Tiếp tục chương trình Hội nghị Giám đốc Sở GD&ĐT năm 2025, sáng 28/7, ông Trần Thanh Đạm, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch - Tài chính đã có báo cáo chuyên đề về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học năm học 2024-2025. Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn chủ trì hội nghị.
Nhu cầu đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học rất lớn
Theo báo cáo của Vụ Kế hoạch - Tài chính, các địa phương đã chú trọng kiên cố hóa, chuẩn hóa, hiện đại hóa cơ sở vật chất, xóa bỏ phòng học tạm, phòng học xuống cấp, đảm bảo sĩ số lớp học theo quy định và tạo điều kiện an toàn cho học sinh đến trường.
Đã triển khai các giải pháp huy động nguồn lực xã hội, áp dụng chính sách ưu đãi về đất đai, thuế, tín dụng để hỗ trợ cơ sở giáo dục ngoài công lập.
Các cơ sở giáo dục tổ chức phong trào tự làm, cải tiến, sửa chữa thiết bị dạy học nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng.
Các Sở GD&ĐT chỉ đạo thực hiện nghiêm túc quy định về đầu tư, sử dụng thiết bị; xây dựng kế hoạch sử dụng và tổ chức tập huấn cho cán bộ, giáo viên về khai thác, bảo quản thiết bị, đồ dùng, đồ chơi.
Theo thống kê, cả nước có 618.284 phòng học các cấp mầm non, phổ thông công lập; trong đó, số phòng học kiên cố 554.142 phòng, đạt tỷ lệ kiên cố hóa là 89,6%. Về phòng học tại cấp học tiểu học, cơ bản đủ để đảm bảo dạy học 2 buổi/ngày. Các công trình như nhà thư viện, phòng học bộ môn, nhà làm việc, nhà công vụ cho giáo viên, nhà ăn, nhà ở bán trú, công trình nhà vệ sinh, nước sạch, trang thiết bị dạy học.... cũng đã được quan tâm đầu tư.
Tuy nhiên, đầu tư thiết bị chưa đồng bộ, hiệu quả. Các địa phương chưa quan tâm xây dựng tiêu chuẩn, định mức sử dụng diện tích chuyên dùng theo quy định tại Nghị định 155/2025/NĐ-CP.
Việc đầu tư thiết bị dạy học tối thiểu còn chậm, gặp nhiều khó khăn về kinh phí, đơn giá, thẩm định giá và thủ tục mua sắm, khiến quá trình tổ chức dạy học bị ảnh hưởng. Ngoài ra, tâm lý e ngại trách nhiệm khiến một số cơ quan, doanh nghiệp không tích cực tham gia cung ứng thiết bị.
Nguồn lực đầu tư cho giáo dục chưa đáp ứng yêu cầu đổi mới và phát triển. Một số địa phương chưa ưu tiên phân bổ ngân sách địa phương cho giáo dục, phụ thuộc chủ yếu vào nguồn từ Trung ương, thậm chí có nơi trả lại ngân sách do không có khả năng sử dụng.
Tỷ lệ chi ngân sách nhà nước cho giáo dục giai đoạn 2013-2024 chưa đạt mức tối thiểu 20%; trong đó chi thường xuyên chiếm tỷ trọng lớn (83,4%), chi đầu tư chỉ chiếm 17,6%, không đủ đáp ứng nhu cầu cải tạo, nâng cấp cơ sở vật chất và đầu tư mới cho các cơ sở giáo dục.
Qua tổng hợp báo cáo của các địa phương, nhu cầu đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học cho giáo dục mầm non và phổ thông như sau:
Kiên cố hóa trường, lớp học: xây dựng 75.380 phòng học;
Xây dựng bổ sung đủ số phòng học trên lớp và số học sinh mỗi lớp không vượt quá quy định của từng cấp học: 66.799 phòng học;
Xây dựng bổ sung các phòng học bộ môn bảo đảm thực hiện Chương trình GDPT 2018: bổ sung 25.854 phòng học;
Cùng với đó, cần xây dựng bổ sung 12.463 phòng thư viện; nhà công vụ cho giáo viên: bổ sung 10.794 phòng; bổ sung 253.795 bộ thiết bị dạy học tối thiểu các cấp học.
Đồng thời, xây dựng bổ sung các hạng mục phục vụ cho sinh hoạt, nuôi dưỡng, chăm sóc học sinh nội trú, bán trú: bao gồm 39.078 phòng ở nội trú; 2.057 nhà bếp; 1.621 kho bếp; 1.793 nhà ăn; 2.087 nhà vệ sinh – công trình nước sạch; 2.440 phòng quản lý học sinh nội trú, bán trú; 1.272 phòng sinh hoạt chung; 884 nhà văn hóa; 1.849 khu hạ tầng kỹ thuật.
Đồng bộ các giải pháp
Về nhiệm vụ, giải pháp, ông Trần Thanh Đạm nhắc đến đầu tiên việc sắp xếp, tổ chức lại cơ sở giáo dục. Các địa phương cần rà soát, sắp xếp, tổ chức lại các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông, thường xuyên theo hướng dẫn tại Công văn số 826/BGDĐT-CSVC ngày 29/2/2024 bảo đảm hiệu quả, phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, chất lượng giáo dục.
Việc sắp xếp phải có lộ trình, tránh chỉ tập trung giảm biên chế hoặc số lượng đơn vị sự nghiệp công lập. Đồng thời, cần lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất hợp lý, ưu tiên bố trí quỹ đất xây dựng trường học tại các khu đô thị mới, tái định cư, khu dân cư đông đúc và các khu đất sử dụng kém hiệu quả.
Trên cơ sở quy hoạch mạng lưới trường lớp, cần xây dựng các chương trình, đề án đầu tư cơ sở vật chất với sự phân công trách nhiệm cụ thể cho các cấp chính quyền theo phân cấp quản lý.
Thứ hai, về tiêu chuẩn, định mức: các địa phương cần xây dựng và ban hành tiêu chuẩn, định mức sử dụng diện tích và thiết bị dạy học cho các cấp học theo quy định, làm căn cứ để lập kế hoạch đầu tư. Đối với diện tích, phải thực hiện theo Nghị định 155/2025/NĐ-CP, Thông tư số 13/2020/TT-BGDĐT, Thông tư 23/2024/TT-BGDĐT. Đối với thiết bị, cần bảo đảm tối thiểu theo danh mục Bộ GD&ĐT ban hành. Với thiết bị ngoài danh sách, địa phương chủ động ban hành tiêu chuẩn theo thực tế, bảo đảm hiệu quả sử dụng phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội.
Thứ ba, về đầu tư cơ sở vật chất, các địa phương cần rà soát thực trạng, xác định nhu cầu xây mới, cải tạo, ưu tiên đầu tư cơ sở vật chất đảm bảo điều kiện tối thiểu cho chương trình giáo dục, đặc biệt tại vùng khó khăn.
Việc mua sắm thiết bị dạy học phải dựa trên đánh giá thực trạng, xác định nhu cầu, lập kế hoạch cụ thể, lựa chọn thiết bị phù hợp, tiết kiệm, hiệu quả. Thiết bị hiện đại chỉ nên mua sắm khi đã đáp ứng đủ thiết bị tối thiểu và có đủ điều kiện khai thác sử dụng.
Khuyến khích phong trào tự làm thiết bị và bảo đảm tổ chức kiểm định, nghiệm thu sản phẩm đúng quy định.
Thứ tư, về mua sắm thiết bị dạy học tối thiểu theo quy định, cần rà soát thiết bị dạy học hiện có (còn sử dụng, sửa chữa, thanh lý); căn cứ nhu cầu thực tế, danh mục thiết bị dạy học tối thiểu theo quy định, lộ trình thực hiện Chương trình GDPT2018, lập kế hoạch mua sắm; lựa chọn chủng loại thiết bị phù hợp, bảo đảm đủ về số lượng, hiệu quả, tiết kiệm, tránh lãng phí. Đối với những thiết bị hiện đại, ngoài danh mục thiết bị dạy học tối thiểu, chỉ mua sắm sau khi đã trang bị đầy đủ thiết bị theo danh mục; khẩn trương tổ chức mua sắm, đấu thầu thiết bị dạy học để đưa vào sử dụng trước năm học mới.
Thứ năm, về nguồn lực đầu tư, ưu tiên bố trí ngân sách địa phương để đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, đồng thời lồng ghép hiệu quả với các chương trình mục tiêu quốc gia, như xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển vùng dân tộc thiểu số. Khuyến khích huy động các nguồn lực xã hội hóa từ cá nhân, doanh nghiệp, nhà đầu tư dưới nhiều hình thức để giải quyết khó khăn về đầu tư.
Hiện nay, Bộ GD&ĐT đang xây dựng Chương trình mục tiêu quốc gia về hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026 - 2035, dự kiến sẽ trình xin ý kiến Quốc hội trong tháng 10/2025 và Đề án “Xây dựng các trường nội trú, bán trú cho học sinh phổ thông ở vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo giai đoạn 2026-2030, tầm nhìn đến năm 2035”. Đây là cơ sở và nguồn lực quan trọng để hỗ trợ các địa phương tăng cường cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, hiện đại hóa hệ thống giáo dục, đào tạo.
Về tổ chức thực hiện, ông Trần Thanh Đạm cho biết, các Sở GD&ĐT trên cơ sở nội dung công văn hướng dẫn và tình hình thực tiễn địa phương, chủ trì xây dựng kế hoạch tổng thể để đầu tư mua sắm cơ sở vật chất, thiết bị dạy học; chủ trì phối hợp với các sở, ban ngành chức năng tổ chức thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về cơ sở vật chất, thiết bị dạy học; thực hiện nghiêm túc chế độ báo cáo định kỳ theo quy định và báo cáo đột xuất bảo đảm chất lượng và thời hạn.
Bộ GD&ĐT chủ trì phối hợp với các bộ, ban, ngành tổ chức kiểm tra, thanh tra, đánh giá kết quả triển khai công tác cơ sở vật chất, thiết bị dạy học của các địa phương.
