Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 tiến tới chiều sâu chất lượng

Từ đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất đến quản lý chương trình và sách giáo khoa, các địa phương đã đưa kiến nghị, giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả triển khai chương trình mới giai đoạn tiếp theo.

“Bức tranh” đa dạng

Bà Võ Thị Minh Duyên - Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Đắk Lắk cho biết, qua hơn 5 năm triển khai Chương trình GDPT 2018, ngành Giáo dục Đắk Lắk đã nỗ lực vượt qua nhiều khó khăn, đạt được kết quả quan trọng, góp phần đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh. Chất lượng giáo dục chuyển biến tích cực, quy mô trường lớp ổn định. Tỷ lệ huy động học sinh đến trường cao, phổ cập giáo dục giữ vững.

Đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý được nâng cao trình độ, năng lực đáp ứng yêu cầu đổi mới. Công tác xã hội hóa giáo dục, khuyến học, khuyến tài đẩy mạnh. Chất lượng giáo dục đại trà được duy trì ổn định, khoảng cách giữa các vùng miền dần được thu hẹp. Chất lượng giáo dục mũi nhọn liên tục tăng, đặc biệt năm học 2024 - 2025, thành tích giáo dục mũi nhọn của tỉnh đạt cao nhất từ trước đến nay.

Tuy nhiên, thực tiễn triển khai cho thấy còn không ít khó khăn, hạn chế. Theo đó, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học ở nhiều vùng chưa đáp ứng yêu cầu; tỷ lệ học sinh tiểu học học 2 buổi/ngày còn thấp; thiếu giáo viên ở một số môn học và hoạt động giáo dục mới. Một số tài liệu giáo dục địa phương chưa được in ấn, phát hành; việc lựa chọn sách giáo khoa còn phân tán, gây khó khăn trong sinh hoạt chuyên môn cụm trường.

Nguồn lực đầu tư cho giáo dục hạn chế so với nhu cầu thực tế. Nguyên nhân chủ yếu, theo bà Võ Thị Minh Duyên, do kinh phí đầu tư còn khó khăn; đội ngũ giáo viên tiểu học nghỉ hưu nhiều chưa kịp tuyển bổ sung; cơ chế phân cấp quản lý và phối hợp các cấp đôi khi chưa đồng bộ.

Với rất nhiều nỗ lực, TP Huế cũng đạt kết quả đáng ghi nhận trong triển khai Chương trình GDPT 2018. Nhấn mạnh một số kết quả nổi bật, ông Nguyễn Tân - Giám đốc Sở GD&ĐT, nhắc đến phổ điểm trung bình Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 của địa phương đạt 6,61, xếp 9/34 tỉnh, thành, có 5 môn thi nằm trong top 10 cả nước.

Chuyển đổi số được đẩy mạnh, triển khai học bạ số ở cả ba cấp học, kết nối dữ liệu giáo dục với dữ liệu dân cư quốc gia. Các trường học được tăng quyền tự chủ và nhiều mô hình sáng tạo đã ra đời, gắn giáo dục với di sản, STEM.

Tuy nhiên, thực tiễn chỉ ra những điểm nghẽn cần tháo gỡ. Theo ông Nguyễn Tân, đó là tình trạng thiếu giáo viên; phòng học bộ môn, thiết bị dạy học chưa đồng bộ; thủ tục mua sắm thiết bị còn rườm rà, kéo dài. Bên cạnh đó, tài liệu giáo dục địa phương dù đã được phê duyệt nhưng tiến độ xuất bản và phát hành còn chậm. Công tác xã hội hóa giáo dục chưa thực sự tạo ra cú hích mạnh mẽ để huy động các nguồn lực ngoài ngân sách.

Tại Nghệ An, trong 5 năm qua, ngành Giáo dục đã nghiêm túc, sáng tạo, linh hoạt triển khai Chương trình GDPT2018 và đạt nhiều kết quả quan trọng. Chia sẻ bài học kinh nghiệm của địa phương, ông Võ Văn Mai - Phó Giám đốc sở GD&ĐT, nhấn mạnh trước hết là sự chủ động, quyết liệt, kiên trì của ngành Giáo dục trong tham mưu ban hành cơ chế, chính sách của địa phương, phối hợp để tranh thủ được các nguồn lực.

Cùng đó, triển khai đổi mới chương trình, sách giáo khoa thực hiện gắn liền, đồng bộ với đổi mới quản trị trường học, quản lý Nhà nước các cấp và thực hiện đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới kiểm tra đánh giá của từng giáo viên, chuyển đổi số mạnh mẽ trong quản lý, dạy học.

Đặc biệt quan tâm phát triển đội ngũ giáo viên cũng là bài học quan trọng. Sự quan tâm này cần đồng bộ từ tuyển dụng, bố trí sử dụng, đào tạo, bồi dưỡng, thi đua khen thưởng; đặc biệt, công tác bồi dưỡng cần sát với nhu cầu giáo viên. Ngoài ra, chú trọng tăng cường chuyển đổi số trong giáo dục; thực hiện công tác truyền thông một cách chủ động thường xuyên để có được sự đồng thuận trong toàn ngành, toàn xã hội.

Bảo đảm điều kiện triển khai trong bối cảnh mới

Với TPHCM, thông tin từ ông Nguyễn Bảo Quốc - Phó Giám đốc Sở GD&ĐT, ngành Giáo dục đã chủ động rà soát các điều kiện, tham mưu UBND thành phố chuẩn bị và đáp ứng đủ đội ngũ, cơ sở vật chất, kinh phí triển khai chương trình, sách giáo khoa mới.

Đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông được triển khai đúng lộ trình, bám sát chủ trương đổi mới giáo dục và văn bản chỉ đạo các cấp. Việc thực hiện đồng bộ, phát huy tính chủ động, sáng tạo, sự phối hợp có trách nhiệm giúp nâng cao hiệu quả trong tổ chức triển khai Chương trình GDPT 2018…

Trong thời gian tới, ông Nguyễn Bảo Quốc đề nghị: Với Quốc hội, quyết định thực hiện sử dụng thống nhất một bộ sách giáo khoa trên cả nước theo lộ trình để bảo đảm chuẩn bị điều kiện tốt nhất cho cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh, phụ huynh. Chính phủ quy định cụ thể trong phân cấp quản lý, kiểm tra, thanh tra đối với trường thuộc các cơ sở giáo dục đại học; quan tâm tuổi nghỉ hưu của giáo viên cho phù hợp với đặc thù tính chất công việc ngành Giáo dục.

Các bộ, cơ quan ngang bộ cần ban hành cơ chế, chính sách cụ thể về dạy học 2 buổi/ngày với học sinh trung học; nghiên cứu ban hành quy định tiêu chuẩn trang thiết bị chuyên dùng học liệu số, học bạ số; chính sách cụ thể về dạy học trực tuyến, dạy học trực tuyến kết hợp trực tiếp; chỉ đạo trường sư phạm đào tạo, bồi dưỡng các nội dung giáo dục nhằm chuẩn hóa giáo viên.

Quá trình triển khai chương trình mới tại Nghệ An cũng còn nhiều hạn chế, tồn tại, khó khăn, vướng mắc và địa phương đang nỗ lực từng bước khắc phục. Chia sẻ điều này, Phó Giám đốc Võ Văn Mai kiến nghị Bộ GD&ĐT tham mưu Chính phủ có chính sách riêng về biên chế công chức của sở GD&ĐT, phòng Văn hóa và Xã hội (thuộc UBND cấp xã); bảo đảm biên chế giáo viên ở các cơ sở giáo dục; không thực hiện cứng nhắc chủ trương giảm 10% biên chế.

Bộ GD&ĐT tiếp tục hỗ trợ, hướng dẫn địa phương thực hiện chuyển đổi số, triển khai giáo dục STEM; hướng dẫn định hướng về lộ trình thực hiện một bộ sách giáo khoa trên toàn quốc, để địa phương chủ động tham mưu với cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương nhằm bảo đảm các điều kiện tổ chức thực hiện trong cơ sở giáo dục.

Bước sang chu kỳ 2 đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông, gắn liền với việc thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị, ông Nguyễn Tân mong muốn Bộ GD&ĐT tiếp tục đề nghị Trung ương có hướng bổ sung biên chế và không thực hiện tinh giản biên chế 10% đối với ngành Giáo dục. Cùng với đó, tiếp tục nghiên cứu, điều chỉnh nội dung và cách tổ chức dạy học của các môn tích hợp phù hợp với đặc thù cấp học, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trên toàn quốc.

Đồng thời, rà soát, điều chỉnh chương trình bồi dưỡng thường xuyên và các quy định liên quan đến công tác bồi dưỡng một cách bài bản, hiệu quả nhằm phát huy tốt nhất hiệu quả tinh thần học tập suốt đời trong đội ngũ, xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý đủ năng lực, đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo trong giai đoạn mới.

Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Đắk Lắk Võ Thị Minh Duyên thì đề nghị Bộ GD&ĐT tiếp tục có chính sách ưu tiên đặc thù cho giáo viên công tác tại vùng sâu, xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi và biên giới.

Về đầu tư cơ sở vật chất, tiếp tục phân bổ vốn từ các chương trình mục tiêu quốc gia cho giáo dục; hỗ trợ trang thiết bị dạy học tối thiểu cho các khối lớp theo lộ trình Chương trình GDPT 2018. Về đội ngũ giáo viên, cho phép địa phương được linh hoạt tuyển dụng giáo viên dạy các môn học mới; đẩy mạnh bồi dưỡng, cập nhật kỹ năng dạy học theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực học sinh.

Bà Võ Thị Minh Duyên mong muốn Bộ GD&ĐT sớm tham mưu cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung Luật Giáo dục và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan về việc biên soạn tài liệu giáo dục địa phương theo hướng giao cho UBND tỉnh tổ chức biên soạn, thẩm định và phê duyệt tài liệu này để tổ chức dạy học trong các cơ sở giáo dục phổ thông.

Bộ GD&ĐT phối hợp với Bộ Tài chính sửa đổi, bổ sung Thông tư 51/2019/TT-BTC ngày 15/8/2019, giúp thuận lợi trong công tác biên soạn, in ấn, phát hành tài liệu giáo dục địa phương.

Theo đánh giá của Bộ GD&ĐT, các địa phương đã chủ động, quyết liệt trong chỉ đạo, ban hành các nghị quyết, đề án, kế hoạch khi triển khai đổi mới chương trình, sách giáo khoa. Tuy việc triển khai còn khác nhau giữa các địa phương, cơ sở giáo dục, nhưng về cơ bản đã đáp ứng mục tiêu, yêu cầu đổi mới.

Học sinh Trường THCS Hà Lộc (phường Phú Thọ, Phú Thọ). Ảnh: NTCC

“Bức tranh” đa dạng

Bảo đảm điều kiện triển khai trong bối cảnh mới

Theo đánh giá của Bộ GD&ĐT, các địa phương đã chủ động, quyết liệt trong chỉ đạo, ban hành các nghị quyết, đề án, kế hoạch khi triển khai đổi mới chương trình, sách giáo khoa. Tuy việc triển khai còn khác nhau giữa các địa phương, cơ sở giáo dục, nhưng về cơ bản đã đáp ứng mục tiêu, yêu cầu đổi mới.