Cân bằng khi xây dựng lộ trình học tập

GD&TĐ - Trước tháng 5/2021 (thời điểm Thông tư 08/2021/TT-BGDĐT ban hành Quy chế đào tạo đại học có hiệu lực), Bộ GD&ĐT quy định rõ một năm học có 2 học kỳ chính.



Mỗi học kỳ chính có ít nhất 15 tuần thực học và 3 tuần thi, kiểm tra. Ngoài 2 học kỳ chính, hiệu trưởng xem xét quyết định tổ chức thêm một học kỳ hè. Học kỳ hè dành cho 2 đối tượng: Sinh viên có học phần bị đánh giá không đạt ở các học kỳ chính được học lại; sinh viên học giỏi có điều kiện học vượt kết thúc sớm chương trình học tập.

Từ tháng 5/2021, quy định về thời gian và kế hoạch đào tạo có thay đổi với quy định: Một năm học có 2 hoặc 3 học kỳ chính với tổng số tối thiểu 30 tuần lên lớp. Ngoài các học kỳ chính, cơ sở đào tạo có thể tổ chức thêm học kỳ phụ. Thay bằng thời gian, kế hoạch đào tạo khá “cứng”, quy định hiện hành “mềm”, linh hoạt, cá nhân hóa mạnh hơn.

Nhiều trường đại học chuyển từ 2 học kỳ sang tổ chức 3 học kỳ mỗi năm học. Sinh viên hoàn toàn có thể xây dựng lộ trình học tập cá nhân, đăng ký học trong hè để hoàn thành nhiều hơn các tín chỉ, từ đó rút ngắn thời gian đào tạo ở đại học, sớm gia nhập thị trường lao động.

Đơn cử, Đại học Quốc gia Hà Nội hiện mỗi năm học tổ chức 2 học kỳ chính (mỗi học kỳ có 15 tuần học, từ 3 đến 4 tuần thi, 1 tuần dự phòng) và 1 học kỳ phụ (với ít nhất 5 tuần học, 1 tuần thi). Sinh viên có thể tốt nghiệp sớm sau 3 - 3,5 năm.

Đặc biệt, mới đây nhất, trường này cho biết sẽ rút ngắn thời gian bậc cử nhân ở một số ngành từ 4 năm xuống còn 2,5 - 3 năm, bằng cách tăng số học kỳ trong năm, ứng dụng AI và cá nhân hóa lộ trình học của sinh viên. Những sinh viên có năng lực vượt trội có thể tốt nghiệp cử nhân chỉ sau 2,5 năm.

Quy chế đào tạo của Đại học Bách khoa Hà Nội ban hành tháng 5/2025 quy định một năm học bao gồm 2 học kỳ chính và 1 học kỳ hè. Học kỳ hè được tổ chức theo yêu cầu của người học và khả năng bố trí giảng viên của trường/khoa/viện phụ trách giảng dạy. Căn cứ kế hoạch học tập chuẩn toàn khóa của chương trình đào tạo, người học tự xây dựng kế hoạch học tập theo từng học kỳ.

Với sự linh hoạt trong đào tạo, sinh viên có thể thiết kế chương trình học tập tùy năng lực, điều kiện cá nhân; hoặc kéo dài, hoặc rút ngắn thời gian học trong khuôn khổ quy định của nhà trường. Học sinh học lực giỏi/xuất sắc thường có xu thế tận dụng tối đa thời gian với mong muốn tốt nghiệp sớm.

Như câu chuyện của Lý Thành Tiến, tốt nghiệp Trường Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia TPHCM) đợt tháng 4/2025. Sinh viên này tự xây dựng lộ trình học sao cho có thể học nhiều môn nhất trong 1 học kỳ và học tất cả kỳ hè, với quyết tâm rút ngắn thời gian tốt nghiệp nhanh nhất có thể và kết quả đã học vượt đến 3 học kỳ.

Tất nhiên, cái giá phải trả cho kết quả này là rất nhiều nỗ lực, áp lực, trong đó có cả việc không có khái niệm nghỉ hè. Học nhiều môn, lịch học dày đặc dễ dẫn đến quá tải, stress, suy nhược, giảm hiệu suất học lâu dài.

Việc “chạy đua” với thời gian cũng có thể ảnh hưởng đến chất lượng học tập vì không đủ để thẩm thấu kiến thức. Khi dành toàn lực cho việc học, sinh viên sẽ hạn chế tham gia các hoạt động xã hội, câu lạc bộ - yếu tố quan trọng giúp phát triển nhiều kỹ năng thiết yếu; hoặc bỏ lỡ đời sống sinh viên với những kỷ niệm đẹp.

Bởi vậy, khi xây dựng lộ trình học tập cá nhân, việc cân bằng giữa mong muốn, mục tiêu và năng lực, sức khỏe vô cùng quan trọng. Nếu muốn rút ngắn thời gian học đại học, cần sẵn sàng cho mình một lộ trình khoa học, nền tảng sức khỏe tốt, tinh thần vững vàng, tính kỷ luật cao, khả năng tự học và quản lý thời gian tốt.

Việc có kỳ nghỉ ngắn để phục hồi năng lượng là cần thiết. Hãy học nhanh, đừng học vội; quan tâm chất lượng kiến thức thay vì chạy theo số lượng tín chỉ để có một nền tảng thực sự bền vững.