Trẻ bị bỏng cần thực hiện những bước sơ cứu nào?

Bỏng là một chấn thương hay vết thương do yếu tố vật lý (nhiệt nóng, lạnh), hóa học (acid, bazơ), bức xạ gây nên dẫn đến huỷ hoại da và tổ chức dưới da. Tình trạng bỏng là tai nạn thường gặp do nhiều nguyên nhân, đặc biệt là vào mùa Hè, khi trẻ ở nhà. Do đó, phụ huynh cần quan tâm, để mắt tới con để tránh xảy ra tai nạn ngoài ý muốn.

Nguy hiểm đến tính mạng

Đầu tháng 6/2025, Bệnh viện Bỏng Quốc gia Lê Hữu Trác đã cấp cứu một trường hợp bị bỏng điện nghiêm trọng. Trước đó, vì thích thú với chiếc sáo diều, cậu bé đã dùng gậy kim loại gỡ diều mắc đường điện cao thế và bị phóng điện.

Tại bệnh viện, các bác sĩ cho biết, trẻ bị bỏng với diện tích 27%; độ sâu 18% độ 2, 3, 4, 5; phải cắt cụt 1/3 cẳng chân trái, 1/3 giữa cẳng chân phải, 2 cánh tay hoại tử, phải ghép da.

Theo Bệnh viện Bỏng Quốc gia Lê Hữu Trác, mùa Hè này đã tiếp nhận nhiều trẻ em bị bỏng với những nguyên nhân khác nhau. Trong đó, có sự bất cẩn, lơ là của người lớn. Trẻ thường bị bỏng khi thả diều dưới đường điện cao thế, trèo cột điện bắt chim, tự ý nấu ăn, ngã vào chậu nước sôi, bỏng do nền sân những ngày nắng nóng. Nhiều trường hợp nguy hiểm đến tính mạng hoặc để lại để lại hậu quả về chức năng và thẩm mỹ theo suốt cuộc đời của trẻ.

Đại tá, Tiến sĩ Nguyễn Hải An - Chủ nhiệm Khoa Bỏng trẻ em, Bệnh viện Bỏng Quốc gia Lê Hữu Trác khuyến cáo: “Các phụ huynh cần hết sức cảnh giác với trẻ nhỏ, đặc biệt là trong dịp hè. Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến trẻ bị bỏng như: Tiếp xúc với nước sôi, chơi đồ điện,...”. Để tránh những tai nạn bỏng đáng tiếc, người lớn cần chú ý trong việc chăm sóc, nhắc nhở trẻ, để không xảy ra những hậu quả nghiêm trọng đến tính mạng do bất cẩn.

Theo BSCK2 Trần Bích Thủy - Phó Trưởng khoa Phỏng - Tạo hình, Bệnh viện Nhi đồng 1 (TPHCM), bỏng (còn gọi là phỏng) là tổn thương lớp da bề mặt và mô dưới da cơ thể, nông hay sâu, gây biến đổi cấu trúc da hoặc các mô dưới da. Tổn thương không chỉ khu trú tại chỗ, mà còn có thể gây ra rối loạn toàn thân.

Trẻ em bị bỏng mức độ trung bình - nặng có thể xảy ra các biến chứng sốc bỏng, nhiễm trùng, xuất huyết tiêu hóa, suy mòn bỏng, hội chứng cai và tử vong, không chỉ gây tàn tật suốt đời mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần, chất lượng cuộc sống của trẻ, kéo theo gánh nặng kinh tế cho gia đình và xã hội.

Các nghiên cứu về bỏng đến nay cho thấy, tỷ lệ trẻ trai bị bỏng thường cao hơn gái, tỷ lệ tử vong từ 1 - 12%. Trong đó, con số này cao nhất ở các nước có thu nhập thấp. Nguyên nhân bỏng chủ yếu là nước nóng và lửa, bỏng điện thường ít hơn.

Bác sĩ xử trí cho bệnh nhi bị bỏng. Ảnh: Bệnh viện Đa khoa tỉnh Cao Bằng

Các bước sơ cứu ban đầu

Theo bác sĩ Trần Bích Thủy, dịp nghỉ hè là mùa vui chơi nhiều hơn của trẻ em. Tai nạn bỏng cũng xảy ra nhiều hơn. Cha mẹ hoặc người giữ trẻ cần quan tâm đặc biệt đến các con.

Trong đó, các sai lầm mà nhiều phụ huynh thường gặp bao gồm: Khóa cửa nhà khi đi ra ngoài mà con còn trong nhà, cho trẻ ở nhà với anh chị mà không có người lớn, trẻ nghịch lửa quẹt gas, lửa cồn… hoặc để nước nóng trong tầm với của bé (bình thủy, ấm nước điện, bình nóng lạnh, thức ăn trên bếp và dưới đất đang nấu…), trẻ tự chế tạo hóa chất theo hướng dẫn mạng Internet gây nổ, nguồn điện nhà không an toàn.

Đặc biệt, vào mùa Hè, khi cha mẹ dẫn con đến chơi nơi xa lạ cần cẩn thận hơn và giữ an toàn, tránh bỏng cho trẻ, đồng thời luôn để trẻ trong tầm nhìn của mình. Khi trẻ không may bị bỏng, cha mẹ hoặc người giữ trẻ cần bình tĩnh gọi người giúp đỡ. Sau đó, thực hiện đúng các bước sơ cứu và nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất.

Về sơ cứu bỏng ở trẻ em, theo Phó Trưởng khoa Phỏng - Tạo hình, Bệnh viện Nhi đồng 1 (TPHCM), với vết bỏng nhiệt nóng, cần tưới dưới vòi nước mát 20 phút, trong vòng 3 giờ sau khi bị bỏng. Tuy nhiên, phụ huynh cần lưu ý tránh làm hạ thân nhiệt của trẻ. Với bỏng nhiệt lạnh, cần sơ cứu bằng cách ủ ấm lại vùng bị bỏng.

Trong trường hợp trẻ bị bỏng hóa chất, cha mẹ cần pha loãng tác nhân dưới vòi nước sạch liên tiếp trong ít nhất 20 phút trong 3 giờ đầu sau bỏng. Tuy nhiên, với một số hóa chất như bê tông khô, xi măng và natri hidroxit, cần lấy sạch tác nhân trước khi tưới vết bỏng dưới vòi nước.

Bác sĩ Khoa Chấn thương chỉnh hình - Bỏng, Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An tiếp nhận một trường hợp bỏng nặng do lửa cháy. Ảnh: Bệnh viện Sản Nhi Nghệ An

Lý do là vì độ ẩm của nước kích hoạt hóa chất lan rộng. Việc kiểm tra độ pH bằng giấy thử độ pH có thể được áp dụng cho bề mặt bỏng. Phương pháp này có thể xác minh rằng, tác nhân đã được vô hiệu hóa. Nếu trẻ có vết bỏng điện, cha mẹ cần giữ an toàn cho người sơ cứu, ngắt nguồn điện. Sau đó, lập tức đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất.

Là nguyên nhân phổ biến nhất gây bỏng, bỏng nhiệt có nguy cơ để lại hệ lụy cả về thể chất và tinh thần cho trẻ. Một trong những yếu tố phụ huynh cần lưu tâm là thực hiện các bước sơ cứu đúng cách cho trẻ.

Theo BSCK2 Phùng Công Sáng - Đơn vị Bỏng - Chỉnh hình (Bệnh viện Nhi Trung ương), khi trẻ bị bỏng nhiệt, trước hết, cần loại trừ tiếp xúc với tác nhân gây bỏng càng sớm càng tốt. Nhanh chóng loại bỏ tác nhân gây bỏng. Sau đó, đặt trẻ ở nơi an toàn, thoáng, khô ráo để có thể thực hiện sơ cứu ban đầu. Nhanh chóng cắt quần áo, vòng, nhẫn trước khi phần bỏng sưng nề.

Bước tiếp theo, cần đưa ra đánh giá ban đầu, đảm bảo chức năng sống về tình trạng ý thức (tỉnh hay không tỉnh), đường thở (thông thoáng hay tắc nghẽn), tình trạng hô hấp (khó thở, ngừng thở không), tuần hoàn: Mạch ngoại vi còn hay không. Đồng thời, phát hiện chấn thương kết hợp như gãy xương hoặc chấn thương sọ não, chảy máu… Sau đó, tiến hành xử trí cấp cứu phù hợp với các tổn thương của trẻ.

Theo các chuyên gia, cần ngâm vùng bỏng vào nước sạch càng sớm càng tốt (tốt nhất trong vòng 1 giờ đầu). Vừa ngâm rửa vùng bỏng, vừa dùng gạc lau nhẹ để làm trôi dị vật, bùn đất bám vào vết bỏng. Từ đó, tránh làm tổn thương thêm da vùng bỏng. Có thể đắp các khăn ẩm lên vùng bị bỏng.
Tuy nhiên, không sử dụng đá lạnh, nước đá để ngâm rửa hay chườm lên vết bỏng. Thời gian ngâm rửa thường từ 15 - 45 phút cho tới khi hết đau rát. Sử dụng nước lạnh sạch, nhiệt độ từ 16 đến 20 độ C là tốt nhất… Phụ huynh nên tận dụng nguồn nước sạch sẵn có ngay tại nơi bị nạn như nước máy, nước mưa, nước giếng.
Cha mẹ cần chú ý, chỉ ngâm rửa vùng bị bỏng của trẻ. Những vùng khác của cơ thể cần được giữ ấm, nhất là mùa Đông. Đặc biệt với trẻ em, người già, khi thời tiết lạnh, nhưng diện tích bỏng rộng, cần rút bớt thời gian ngâm nước, đề phòng nhiễm lạnh. Sau đó, che phủ tạm thời vết bỏng bằng gạc sạch hoặc vải sạch.
Có thể dùng khăn mặt, khăn tay, vải màn sạch… Băng ép vết bỏng vừa phải bằng băng cuộn, băng vải, băng thun. Đồng thời, bù nước điện giải bằng đường uống (uống orseol, nước chè đường ấm, nước cháo loãng, nước khoáng…). Phụ huynh nên ủ ấm và giảm đau cho trẻ, và nhanh chóng chuyển trẻ đến cơ sở y tế gần nhất.
Theo các chuyên gia y tế, bỏng nhiệt là nguyên nhân thường gặp ở trẻ (chiếm 84 - 94%). Trong đó, nhiệt khô gồm: Lửa, kim loại nóng đỏ, các chất khí nóng, bức xạ nhiệt, nham thạch… Nhiệt ướt gồm: Hơi nước nóng, chất lỏng nóng sôi, parafin nóng sôi, nhựa đường nóng sôi, vôi tôi vừa gây bỏng ướt, vừa gây bỏng kiềm…
Một nguyên nhân gây bỏng thường gặp khác là hóa chất. Trẻ thường bỏng hóa chất do tiếp xúc với các hóa chất ở nhà hoặc hóa chất công nghiệp. Ngoài ra, ter có nguy cơ bị bỏng acid: Acid
sunfuric (H2SO4), Acid nitric (HNO3), Acid clohydric (HCl) H2SO4…) hoặc các loại base đặc mạnh (KOH, NaOH, NH4OH…). Trẻ cũng có thể bị bỏng điện do tiếp xúc tia lửa điện, luồng điện - dòng điện (hạ thế, cao thế), sét đánh hoặc bỏng bức xạ như: Bức xạ ánh sáng, tia cực tím, tia X (tia rơnghen), tia gamma, tia laser, hạt alpha, beta…
Để nhận biết bỏng, phụ huynh cần chú ý khi da trẻ đỏ hoặc tím và có thể xuất hiện nốt phổng to - nhỏ, xung quanh nề đỏ, đau rát. Một dấu hiệu thường gặp khác là trẻ hốt hoảng, sợ hãi, vật vã, la hét…

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến bỏng ở trẻ, như tiếp xúc với nước sôi, chơi đồ điện. Ảnh minh họa: INT

Nguy hiểm đến tính mạng

Các bước sơ cứu ban đầu

Theo các chuyên gia, cần ngâm vùng bỏng vào nước sạch càng sớm càng tốt (tốt nhất trong vòng 1 giờ đầu). Vừa ngâm rửa vùng bỏng, vừa dùng gạc lau nhẹ để làm trôi dị vật, bùn đất bám vào vết bỏng. Từ đó, tránh làm tổn thương thêm da vùng bỏng. Có thể đắp các khăn ẩm lên vùng bị bỏng.
Tuy nhiên, không sử dụng đá lạnh, nước đá để ngâm rửa hay chườm lên vết bỏng. Thời gian ngâm rửa thường từ 15 - 45 phút cho tới khi hết đau rát. Sử dụng nước lạnh sạch, nhiệt độ từ 16 đến 20 độ C là tốt nhất… Phụ huynh nên tận dụng nguồn nước sạch sẵn có ngay tại nơi bị nạn như nước máy, nước mưa, nước giếng.
Cha mẹ cần chú ý, chỉ ngâm rửa vùng bị bỏng của trẻ. Những vùng khác của cơ thể cần được giữ ấm, nhất là mùa Đông. Đặc biệt với trẻ em, người già, khi thời tiết lạnh, nhưng diện tích bỏng rộng, cần rút bớt thời gian ngâm nước, đề phòng nhiễm lạnh. Sau đó, che phủ tạm thời vết bỏng bằng gạc sạch hoặc vải sạch.
Có thể dùng khăn mặt, khăn tay, vải màn sạch… Băng ép vết bỏng vừa phải bằng băng cuộn, băng vải, băng thun. Đồng thời, bù nước điện giải bằng đường uống (uống orseol, nước chè đường ấm, nước cháo loãng, nước khoáng…). Phụ huynh nên ủ ấm và giảm đau cho trẻ, và nhanh chóng chuyển trẻ đến cơ sở y tế gần nhất.
Theo các chuyên gia y tế, bỏng nhiệt là nguyên nhân thường gặp ở trẻ (chiếm 84 - 94%). Trong đó, nhiệt khô gồm: Lửa, kim loại nóng đỏ, các chất khí nóng, bức xạ nhiệt, nham thạch… Nhiệt ướt gồm: Hơi nước nóng, chất lỏng nóng sôi, parafin nóng sôi, nhựa đường nóng sôi, vôi tôi vừa gây bỏng ướt, vừa gây bỏng kiềm…
Một nguyên nhân gây bỏng thường gặp khác là hóa chất. Trẻ thường bỏng hóa chất do tiếp xúc với các hóa chất ở nhà hoặc hóa chất công nghiệp. Ngoài ra, ter có nguy cơ bị bỏng acid: Acid
sunfuric (H2SO4), Acid nitric (HNO3), Acid clohydric (HCl) H2SO4…) hoặc các loại base đặc mạnh (KOH, NaOH, NH4OH…). Trẻ cũng có thể bị bỏng điện do tiếp xúc tia lửa điện, luồng điện - dòng điện (hạ thế, cao thế), sét đánh hoặc bỏng bức xạ như: Bức xạ ánh sáng, tia cực tím, tia X (tia rơnghen), tia gamma, tia laser, hạt alpha, beta…
Để nhận biết bỏng, phụ huynh cần chú ý khi da trẻ đỏ hoặc tím và có thể xuất hiện nốt phổng to - nhỏ, xung quanh nề đỏ, đau rát. Một dấu hiệu thường gặp khác là trẻ hốt hoảng, sợ hãi, vật vã, la hét…