Nội dung này được ông Phạm Tuấn Anh - Phó Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục (Bộ GD&ĐT) chia sẻ tại hội nghị tổng kết đánh giá kết quả triển khai chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông giai đoạn 2020-2025 diễn ra ngày 17/10.
Đội ngũ nhà giáo cơ bản đáp ứng về số lượng, khắc phục dần bất cập về cơ cấu
Ông Phạm Tuấn Anh cho biết, để đảm bảo đủ giáo viên thực hiện Chương trình GDPT 2018, Bộ GD&ĐT đã phối hợp với Bộ Nội vụ rà soát, báo cáo đề xuất Trung ương bổ sung 65.980 biên chế giáo viên giai đoạn 2022 - 2026; chỉ đạo các địa phương thực hiện công tác quản lý biên chế, tuyển dụng, sử dụng đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục.
Bộ GD&ĐT đồng thời tham mưu Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành các văn bản chỉ đạo địa phương tuyển dụng đủ số biên chế được cấp có thẩm quyền giao và tiếp tục thực hiện tuyển dụng giáo viên khi sắp xếp bộ máy thực hiện chính quyền 2 cấp, giải quyết khó khăn về thiếu giáo viên, hỗ trợ các cơ sở giáo dục có đủ điều kiện triển khai Chương trình GDPT 2018 theo quy định.
Căn cứ hướng dẫn của Bộ GD&ĐT, các địa phương đã tích cực tổ chức tuyển dụng và đạt được kết quả nhất định. Cụ thể, từ năm 2022 đến năm 2025, các địa phương đã tuyển được 42.535 giáo viên phổ thông công lập. Đến nay, đội ngũ nhà giáo cơ bản đáp ứng được về số lượng, khắc phục dần những bất cập về cơ cấu. Tính đến hết năm học 2024-2025, cả nước có 884.764 giáo viên phổ thông, tăng so với năm học bắt đầu triển khai Chương trình GDPT 2018 là 13.396 giáo viên.
Cùng với việc phát triển đội ngũ giáo viên, Bộ GD&ĐT chú trọng xây dựng và phát huy mạng lưới giáo viên, cán bộ quản lý cơ sở GDPT cốt cán, đây là lực lượng nòng cốt trong triển khai Chương trình GDPT 2018.
Hiện nay, toàn quốc có khoảng 4.000 cán bộ quản lý cơ sở GDPT cốt cán và gần 30.000 giáo viên phổ thông cốt cán ở các môn học và hoạt động giáo dục. Lực lượng này được bồi dưỡng chuyên sâu, trực tiếp hỗ trợ giáo viên đại trà, góp phần nâng cao năng lực chuyên môn và chất lượng dạy học tại cơ sở giáo dục.
Thông qua các nền tảng trực tuyến cùng hoạt động sinh hoạt chuyên môn, mạng lưới cốt cán đã phát huy tốt vai trò kết nối, lan tỏa và hướng dẫn chuyên môn, hỗ trợ các địa phương trong triển khai chương trình, SGK GDPT 2018.
Đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên, liên tục và đồng bộ
Để nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên thực hiện Chương trình GDPT 2018, ông Phạm Tuấn Anh cho biết, Bộ GD&ĐT đã tham mưu trình Chính phủ trình Quốc hội thông qua Luật Giáo dục 2019, theo đó trình độ chuẩn được đào tạo của giáo viên tiểu học, THCS được nâng lên trình độ đại học.
Thực hiện Luật Giáo dục 2019, Bộ GD&ĐT tham mưu, trình Chính phủ ban hành Nghị định số 71/2020/NĐ-CP quy định lộ trình thực hiện nâng trình độ chuẩn được đào tạo của giáo viên mầm non, tiểu học, trung học cơ sở.
Lộ trình nâng trình độ chuẩn được thực hiện trong 10 năm và chia làm 2 giai đoạn (giai đoạn 1: 2020 - 2025, giai đoạn 2: 2026 - 2030).
Về cơ bản, công tác đào tạo nâng trình độ chuẩn của giáo viên được cơ quan quản lý các cấp quan tâm, chỉ đạo và nhận được sự đồng thuận cao của đội ngũ nhà giáo nên có khá đông tỷ lệ giáo viên chủ động tham gia học tập nâng trình độ chuẩn.
Tính đến hết năm học 2024-2025, tỷ lệ đạt chuẩn được đào tạo theo Luật Giáo dục 2019 của giáo viên và cán bộ quản lý cơ sở cấp tiểu học là 92%, cấp THCS là 95%. So với thời điểm tháng 4/2020, tỷ lệ giáo viên đạt chuẩn theo Luật Giáo dục 2019 ở cấp tiểu học tăng thêm 29%, cấp THCS tăng thêm 16%.
Với phương châm không để giáo viên tham gia dạy chương trình phổ thông 2018 mà không được bồi dưỡng về chương trình, sách giáo khoa, phương pháp giảng dạy, kiểm tra đánh giá, công tác đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục được triển khai thường xuyên, liên tục và đồng bộ, theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa và đáp ứng yêu cầu thực tiễn của Chương trình GDPT 2018.
Đề án 732 về đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo để thực hiện Chương trình GDPT 2018 đã được xây dựng và triển khai thực hiện nhằm xây dựng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục có chất lượng, cơ cấu hợp lý, đáp ứng các yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT.
Bên cạnh đó, việc xây dựng và ban hành quy định về chuẩn nghề nghiệp giáo viên và chuẩn hiệu trưởng cơ sở giáo dục phổ thông đã trở thành công cụ hữu hiệu để đánh giá được thực chất năng lực của đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý. Kết quả đánh giá theo chuẩn là một trong những căn cứ để giáo viên, cán bộ quản lý chủ động xây dựng và đề xuất kế hoạch, nội dung bồi dưỡng phát triển những năng lực còn yếu, còn thiếu để đáp ứng yêu cầu đổi mới GDPT.
Bộ GD&ĐT đã tổ chức bồi dưỡng đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý cơ sở GDPT cốt cán thông qua Chương trình ETEP, Dự án RGEP và các khóa tập huấn chuyên đề về phương pháp dạy học phát triển phẩm chất, năng lực học sinh; đổi mới kiểm tra – đánh giá; chuyển đổi số trong giáo dục; kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin và trí tuệ nhân tạo trong dạy học, quản trị nhà trường...
Trên cơ sở đó, các địa phương đã phối hợp với các trường sư phạm tổ chức bồi dưỡng cho giáo viên, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục phổ thông đại trà dưới sự hỗ trợ của đội ngũ cốt cán để giáo viên, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục phổ thông đủ năng lực cốt lõi triển khai thực hiện Chương trình GDPT 2018.
Công tác bồi dưỡng thường xuyên hằng năm cho giáo viên cũng được Bộ GD&ĐT quan tâm. Bộ GD&ĐT đã nghiên cứu, ban hành Thông tư sửa đổi, bổ sung Thông tư về Quy chế bồi dưỡng thường xuyên nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới GDPT; đồng thời chỉ đạo, hướng dẫn địa phương tăng cường công tác bồi dưỡng thường xuyên theo định hướng chuyển từ bồi dưỡng thụ động sang bồi dưỡng chủ động bằng các hình thức tự học, tự bồi dưỡng kết hợp với sinh hoạt tổ/nhóm chuyên môn theo trường hoặc cụm trường có sự hướng dẫn, hỗ trợ của đội ngũ cốt cán.
Từ năm 2024, Bộ GD&ĐT đã xây dựng kho học liệu số bồi dưỡng giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục trên Hệ thống quản lý bồi dưỡng (TEMIS). Hệ thống TEMIS của Bộ GD&ĐT và hệ thống học tập trực tuyến (LMS) của các trường sư phạm, của các đơn vị cung cấp dịch vụ được khai thác hiệu quả, tạo môi trường học tập linh hoạt. Trong đó, nội dung bồi dưỡng tập trung nâng cao năng lực số, kỹ năng mềm trong dạy học và quản lý.
Ngày càng hoàn thiện hệ thống chế độ, chính sách
Bộ GD&ĐT đã tham mưu, ban hành nhiều chính sách mới nhằm chăm lo, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của đội ngũ, tiêu biểu như:
Chính sách phụ cấp ưu đãi nhà giáo đối với giáo viên trực tiếp giảng dạy trong các cơ sở giáo dục phổ thông công lập;
Phụ cấp thâm niên, phụ cấp thu hút, phụ cấp công tác lâu năm đối với giáo viên công tác tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn;
Điều chỉnh bảng lương và xếp hạng chức danh nghề nghiệp giáo viên theo quy định của Luật Giáo dục năm 2019, gắn với trình độ chuẩn được đào tạo, giúp tăng thu nhập và bảo đảm công bằng trong thăng tiến nghề nghiệp.
Thực hiện các quy định mới về chuẩn nghề nghiệp giáo viên, chuẩn hiệu trưởng, khung vị trí việc làm và mô tả công việc theo các hạng chức danh nghề nghiệp. Qua đó công tác quản lý đội ngũ giáo viên ngày càng hoàn thiện, hiệu quả từng bước đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về chất lượng đội ngũ.
Công tác tôn vinh và khen thưởng đội ngũ nhà giáo được triển khai nghiêm túc, kịp thời, công khai và đúng đối tượng; đặc biệt chú trọng khen thưởng giáo viên trực tiếp giảng dạy, có sáng kiến đổi mới, sáng tạo. Các chính sách này đã góp phần khích lệ tinh thần nghề nghiệp, giúp đội ngũ nhà giáo yên tâm công tác, không ngừng đổi mới, sáng tạo, hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao.
Đặc biệt, việc ban hành Luật Nhà giáo là bước ngoặt quan trọng trong sự nghiệp giáo dục Việt Nam, tạo hành lang pháp lý vững chắc để tôn vinh, bảo vệ người thầy, đồng thời mở ra cơ hội phát triển nghề nghiệp cho đội ngũ trong thời kỳ đổi mới căn bản, toàn diện và hội nhập quốc tế.
Những khó khăn, hạn chế
Bên cạnh những kết quả đáng ghi nhận, công tác phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục vẫn còn tồn tại một số khó khăn, hạn chế. Trong đó, việc thiếu hụt giáo viên cục bộ ở một số môn học mới trong Chương trình Giáo dục phổ thông 2018, nhất là giáo viên dạy các môn tiếng Anh, Tin học, Âm nhạc, Mỹ thuật đặc biệt tại các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn.
Chất lượng đội ngũ không đồng đều. Năng lực chuyển đổi số, năng lực quản trị và năng lực thích ứng với đổi mới giáo dục của một bộ phận giáo viên, cán bộ quản lý còn hạn chế.
Chính sách tiền lương, phụ cấp, đãi ngộ chưa thực sự tạo được động lực mạnh mẽ; công tác thu hút và giữ chân nhân lực chất lượng cao trong ngành Giáo dục còn gặp nhiều khó khăn.
Công tác quy hoạch, phát triển đội ngũ kế cận ở một số địa phương chưa gắn chặt với nhu cầu thực tiễn và định hướng phát triển giáo dục. Triển khai mô hình chính quyền đô thị hai cấp, nhiều địa phương đang gặp khó khăn do thiếu đội ngũ cán bộ phụ trách công tác giáo dục ở cấp xã.
Công tác quy hoạch, dự báo nhu cầu giáo viên từ cấp chiến lược đến các địa phương chưa sát, không theo kịp thực tế; biến động dân số, dịch chuyển lao động giữa các vùng miền với số lượng lớn và không có quy luật.
Thực hiện chủ trương tinh giản 10% biên chế trong các cơ quan hành chính, sự nghiệp ở nhiều địa phương còn thực hiện một cách cơ học. Một số địa phương không tuyển dụng hết biên chế giáo viên được giao để thực hiện chủ trương tinh giản 10% biên chế.
5 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm
Trên cơ sở kết quả đạt được và những khó khăn, thách thức nêu trên, Bộ GD&ĐT xác định 5 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm sau:
Một là, tiếp tục hoàn thiện thể chế và chính sách phát triển đội ngũ 5 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm; tham mưu xây dựng, ban hành các văn bản hướng dẫn, triển khai Luật Nhà giáo, cùng các chính sách về tiền lương, phụ cấp ưu đãi, thu hút và tôn vinh nhà giáo, bảo đảm đồng bộ, thống nhất với các quy định của pháp luật hiện hành. Khẩn trương hoàn thiện các dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật Nhà giáo phù hợp với các Luật Giáo dục, Luật Giáo dục Đại học, Luật Giáo dục nghề nghiệp.
Hai là, tiếp tục rà soát, đánh giá đội ngũ để xây dựng và phát triển đội ngũ theo hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, gắn đánh giá với kết quả thực hiện nhiệm vụ, năng lực đổi mới sáng tạo trong dạy học và quản trị nhà trường; đồng thời đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý và phát triển đội ngũ. Tiếp tục thực hiện rà soát, sắp xếp, điều tiết giáo viên mầm non, phổ thông giữa các cơ sở giáo dục trong tỉnh bảo đảm hợp lý theo chỉ đạo của Bộ GD&ĐT.
Ba là, đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng theo hướng kết hợp trực tiếp, trực tuyến; tăng cường liên kết giữa các trường sư phạm, trung tâm bồi dưỡng với doanh nghiệp công nghệ nhằm phát triển học liệu số, thư viện bài giảng ứng dụng AI và kho học liệu số trên hệ thống TEMIS của Bộ. Tăng cường công tác tự học, tự bồi dưỡng của nhà giáo dưới sự hỗ trợ của công nghệ số, trí tuệ nhân tạo; chỉ đạo các cơ sở đào tạo giáo viên phải gắn chặt chẽ công tác đào tạo với thực tiễn, gắn chuẩn đầu ra với chuẩn nhà giáo để giáo viên được đào tạo ra là đạt chuẩn, có thực tiễn và có thể đáp ứng ngay công tác dạy học theo Chương trình GDPT 2018.
Bốn là, hoàn thiện chế độ làm việc, khung vị trí việc làm và chính sách nhà giáo, đặc biệt là chính sách tiền lương, phụ cấp của nhà giáo theo Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị, Luật nhà giáo nhằm cải thiện đời sống nhà giáo, góp phần để đội ngũ yên tâm, gắn bó với nghề dạy học.
Tiếp tục chỉ đạo việc xây dựng và phê duyệt đề án vị trí việc làm đến từng cơ sở giáo dục, làm căn cứ để thực hiện việc tuyển dụng, sử dụng đội ngũ đúng quy định. Tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát công tác tuyển dụng, sử dụng đội ngũ giáo viên ở các địa phương; kiến nghị với cấp có thẩm quyền xử lý nghiêm các địa phương tuyển dụng, sử dụng không đúng quy định.
Năm là, tăng cường phân cấp gắn với giám sát và trách nhiệm giải trình; phối hợp chặt chẽ với địa phương trong quản lý, sử dụng đội ngũ; hoàn thiện và khai thác hiệu quả cơ sở dữ liệu ngành giáo dục về khó khăn, hạn chế, phục vụ công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng phát triển đội ngũ.
