Bảo vệ dữ liệu cá nhân người học: Tăng 'sức đề kháng' cho học sinh

Để làm tốt điều này, thì vai trò của các nhà trường không hề nhỏ.

Nhận diện khó khăn

Bà Tạ Thị Thanh Bình - Hiệu trưởng Trường THCS Thanh Xuân (Nội Bài, Hà Nội) cho rằng, dữ liệu cá nhân người học bao gồm tên tuổi, ngày sinh, địa chỉ, thông tin về sức khỏe, học lực và nhiều thông tin nhạy cảm khác. Việc rò rỉ hoặc lạm dụng những dữ liệu này có thể gây ra hậu quả tiêu cực.

Để bảo mật thông tin học sinh, sinh viên trong bối cảnh chuyển đổi số, các trường cần áp dụng giải pháp pháp lý và kỹ thuật như ban hành chính sách bảo mật rõ ràng, đào tạo nâng cao nhận thức an ninh mạng, áp dụng các biện pháp kỹ thuật như mã hóa dữ liệu và xác thực hai yếu tố, hợp tác với chuyên gia an ninh mạng, kiểm tra đánh giá thường xuyên các hệ thống bảo mật.

Theo bà Bình, thuận lợi của việc số hóa dữ liệu cá nhân là nâng cao chất lượng quản lý, dạy và học, tạo môi trường số hiện đại. Nhưng cũng còn không ít khó khăn phải kể tới như chi phí đầu tư công nghệ, hạ tầng chưa đồng đều, nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực khác nhau và thay đổi nhận thức của giáo viên, học sinh, sinh viên.

Từ góc nhìn cơ sở, bà Phan Thị Hằng Hải - Hiệu trưởng Trường THPT Kim Ngọc (Phú Thọ) nhấn mạnh, dữ liệu cá nhân là một phần của quyền riêng tư. Việc bảo vệ dữ liệu giúp người học cảm thấy an toàn hơn khi sử dụng các dịch vụ trực tuyến phục vụ việc học tập, giải trí. Việc lộ thông tin có thể dẫn đến hành vi lừa đảo trực tuyến, quấy rối và các hình thức bạo lực mạng khác, ảnh hưởng đến tâm lý, sự an toàn của học sinh.

“Để bảo mật thông tin học sinh, nhà trường đã xây dựng bộ quy chế về bảo mật thông tin cá nhân người học; đồng thời tuyên truyền nâng cao nhận thức cho học sinh, cán bộ giáo viên nhân viên về an toàn thông tin cá nhân trong bối cảnh chuyển đổi số; tổ chức tập huấn cách sử dụng và bảo quản thông tin cá nhân trên không gian mạng”, bà Phan Thị Hằng Hải nói.

Cũng theo bà Hải, trước sự bùng nổ mạnh mẽ của công nghệ thông tin; sự gia tăng các loại hình tội phạm trên không gian mạng và nhận thức của một bộ phận học sinh chưa sâu trong việc tự bảo vệ thông tin cá nhân là những khoảng trống cần được lấp đầy.

Mặt khác, thông tin cá nhân của phụ huynh và học sinh có thể bị rò rỉ từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm các vụ tấn công mạng vào hệ thống dữ liệu của trường học, cơ sở dữ liệu khác hoặc do lộ lọt thông tin cá nhân từ sử dụng dịch vụ trực tuyến. Ngoài ra, việc người dùng sơ suất cung cấp thông tin qua các cuộc gọi lừa đảo hoặc tham gia khảo sát, ứng dụng không an toàn cũng là nguyên nhân lộ thông tin.

Học sinh Trường THCS Thanh Xuân (Nội Bài, Hà Nội) trong giờ tuyên truyền về an toàn trên không gian mạng. Ảnh: NTCC

Phòng tránh từ xa

Tại Trường THCS Tân Mai (Tương Mai, Hà Nội), nhà trường thường xuyên tổ chức những buổi sinh hoạt ngoại khóa hướng dẫn học sinh sử dụng Internet an toàn. Những kiến thức quan trọng, tình huống có thể xảy ra trong quá trình học sinh sử dụng Internet được lồng ghép khéo léo vào phần hỏi đáp nhanh, các clip gây ấn tượng.

Các chuyên gia về an ninh mạng cũng đưa ra nhiều kiến thức về sử dụng mạng khi truy cập Internet, tài khoản TikTok, bạn bè trên mạng xã hội... Sau mỗi hoạt động, nhà trường triển khai ngay tại lớp học các tiết dạy để học sinh đặt câu hỏi, chủ động nhận diện và có cách ứng xử với các tình huống trên không gian mạng an toàn.

Theo bà Kiều Thị Thanh Huyền - Phó Hiệu trưởng Trường THCS Tân Mai, việc xây dựng thói quen đòi hỏi sự liên tục truyền tải kiến thức, vận dụng hàng ngày. Do vậy, các trường học cần tiếp tục tăng cường tổ chức các hoạt động, tư duy thêm cách làm, triển khai để các em nắm vững kiến thức bảo vệ bản thân trên không gian mạng.

Thời gian vừa qua, thông tin học sinh bị rò rỉ khiến phụ huynh gặp phiền phức vì tin nhắn rác, tin nhắn tư vấn học thêm của các trung tâm ngoại ngữ, hoặc các lớp nâng cao đối với học sinh cuối cấp, nhất là các cuộc gọi không mong đợi từ nhân viên tiếp thị bán hàng.

“Nghiêm trọng hơn, khi cơ sở giáo dục sử dụng phần mềm có độ bảo mật yếu, dữ liệu về thông tin của học sinh và phụ huynh lại càng dễ bị đánh cắp, rao bán trên mạng. Từ đó, không ai biết điều gì có thể xảy ra khi thông tin học sinh rơi vào tay kẻ xấu, lợi dụng tâm lý lo lắng của phụ huynh để đe dọa tống tiền”, bà Huyền nêu vấn đề.

Với lợi thế về ứng dụng công nghệ thông tin nên công tác bảo mật thông tin học viên trong bối cảnh chuyển đổi số luôn được Trung tâm GDTX, Tin học và Ngoại ngữ tỉnh Lạng Sơn chú trọng. Trung tâm còn thường xuyên cập nhật các phần mềm kỹ thuật mới; tuyên truyền cho giáo viên, nhân viên, học sinh về cách bảo mật thông tin cá nhân…

Bà Vương Xuân Thuận - Giám đốc trung tâm cho biết: “Ngoài tập huấn trong các tiết học kỹ năng, sinh hoạt lớp nhà trường còn lưu ý học viên không cung cấp các thông tin cá nhân như: Số căn cước công dân, điện thoại, dấu vân tay cho người không quen biết; không tham gia hội, nhóm, tổ chức trên mạng xã hội ở các nguồn chưa được kiểm chứng; không vào các link lạ để khai báo thông tin.

Cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên nhà trường tuyệt đối không cung cấp bảng biểu danh sách có thông tin học viên; không gửi danh sách học viên có thông tin cá nhân trên trang truyền thông, website của nhà trường để tránh lộ lọt thông tin”.

Không chỉ vậy, Trung tâm GDTX, Tin học và Ngoại ngữ tỉnh Lạng Sơn còn yêu cầu nhân viên phụ trách phần mềm quản lý thông tin học viên ký cam kết về tính bảo mật, không tự ý cung cấp thông tin học sinh khi chưa được sự đồng ý của lãnh đạo trung tâm.

Bà Vương Xuân Thuận - Giám đốc Trung tâm GDTX, Tin học và Ngoại ngữ tỉnh Lạng Sơn trao đổi cùng học viên. Ảnh: NTCC

Chuyên gia hiến kế

Theo nhận định của các chuyên gia, thông tin của học sinh, phụ huynh có thể bị rò rỉ qua nhiều hình thức, như kê khai hồ sơ để làm thẻ bảo hiểm y tế, hồ sơ tuyển sinh vào các lớp đầu cấp, hồ sơ tư vấn học nghề; thậm chí hoạt động tiếp thị, tặng quà của các nhãn hàng tại trường học...

Đồng thời, số lượng học sinh sử dụng thiết bị công nghệ ngày càng nhiều, nhưng phần đông chưa lường được rủi ro, cạm bẫy trên không gian mạng và để lại nhiều lỗ hổng trong bảo mật thông tin. Hoặc do học sinh truy cập mạng Internet, với nhiều ứng dụng phổ biến như Facebook, Zalo, TikTok, game… dẫn đến cạm bẫy về mã độc, đường dẫn truy cập có nội dung lừa đảo.

Trước diễn biến ngày càng phức tạp của các vụ hack hệ thống dữ liệu thông tin trường học, rao bán thông tin cá nhân trên mạng Internet… thì việc bảo mật thông tin của học sinh, phụ huynh là đòi hỏi cấp thiết và quan trọng cho mọi ứng dụng kết nối trường học. Do đó, các cơ sở giáo dục cần thường xuyên thực hiện và tăng cường công tác bảo mật thông tin của học sinh.

Ông Tô Hồng Nam - Phó Cục trưởng Cục Khoa học, Công nghệ và Thông tin (Bộ GD&ĐT) cho rằng, muốn hạn chế tình trạng lộ lọt thông tin học sinh, nhà trường và gia đình cần phối hợp để tăng cường “sức đề kháng” cho học sinh thông qua việc cung cấp kỹ năng, kiến thức phòng chống tội phạm công nghệ cao.

Bộ GD&ĐT đã có văn bản yêu cầu các đơn vị, nhà trường phối hợp chặt chẽ với lực lượng Công an các đơn vị, địa phương phổ biến cho phụ huynh và học sinh, sinh viên biết các hình thức lừa đảo nêu trên và phương thức thủ đoạn lừa đảo khác qua điện thoại, Internet và mạng xã hội.

Các đơn vị, nhà trường cần khẩn trương rà soát công tác bảo mật, cung cấp thông tin của học sinh, sinh viên tại các nhà trường và cơ sở giáo dục; kịp thời khắc phục các lỗ hổng bảo mật (nếu có), không để các đối tượng xấu chiếm đoạt nhằm thực hiện hành vi vi phạm pháp luật, gây mất an ninh, trật tự.

Bà Tạ Thị Thanh Bình - Hiệu trưởng Trường THCS Thanh Xuân cho hay, để hạn chế việc bị lộ thông tin cá nhân, nhà trường đã tổ chức các buổi truyền thông trong năm học với chủ đề “An toàn trên không gian mạng” dưới chia sẻ từ chuyên gia nhằm giúp học sinh có đầy đủ kỹ năng sử dụng mạng một cách an toàn, hiệu quả, hữu ích và tránh vi phạm Luật An ninh mạng...

Cô, trò Trường THCS Tân Mai (Hà Nội). Ảnh: NTCC

Để làm tốt điều này, thì vai trò của các nhà trường không hề nhỏ.

Nhận diện khó khăn

Phòng tránh từ xa

Chuyên gia hiến kế

Bà Tạ Thị Thanh Bình - Hiệu trưởng Trường THCS Thanh Xuân cho hay, để hạn chế việc bị lộ thông tin cá nhân, nhà trường đã tổ chức các buổi truyền thông trong năm học với chủ đề “An toàn trên không gian mạng” dưới chia sẻ từ chuyên gia nhằm giúp học sinh có đầy đủ kỹ năng sử dụng mạng một cách an toàn, hiệu quả, hữu ích và tránh vi phạm Luật An ninh mạng...