Xây dựng xã hội học tập từ phong trào 'Bình dân học vụ số'

Cần thay đổi tư duy giảng dạy của giáo viên

Chia sẻ tại Tọa đàm “Bình dân học vụ số - Làm sao triển khai sâu rộng và hiệu quả?”, ông Nguyễn Nhật Quang - Hội đồng Sáng lập VINASA - Hiệp hội phần mềm và Công nghệ thông tin Việt Nam - cho biết, để hiểu tầm quan trọng của phong trào “Bình dân học vụ số” với sứ mệnh phổ cập kỹ năng số, phổ cập AI, đưa công nghệ đến với đại chúng, trước hết cần nhìn lại lịch sử, bởi phong trào này được phát động, lấy cảm hứng, kế thừa từ phong trào “Bình dân học vụ” năm 1945 do Chủ tịch Hồ Chí Minh khởi xướng.

Ngày nay, chúng ta đã thoát nghèo, đã diệt xong “giặc đói”, “giặc dốt”. Vì vậy, muốn hướng tới mục tiêu “sánh vai cùng các cường quốc năm châu” thì dân trí, năng lực chung của toàn dân phải khác ngày xưa.

Nếu người dân không thích nghi được với môi trường số đó, không được trang bị năng lực số (gồm nhận thức, kiến thức, kỹ năng số) phù hợp để kết nối được trên môi trường số thì sẽ bị bỏ lại phía sau - điều này không đúng với đường lối phát triển của chúng ta. Do đó, phải cấp tốc triển khai bình dân học vụ số.

Chuyển đổi số lấy người dân làm trung tâm, đồng thời cũng xác định người dân là chủ thể chính thực hiện cuộc cách mạng về chuyển đổi số. Vì vậy, việc phổ cập kiến thức, kỹ năng, thái độ hay nhận thức cho toàn dân về công nghệ số nói chung, công nghệ AI và những công nghệ khác là cực kỳ cấp thiết và quan trọng.

Giáo viên Trường Tiểu học, THCS và THPT Thực nghiệm Khoa học Giáo dục tham gia buổi tập huấn về khung năng lực trí tuệ nhân tạo dành cho giáo viên và học sinh.

3 yếu tố khi tổ chức các khóa học trong “Bình dân học vụ số”

PGS.TS Hà Minh Hoàng - Trưởng Khoa Khoa học dữ liệu và Trí tuệ nhân tạo, Trường Công nghệ (Đại học Kinh tế Quốc dân) - cho rằng, để tổ chức phong trào “Bình dân học vụ số” hiệu quả, chất lượng, cần thay đổi tư duy giảng dạy của giáo viên và người thiết kế chương trình đào tạo.

Theo ông, khi thiết kế hay tổ chức các khóa học trong “Bình dân học vụ số” cần đảm bảo 3 yếu tố.

Thứ nhất, là tính hữu dụng. Cần hướng dẫn cho người dân những kỹ năng “sát sườn” mà họ có thể dùng được hàng ngày, từ đó giúp họ có động lực, nhu cầu học lớn hơn. Có thể kể đến những kỹ năng như: sử dụng dịch vụ công, bảo mật thông tin, kỹ năng để tránh lừa đảo công nghệ…

Thứ hai, giúp người dân dễ tiếp cận. Về mặt nội dung, những bài giảng phải không quá khó; có thể chia nhỏ các bài giảng thành các module, từng module đi vào một vấn đề cụ thể, thời gian chỉ 10 - 15 phút để học hàng ngày, học ở bất kỳ đâu.

Điều này giúp cho người học ngấm dần các kỹ năng số một cách tự nhiên. Bên cạnh đó, cần truyền đạt kiến thức dựa trên các nền tảng đa phương tiện, có thể trên các khóa đào tạo trực tuyến, các khoá học trực tuyến đại chúng mở (MOOCs), các lớp học bình dân hoặc học trên các phương tiện thông tin đại chúng, báo đài, Youtube, Tiktok... để tiếp cận gần nhất với người dân.

Thứ ba, chương trình phải có tính dễ thay đổi, nhất là dễ thay đổi về nội dung vì công nghệ thay đổi hằng ngày. Cần thiết kế chương trình để linh hoạt với sự thay đổi của công nghệ và nhu cầu của người sử dụng công nghệ.

“Theo tôi, đây là 3 yếu tố quan trọng để định hướng, giúp phong trào “Bình dân học vụ số” thực sự đi vào đời sống của người dân” - PGS.TS Hà Minh Hoàng nhấn mạnh.

Khi chúng ta chuyển đổi số, lấy người dân làm trung tâm và triển khai Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số thì công dân số là yếu tố quyết định. Trên tinh thần đó, ông Tô Hồng Nam - Phó Cục trưởng Cục Khoa học Công nghệ và Thông tin (Bộ GD&ĐT) – cho rằng, hệ thống dù được thiết kế tốt, thân thiện đến mấy mà người dân không biết sử dụng hoặc sử dụng không hết chức năng sẽ thực sự lãng phí.

Tất cả hoạt động của người dân trong thế giới thực triển khai ra sao thì ở thế giới số cũng tương tự, thậm chí tương tác trên thế giới số còn lớn hơn. Trên không gian số, nếu người dân không có kỹ năng về số thì không thể lao động, không thể làm việc, thậm chí không thể giải trí.

Do đó, ông Tô Hồng Nam nhìn nhận, việc mỗi người dân phải có năng lực số là vấn đề đặt ra hết sức cần thiết, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, khi chúng ta thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

“Thời xưa, người dân sáng tạo ra những cách khác nhau, khá bình dân và dễ hiểu để học chữ, như: "o" tròn như quả trứng gà, "ô" thì đội mũ "ơ" thì thêm râu. Ngày nay khi áp dụng với “Bình dân học vụ số”, tôi cho rằng nếu chúng ta mời một giáo sư đến dạy năng lực số cho bà con ở vùng sâu, vùng xa, đôi khi họ có thể thấy khó để hiểu được. Nhưng bằng cách người dân dạy người dân, người học được một chút dạy cho người chưa biết thì nhân dân sẽ sáng tạo ra rất nhiều hình thức để dạy cho nhau về năng lực số”- ông Nguyễn Nhật Quang chia sẻ.

Chuyển đổi số lấy người dân làm trung tâm, đồng thời cũng xác định người dân là chủ thể chính thực hiện cuộc cách mạng về chuyển đổi số

Cần thay đổi tư duy giảng dạy của giáo viên

3 yếu tố khi tổ chức các khóa học trong “Bình dân học vụ số”

Theo ông, khi thiết kế hay tổ chức các khóa học trong “Bình dân học vụ số” cần đảm bảo 3 yếu tố.

“Thời xưa, người dân sáng tạo ra những cách khác nhau, khá bình dân và dễ hiểu để học chữ, như: "o" tròn như quả trứng gà, "ô" thì đội mũ "ơ" thì thêm râu. Ngày nay khi áp dụng với “Bình dân học vụ số”, tôi cho rằng nếu chúng ta mời một giáo sư đến dạy năng lực số cho bà con ở vùng sâu, vùng xa, đôi khi họ có thể thấy khó để hiểu được. Nhưng bằng cách người dân dạy người dân, người học được một chút dạy cho người chưa biết thì nhân dân sẽ sáng tạo ra rất nhiều hình thức để dạy cho nhau về năng lực số”- ông Nguyễn Nhật Quang chia sẻ.