nghỉ học do bão lũ.

Ông Trần Đức Dân - Hiệu trưởng, chia sẻ: “Chúng tôi xác định phương châm “4 tại chỗ” để không bị động trước mọi tình huống. Mỗi giáo viên đều coi học sinh như con em mình, ưu tiên hàng đầu là sự an toàn cho các em”.

Tại Trường Tiểu học Cẩm Duệ (xã Cẩm Duệ), khi có cảnh báo mưa lớn, toàn bộ tài liệu, thiết bị dạy học đều được chuyển từ tầng trệt lên tầng hai, cây xanh quanh trường được cắt tỉa để tránh gãy đổ. Những vật dụng quan trọng như sách vở, thiết bị điện tử được bọc chống ẩm kỹ lưỡng và di chuyển vào khu vực kín đáo, kiên cố.

Hiệu trưởng Đặng Thị Thanh Hoa cho biết: “Chúng tôi luôn chuẩn bị sẵn phương án bảo vệ cơ sở vật chất và hồ sơ, tránh thiệt hại khi mưa bão đến bất ngờ”.

Trường Tiểu học Cẩm Duệ (Hà Tĩnh) bọc đồ dùng học tập đưa lên các khu vực an toàn. Ảnh: Hồ Phương

Tại xã Tiên Điền, Trường Tiểu học Xuân Yên nằm sát biển nên thường xuyên chịu ảnh hưởng trực tiếp khi bão đổ bộ. Trường đã triển khai các biện pháp như chằng chống mái, di dời thiết bị, tháo dỡ băng rôn, khẩu hiệu để giảm thiểu thiệt hại. Trường Tiểu học Điền Mỹ (xã Hà Linh) nằm trong vùng trũng, thường xuyên bị nước lũ bao vây nhiều ngày. Tuy nhiên, nhờ chuẩn bị kỹ lưỡng, nhà trường chưa từng để thiết bị dạy học hay hồ sơ sổ sách bị hư hỏng.

Hiệu trưởng Nguyễn Thị Lan chia sẻ: “Là trường nằm trong vùng rốn lũ nên khi thời tiết bất thường, chúng tôi luôn lên tinh thần sẵn sàng đối phó. Ngoài việc bảo đảm an toàn đồ dùng, thì yếu tố lưu tâm là học sinh. Nhiều lần nước lên bất ngờ, trường hợp phải cho nghỉ học giữa buổi hoặc cuối buổi học đối với học sinh bán trú thì nhà trường phải giữ các em ở lại trường cho đến khi có phụ huynh đến đón”.

Không chỉ tập trung vào cơ sở vật chất, các trường học ở Hà Tĩnh còn tăng cường năng lực ứng phó cho giáo viên và học sinh thông qua các lớp tập huấn, diễn tập mô phỏng tình huống lũ lụt. Học sinh được hướng dẫn cách nhận biết nguy cơ, kỹ năng thoát hiểm, giữ vệ sinh và phòng bệnh sau lũ.

Các trường cũng chuẩn bị đầy đủ vật tư thiết yếu như áo phao, phao cứu sinh, thuốc men, thực phẩm và nước sạch, sẵn sàng sử dụng trong tình huống khẩn cấp. Nhiều trường học còn được trưng dụng làm điểm trú ẩn an toàn cho cộng đồng nếu cần thiết.

Đoàn công tác Sở GD&ĐT Nghệ An kiểm tra cơ sở vật chất trường học sau lũ tại phường Cửa Lò. Ảnh: Hồ Lài

Xây dựng trường học an toàn

Trường Phổ thông DTBT THCS Yên Tĩnh (Yên Na, Nghệ An) từng nhiều lần khẩn trương chạy lũ, giữ an toàn tính mạng cho giáo viên, học sinh. Trường nằm ở dưới thung lũng, bên cạnh dòng suối Chà Hạ.

Hằng năm vào mùa mưa, trường thường xuyên bị ngập lụt khi nước suối dâng cao và nhanh. Có năm, nước lũ đổ về trong đêm, giáo viên nhà trường chỉ kịp đập cửa gọi học sinh thức dậy, sơ tán đến địa điểm cao hơn, an toàn, còn toàn bộ thiết bị quan trọng, đồ dùng học tập, sinh hoạt bán trú bị nước lũ cuốn trôi hoặc ngập trong bùn đất.

“Dù đã có kinh nghiệm ở vùng rốn lũ, nhưng có thời điểm, ở khu vực trường chưa có mưa to, mà nước từ thượng nguồn đổ về dâng cao từng bậc, tràn vào trong trường khiến chúng tôi không kịp trở tay. Có năm, nhà trường vừa khắc phục hậu quả do mưa lũ, bổ sung bàn ghế, trang thiết bị dạy học, đồ dùng sinh hoạt cho học sinh bán trú, thì lại hứng chịu đợt lũ tiếp theo”, ông Nguyễn Văn Thọ - Hiệu trưởng nhà trường nhớ lại.

Để bảo đảm công tác dạy và học của trường, nhà trường đã đề xuất với chính quyền xã tham mưu và được UBND huyện Tương Dương (cũ) đồng ý xây dựng đề án di dời khẩn cấp, huy động các nguồn lực để xây dựng trường an toàn hơn. Do ở khu vực miền núi cao, địa hình dốc, nên việc tìm khu vực mới có diện tích rộng bảo đảm xây dựng trường học là khó khả thi.

Vì vậy, phương án đưa ra là xây dựng Trường Phổ thông DTBT THCS Yên Tĩnh mới tại địa điểm cũ, nhưng được bồi đắp, nâng nền cao hơn 3 mét. Đồng thời xây dựng bờ kè dài dọc suối Chà Hạ để ngăn lũ vào mùa mưa. Công trình với tổng chi phí trên 32 tỷ đồng, trong đó huyện Thủy Nguyên, thành phố Hải Phòng (cũ) tài trợ 3,6 tỷ đồng, từ nguồn quỹ xã hội hóa ủng hộ lũ lụt đồng bào miền Trung, được khánh thành đưa vào sử dụng từ tháng 12/2022.

“Từ khi có trường mới đến nay, thầy trò chúng tôi không phải lo chạy lũ như những năm trước. Trường học khang trang, đầy đủ phòng học, nhà chức năng, nhà hiệu bộ cùng khu nhà ở nội trú cho giáo viên, học sinh… góp phần nâng cao chất lượng dạy và học, thu hút các em đến trường, lớp chuyên cần hơn.

Năm nay, địa bàn chịu ảnh hưởng liên tiếp của 3 trận bão, nhưng may mắn trường chúng tôi vẫn an toàn, ổn định, không thiệt hại lớn. Bên cạnh đó, những hộ dân ở cạnh trường cũng không bị ngập lụt nhờ bờ kè chắn lũ dọc suối Chà Hạ”, ông Nguyễn Văn Thọ - Hiệu trưởng nhà trường vui mừng nói.

Xã biên giới Nhôn Mai, Nghệ An thường xuyên phải đối diện nguy cơ sạt lở, lũ quét, lũ ống mỗi mùa mưa. Điều này ảnh hưởng đến công tác dạy học cũng như tổ chức bán trú cho học sinh tại các nhà trường. Ông Lê Hồng Thái – Chủ tịch xã Nhôn Mai, cho biết: Sau đợt mưa lũ vừa qua, địa phương đã kêu gọi các nguồn lực hỗ trợ cho các trường học sửa chữa cơ sở vật chất, bổ sung trang thiết bị dạy học, phòng ở bán trú.

Về lâu dài, vận dụng chương trình xây dựng trường phổ thông liên cấp cho các xã biên giới, Nhôn Mai là 1 trong 6 xã của Nghệ An thuộc 100 trường trên cả nước được xây dựng đợt 1, dự kiến hoàn thành năm 2026.

Địa phương đã chọn được địa điểm để xây dựng trường học tại bản Chà Lò với diện tích khuôn viên rộng 52.000m2, trong đó diện tích xây trường là hơn 11.000m2. Quy mô trường mới là 33 lớp với hơn 1.200 học sinh. Khi trường được xây dựng hoàn thành, địa phương sẽ đưa toàn bộ học sinh tiểu học và THCS của xã vào học tập ở nội trú. Trường mới an toàn, khang trang, học sinh có thể yên tâm ở nội trú kể cả trong thời tiết mưa bão, có thầy cô quản lý.

Sở GD&ĐT Nghệ An cũng tổ chức các đoàn công tác trực tiếp đến thăm, kiểm tra trường học thiệt hại do mưa bão ở các địa phương. Đồng thời yêu cầu các nhà trường báo cáo tình hình bị thiệt hại, hư hỏng để có phương án kế hoạch bổ sung trang thiết bị dạy học hoặc xây mới cơ sở vật chất đã hư hỏng, không bảo đảm an toàn.
Sở cũng yêu cầu các nhà trường cần chủ động nắm bắt tình hình và chỉ tổ chức dạy học trở lại khi bảo đảm các điều kiện cần thiết nhằm bảo đảm an toàn tuyệt đối cho giáo viên, học sinh khi đến trường.

Giáo viên Trường Tiểu học Phạm Hồng Thái (Lam Thành, Nghệ An) kiểm tra lại đồ dùng, sách vở học sinh sau lũ. Ảnh Hồ Lài

Qua đó bảo đảm an toàn cho học sinh, giáo viên cũng như ổn định, không gián đoạn chương trình, kế hoạch dạy học.

Quản lý học sinh, tổ chức dạy học mùa mưa bão

Kinh nghiệm từ vùng rốn lũ

Xây dựng trường học an toàn

Sở GD&ĐT Nghệ An cũng tổ chức các đoàn công tác trực tiếp đến thăm, kiểm tra trường học thiệt hại do mưa bão ở các địa phương. Đồng thời yêu cầu các nhà trường báo cáo tình hình bị thiệt hại, hư hỏng để có phương án kế hoạch bổ sung trang thiết bị dạy học hoặc xây mới cơ sở vật chất đã hư hỏng, không bảo đảm an toàn.
Sở cũng yêu cầu các nhà trường cần chủ động nắm bắt tình hình và chỉ tổ chức dạy học trở lại khi bảo đảm các điều kiện cần thiết nhằm bảo đảm an toàn tuyệt đối cho giáo viên, học sinh khi đến trường.