Ứng dụng AI trong giáo dục: Tận dụng tối đa lợi thế

Thầy Bùi Mạnh Tùng hướng dẫn học sinh học Toán. Ảnh: Ngô Chuyên

AI không chỉ giúp thay đổi cách dạy và học mà còn tối ưu hóa nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.

Hỗ trợ giảng dạy và kiểm tra đánh giá

Gần 17 năm giảng dạy môn Toán tại Trường THCS Trưng Vương (Hoàn Kiếm, Hà Nội), thầy Bùi Mạnh Tùng luôn cố gắng để học sinh phát huy được năng lực, sở trường bản thân. Không chỉ vậy, thầy còn nghiên cứu các công cụ hỗ trợ giúp học sinh học tốt môn Toán, trong đó sử dụng AI.

Thầy Tùng chia sẻ: “Có hai điều khiến AI gần gũi với việc dạy và học Toán. Thứ nhất, cấu trúc căn bản xây dựng cơ chế học và trả lời của AI là ngôn ngữ lập trình toán học. Thứ hai, bản chất của AI là dạng trí tuệ chứ không phải kho kiến thức cố định. Vì vậy, người thầy phải hướng dẫn học sinh vận dụng kiến thức để trả lời câu hỏi”.

Đối với giáo viên, AI hỗ trợ kiểm tra, đánh giá, phân loại học sinh. Thầy Tùng dẫn chứng, AI không dừng lại ở mức đưa ra bài kiểm tra rồi dựa trên kết quả làm bài đó đánh giá mà còn giúp giáo viên phân tích năng lực học sinh dựa trên bài làm (cách giải); phân tích lỗi sai của học sinh ở đâu? những điểm sáng tạo trong cách giải thế nào? Đánh giá đó giống như xét nghiệm chuyên sâu, hỗ trợ giáo viên đưa ra định hướng học tập cho học sinh tốt hơn.

Với học sinh, AI sẽ phân tích cho người học yếu ở điểm nào, cần tập trung nghiên cứu phần đó thế nào? đồng thời đưa ra nhiều ví dụ không có trong sách cũng như căn cứ vào năng lực học sinh đang có để hướng dẫn.

Công nghệ không chỉ là công cụ hỗ trợ mà còn như yếu tố tái định nghĩa lại cách dạy và học trong giáo dục hiện đại. Khi công nghệ được tích hợp có chiến lược và mục tiêu rõ ràng, chất lượng giáo dục có thể nâng lên tầm cao mới ở nhiều khía cạnh.

Theo PGS.TS Lê Hiếu Học - Trưởng khoa Khoa học và Công nghệ Giáo dục, Đại học Bách khoa Hà Nội, các điểm nổi bật mà AI hỗ trợ trong giáo dục có thể thấy như: Giúp phân tích dữ liệu người học để đưa ra lộ trình học phù hợp với năng lực; phân tích sở thích và tiến độ từng cá nhân - điều mà phương pháp truyền thống khó đáp ứng.

AI có thể tự động chấm bài, tổng hợp phản hồi, gợi ý nội dung, hoạt động tổ chức dạy học, biên soạn bài giảng… từ đó, giúp giáo viên tiết kiệm thời gian để tập trung hơn vào hướng dẫn và hỗ trợ học sinh, sinh viên. Nhờ các trợ lý ảo, chatbot, hệ thống khuyến nghị, học sinh, sinh viên có thể học mọi lúc, mọi nơi với nội dung phù hợp và liên tục được cập nhật.

PGS.TS Lê Hiếu Học - Trưởng khoa Khoa học và Công nghệ Giáo dục, Đại học Bách khoa Hà Nội. Ảnh: NVCC

Khuyến nghị sử dụng

Theo PGS.TS Phạm Thọ Hoàn - giảng viên cao cấp, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, đồng sáng lập nền tảng Giáo dục số OLM cho biết, những năm gần đây, AI có bước tiến vượt bậc, trở thành công cụ hữu ích trong cuộc sống và giáo dục.

Với giáo viên, AI hỗ trợ xây dựng học liệu số, kế hoạch bài giảng, chấm bài và nhiều nhiệm vụ giáo dục khác. Với học sinh, AI hỗ trợ tìm kiếm lời giải cho các bài tập, hướng dẫn các bước làm bài, là trợ lý ảo (giáo viên ảo) đồng hành với người học không mệt mỏi. Giờ đây, học sinh có thể hỏi AI mà không sợ những câu hỏi bị đánh giá ngô nghê hay không.

Mặc dù, AI đem đến nhiều lợi ích cho người biết khai thác. Song lạm dụng AI và công nghệ có thể đem đến tác hại nghiêm trọng trong việc phát huy tính tự chủ, sự linh hoạt và sức khỏe thể chất người học.

“Người dùng AI cần có năng lực phản biện để phán xét câu trả lời của AI đúng hay sai. Nếu lệ thuộc sẽ làm thui chột năng lực tự học, giải quyết vấn đề và tư duy logic. Bởi trong các hoạt động giáo dục vẫn có hoạt động yêu cầu học sinh, sinh viên không sử dụng AI; chỉ sử dụng AI sau khi người học đã cố gắng tự giải quyết vấn đề của mình mà không được hoặc muốn tham khảo giải pháp tốt hơn từ AI”, PGS.TS Phạm Thọ Hoàn lưu ý.

Phân tích thêm về những rủi ro có thể xảy ra khi lạm dụng AI, PGS.TS Lê Hiếu Học nói, AI chỉ hiệu quả khi có dữ liệu đầy đủ, chất lượng và được cập nhật thường xuyên. Nếu dữ liệu sai lệch, AI có thể đưa ra đề xuất không phù hợp. Vì vậy, sử dụng AI đòi hỏi phải có quy định rõ ràng về quyền riêng tư, bảo vệ dữ liệu cá nhân và tính minh bạch.

“AI không thể thay thế được người thầy. Vai trò của người thầy không chỉ cung cấp tri thức mà còn kết nối cảm xúc, khơi dậy động lực và truyền cảm hứng - những yếu tố quan trọng trong giáo dục. Giáo dục tương lai là sự kết hợp hài hòa giữa trí tuệ nhân tạo và trí tuệ con người, nơi công nghệ hỗ trợ còn con người định hướng”, ông Học nhấn mạnh.

Dù có nhiều lợi thế nhưng AI chỉ là tài liệu hỗ trợ giảng dạy, nghiên cứu cho giáo viên, học sinh. Nếu chúng ta không biết cách sử dụng sẽ bị lệ thuộc, làm mất tính tư duy, sáng tạo, lập luận logic của bản thân. - Thầy Bùi Mạnh Tùng