Ông Nguyễn Tiến Thảo – Bí thư Chi bộ, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học (Bộ GD&ĐT) tham luận tại Đại hội. Ảnh: Trần Hiệp.

Giáo dục đại học đứng trước hai nhiệm vụ quan trọng

Tại Đại hội đại biểu Đảng bộ Bộ GD&ĐT lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 – 2030 (chiều 21/8), ông Nguyễn Tiến Thảo – Bí thư Chi bộ, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học có bài tham luận về các giải pháp phát triển, nâng cao chất lượng giáo dục đại học đáp ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao nhóm ngành công nghệ kỹ thuật.

Ông nhấn mạnh, trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển đổi mô hình tăng trưởng dựa trên đổi mới sáng tạo, công nghệ cao và nền kinh tế số, việc xây dựng và triển khai các giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực của các nhóm ngành công nghệ kỹ thuật (STEM) trở thành nhiệm vụ cấp thiết.

Đặc biệt, Nghị quyết số 57-NQ/TW năm 2024 của Bộ Chính trị xác định rõ yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục đại học, trong đó nhấn mạnh tầm quan trọng của nhóm ngành STEM nhằm đáp ứng các ngành mũi nhọn như: công nghiệp kỹ thuật phục vụ phát triển hạ tầng và chiến lược kinh tế xã hội thời gian tới.

Nhóm các ngành khoa học công nghệ kỹ thuật tiên tiến mới nổi - công nghệ then chốt như: trí tuệ nhân tạo (AI), bán dẫn, phần mềm máy tính, an ninh mạng và giáo dục số, lưu trữ năng lượng, giám sát không gian, công nghệ biển, công nghệ phát triển giống, cây trồng sạch và nông nghiệp thông minh.

Nghiên cứu dự báo đón đầu nhân lực chất lượng cho các ngành công nghiệp mới nổi như: giao thức thông tin thế hệ mới, phương tiện giao thông nối thông minh, ngành công nghiệp sáng tạo kỹ thuật số, xây dựng hạ tầng phi địa giới, năng lượng thế hệ mới, chuyển hóa năng lượng phi cacbon; công nghiệp thực phẩm xanh, y tế thông minh, công nghiệp thiết bị gia dụng thông minh, vật liệu mới thế hệ mới, khoa học hệ thống trái đất, vật liệu sinh học cảm ứng, giao thông điện kết nối thông minh…

Do đó, ông Nguyễn Tiến Thảo cho rằng, giáo dục đại học đứng trước hai nhiệm vụ quan trọng: Thứ nhất, đào tạo đủ nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển kinh tế xã hội, gồm các ngành: bán dẫn, đường sắt tốc độ cao, điện hạt nhân, vật liệu tiên tiến, công nghệ sinh học….

Thứ hai, sẵn sàng cung cấp nhân lực đón đầu làn sóng các ngành công nghệ mới nổi. Đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội để đất nước ta bước vào kỷ nguyên khoa học công nghệ tiên tiến.

Thí sinh trải nghiệm thiết bị trí tuệ nhân tạo tại Ngày hội lựa chọn nguyện vọng xét tuyển 2025.

Cần các giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo

Hiện nay, nhân lực nhóm ngành công nghệ kỹ thuật của nước ta tập trung chủ yếu ở một số lĩnh vực như: công nghệ thông tin, công nghiệp sản xuất thiết bị tự động hóa. Đồng thời, nhân lực công nghệ kỹ thuật tập trung chủ yếu ở một số doanh nghiệp nước ngoài ở địa phương.

Quy mô các tổ chức hoạt động công nghệ kỹ thuật trong nước còn nhỏ, đào tạo nguồn nhân lực các ngành khoa học kỹ thuật của Việt Nam còn thấp hơn so với một số nước đã thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình (Hàn Quốc có 60%, Phần Lan có gần 40% sinh viên theo học ngành STEM).

Theo thống kê của Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD&ĐT), quy mô đào tạo ở các trình độ của nhóm ngành Toán và khoa học kỹ thuật (STEM) hiện có 685.794 sinh viên đại học, 21.620 học viên cao học và 3.501 nghiên cứu sinh năm học 2024-2025.

Về chất lượng đào tạo, ông Nguyễn Tiến Thảo cho hay, chúng ta chưa có thống kê đầy đủ việc làm của sinh viên tốt nghiệp khối ngành khoa học công nghệ kỹ thuật hiện nay. Sinh viên Việt Nam tham gia các cuộc thi khoa học kỹ thuật thế giới đều đạt thứ hạng cao nhưng vẫn có sự khác biệt về chất lượng giữa các trường đại học trong nước, giữa các vùng, miền, giữa khối trường công lập và đại học tư thục, giữa trường đại học địa phương và các cơ sở giáo dục tại các thành phố lớn.

Đề cập đến các giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo ngành công nghệ kỹ thuật, ông Nguyễn Tiến Thảo trao đổi, cần ban hành chính sách, cơ chế để thu hút học sinh theo học các ngành khoa học tự nhiên ngay từ bậc THPT để gia tăng số lượng, chất lượng, tìm kiếm tài năng cho đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao khối ngành công nghệ kỹ thuật then chốt, công nghệ mới.

Cùng với đó, kết hợp với giáo dục phổ thông chú trọng các môn khoa học tự nhiên, công nghệ từ cấp tiểu học và trung học, khơi dậy niềm đam mê học thuật cho học sinh. Xây dựng chương trình mục tiêu quốc gia có chính sách miễn giảm học phí cho người học khối ngành kỹ thuật cao.

Thực tế cho thấy, các ngành khoa học kỹ thuật không chỉ “kén” người học mà còn đòi hỏi môi trường học tập, điều kiện thực hành, trang thiết bị cơ sở hạ tầng tương xứng.

Trong bối cảnh ngân sách đầu tư cho giáo dục thấp (khoảng 0,18% GDP) so với các nước phát triển, đang phát triển, ông Nguyễn Tiến Thảo cho rằng, chúng ta cần ưu tiên tập trung đầu tư trọng tâm, trọng điểm cho một số lĩnh vực công nghệ lõi, các lĩnh vực công nghệ chiến lược cần ưu tiên phát triển trong thời gian tới.

Các nhóm ngành khoa học kỹ thuật công nghệ cần ưu tiên đầu tư gồm: trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, khoa học máy tính, dữ liệu, đường sắt tốc độ cao, kiến trúc đô thị thông minh, an ninh mạng, năng lượng xanh, công nghệ lưu trữ năng lượng, kỹ thuật giám sát thông minh, thiết bị hàng hải thông minh, công nghệ nhân giống, sinh học và nông nghiệp thông minh... Nhóm các ngành khoa học công nghệ mới nổi cần chuẩn bị nhân lực ngay từ bây giờ.

Nhấn mạnh nâng cao chất lượng tuyển sinh đầu vào, ông Nguyễn Tiến Thảo nêu quan điểm, tuyển sinh là một trong những mắt xích quan trọng trong chuỗi các hoạt động đảm bảo chất lượng, phát triển năng lực con người của giáo dục hiện đại.

Hơn thế nữa, các ngành đào tạo khối công nghệ kỹ thuật đòi hỏi tuyển sinh viên có năng lực sáng tạo, giải quyết vấn đề, năng lực giao tiếp - hợp tác, tư duy tính toán, tư duy phản biện...

Do đó, một trong những giải pháp đề xuất đưa ra là tuyển sinh phù hợp với yêu cầu chuẩn chương trình đào tạo nhóm ngành khoa học kỹ thuật. Đối với các ngành kỹ thuật - công nghệ cao, cần có thêm công cụ đánh giá chuyên biệt (ví dụ: toán logic, kỹ năng tư duy lập trình cơ bản...). Đồng thời, quy định ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào riêng cho các ngành kỹ thuật, công nghệ hơn so với các ngành khác.

Ngoài ra, có thể thiết lập quỹ học bổng đặc biệt cho học sinh giỏi quốc gia, học sinh chuyên ngành Toán – Lý – Hóa – Tin chọn học ngành công nghệ kỹ thuật tại các trường đại học công nghệ hàng đầu. Đồng thời triển khai chính sách cam kết việc làm sau tốt nghiệp cho sinh viên ngành kỹ thuật – công nghệ nếu đạt kết quả học tập tốt.

Bài viết với tag: "ngành công nghệ kỹ thuật"

Cấp thiết nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực nhóm ngành công nghệ kỹ thuật

Có thể bạn quan tâm