Dạy học 2 buổi/ngày không thu phí: Rà soát điều kiện cần và đủ

Các địa phương đang rà soát điều kiện về đội ngũ, phòng học, trang thiết bị... nhằm xây dựng lộ trình thực hiện phù hợp, đảm bảo chất lượng khi triển khai 2 buổi/ngày ở cấp THCS và THPT.

Phụ huynh, nhà trường đồng thuận

Có 2 con chuẩn bị vào lớp 6 và lớp 10, chị Nguyễn Thị Kim Liên (phường Phước Long, TPHCM) khẳng định, chủ trương học 2 buổi/ngày ở cấp THCS và THPT không thu thêm học phí là nhân văn, phù hợp, giúp phụ huynh bớt đi một phần chi phí học tập. Chị Liên cho biết: “Vợ chồng tôi làm việc theo giờ hành chính, nhà cách chỗ làm hơn 10km sáng đi, chiều về. Nếu con học 1 buổi sẽ không có ai đưa đón đi học, cũng không có thời gian để chăm sóc con trong buổi còn lại. Học 2 buổi, trưa các con ăn bán trú tại trường giúp chúng tôi yên tâm làm việc”.

Chị Phạm Thị Ngọc Quỳnh, (phường Sơn Trà, TP Đà Nẵng) chia sẻ: “Trong gần 2 năm học vừa qua, Trường THCS Lê Độ tổ chức thí điểm cho một số lớp học chương trình 2 buổi/ngày. Ngoài các môn như: Thể dục, Giáo dục địa phương, Mỹ thuật, Âm nhạc, Hoạt động trải nghiệm, học sinh còn được tăng cường thêm các môn Ngữ văn, Toán, Anh văn, Khoa học tự nhiên… Tuy nhiên, sang học kỳ II năm học 2024 - 2025, nhà trường dừng thí điểm do không còn thu học phí các môn văn hóa”.

Chị Ngọc Quỳnh cho biết, dù các lớp 2 buổi/ngày của Trường THCS Lê Độ không có bán trú, phải đưa đón con 4 lượt/ngày nhưng phụ huynh rất yên tâm và ủng hộ. “Giờ đưa đón con đi học gần trùng với giờ đi làm của bố mẹ nên thuận tiện trong sắp xếp. Các con học và giải quyết bài tập tại trường nên bố mẹ không mất thời gian đưa đi học thêm ở các trung tâm. Bài toán quản lý giờ giấc học tập, sinh hoạt nếu con chỉ theo học 1 buổi ở trường gần như được giải quyết trọn vẹn khi nhà trường tổ chức dạy 2 buổi/ngày”, chị Quỳnh thông tin.

Ở góc độ nhà trường, ông Huỳnh Thanh Phú - Hiệu trưởng Trường THPT Bùi Thị Xuân (phường Bến Thành, TPHCM) cho biết, trường đang thực hiện thời khóa biểu từ thứ 2 đến thứ 7. Trong đó, thứ 7 học sinh chỉ học buổi sáng. Theo ông Phú, chương trình mới, đánh giá học sinh bằng năng lực, phẩm chất.

Ngoài thời gian học, các em cần có buổi sinh hoạt câu lạc bộ vào buổi chiều để phát triển năng lực, phẩm chất. “Học 2 buổi/ngày không chỉ học sinh có nhiều thời gian học tập, tham gia các câu lạc bộ, hội nhóm ở trường, mà còn hạn chế thời gian tiếp xúc với những cám dỗ ngoài xã hội”, ông Phú nói.

Tương tự, ông Đinh Văn Trịnh - Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Hiền (Tân Thới Hiệp, TPHCM), bày tỏ đồng tình với chủ trương học 2 buổi/ngày. “Giáo viên sẽ giảm tải công việc, san sẻ tiết dạy sáng - chiều hợp lý, tăng cơ hội thực hành cho học sinh thay vì chỉ tập trung lý thuyết. Thời gian còn lại giáo viên có cơ hội trao đổi bài giảng, học tập thêm kinh nghiệm.

Tất nhiên, triển khai chủ trương này đối với các thành phố lớn sẽ khó do số lượng học sinh đông trong khi phòng học chưa đáp ứng được, đồng thời phải tính toán thêm đội ngũ nhân sự. Nhưng có kế hoạch và làm từng bước sẽ thực hiện được”, ông Trịnh cho hay.

Giờ học của học sinh Trường THCS Nguyễn Hiền (TPHCM). Ảnh: Hồ Phúc

Bài toán thiếu giáo viên

Trường học vùng sâu, xa, khó khăn của tỉnh Lai Châu đang đối mặt với nhiều thách thức khi thực hiện học 2 buổi/ngày. Trong đó, tình trạng thiếu giáo viên là một trong những rào cản lớn nhất.

Năm học 2025 - 2026, Trường THPT Dào San (Lai Châu) dự kiến tăng thêm 2 lớp, nâng tổng số lớp của trường thành 9 với 450 học sinh. Ông Nguyễn Đức Thuận - Hiệu trưởng, cho biết: “Dạy học 2 buổi/ngày là một trong những giải pháp nhằm đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục. Tuy nhiên, cần thực hiện linh hoạt theo tình hình thực tế địa phương và điều kiện bảo đảm cụ thể.

Cùng đó, dạy học 2 buổi/ngày cần sắp xếp thời khóa biểu linh hoạt, hợp lý, hài hòa giữa học tập và các hoạt động trải nghiệm, thiết kế chương trình học phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của học sinh cũng như cần đảm bảo đủ cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên”. Hiện tại, Trường THPT Dào San chỉ có 14 giáo viên. Theo biên chế, nhà trường thiếu 4 nhân sự. Đồng thời, hệ thống máy chiếu, bàn ghế đã xuống cấp. Đây là những rào cản trong triển khai việc dạy học 2 buổi/ngày.

Trường PTDTBT THCS Nậm Chà, xã Mường Mô (Lai Châu) hiện có 440 học sinh với 10 lớp học. Tuy nhiên, nhà trường chỉ có 12 thầy cô, thiếu khoảng 10 giáo viên theo biên chế.

Chia sẻ của Hiệu trưởng Bùi Văn Phi: “Nhà trường đạt chuẩn quốc gia nên cơ sở vật chất đáp ứng được yêu cầu của việc dạy học 2 buổi/ngày. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất là tình trạng thiếu giáo viên. Đặc biệt môn Tin học, do không có giáo viên nên thầy cô phải tự học hỏi để giảng dạy cho học sinh. Triển khai dạy học 2 buổi trên ngày, định mức số tiết/tuần của giáo viên sẽ tăng cao”.

Tương tự, Trường PTDTBT THCS Huổi Luông, xã Phong Thổ (Lai Châu) cũng thiếu 11 giáo viên theo biên chế. Theo Phó Hiệu trưởng Nguyễn Anh Giang, nhà trường gặp một số khó khăn trong triển khai học 2 buổi/ngày, đó là nguồn lực giáo viên và quản lý học sinh không thuộc diện bán trú.

Nhà trường dự kiến có 730 học sinh, trong đó hơn 400 em diện bán trú. Với 300 em không có chế độ bán trú, nếu thực hiện dạy học 2 buổi/ngày, các em phải về nhà buổi trưa và quay trở lại trường vào đầu giờ chiều. Trong khi đó, nhà các em ở xa trường học nên để thực hiện được rất khó.

“Chúng tôi đang đề xuất với tỉnh, xã bổ sung số lượng giáo viên còn thiếu. Trước mắt hợp đồng với giáo viên các môn Mỹ thuật, Âm nhạc… Cùng đó, mong có thêm cơ chế giúp học sinh vùng đặc biệt khó khăn được hưởng chế độ bán trú. Khi đó, các em không phải đi về trong ngày, tạo điều kiện để tổ chức dạy học 2 buổi/ngày một cách hiệu quả”, ông Giang bày tỏ.

Sinh hoạt Câu lạc bộ Khoa học kỹ thuật của Trường THPT Nguyễn Trãi (Đà Nẵng). Ảnh: NTCC

Triển khai theo lộ trình

Trường THPT Nguyễn Trãi (Liên Chiểu, TP Đà Nẵng) có 29 lớp với 30 phòng học. Thông tin từ ông Nguyễn Đức Phước - Hiệu trưởng nhà trường: “Nếu chỉ tính số phòng học, nhà trường đủ điều kiện để tổ chức dạy - học 2 buổi/ngày ngay trong năm học 2025 - 2026. Hội đồng sư phạm nhà trường rất đồng thuận với chủ trương này.

Về đội ngũ, nhà trường có thể đảm nhận được các tiết học STEM, kỹ năng sống..., câu lạc bộ theo các môn học và một số câu lạc bộ năng khiếu. Như vậy, có thể đáp ứng được thời khóa biểu các môn học tự chọn ở buổi thứ 2”.

Qua rà soát điều kiện cơ sở vật chất, theo thông tin từ Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Trãi, do đề án cải tạo và xây dựng một số hạng mục của nhà trường bị tạm dừng nên hiện một số phòng học không đúng quy chuẩn để tổ chức dạy học theo yêu cầu của Chương trình GDPT 2018. Nhiều phòng học cần bổ sung thêm hệ thống quạt mát; hội trường và nhà thi đấu đa năng của trường đã xuống cấp, có nguy cơ mất an toàn.

“Nhà trường kiến nghị sớm được đầu tư hoàn thiện cơ sở vật chất, cải thiện các điều kiện dạy học để có thể sớm triển khai dạy học 2 buổi/ngày, giúp học sinh và giáo viên giảm tải trong mỗi buổi học, có cơ hội rèn kỹ năng và phát triển toàn diện”, ông Phước bày tỏ.

Năm học 2025 - 2026, Trường THCS Nguyễn Bỉnh Khiêm (Liên Chiểu, TP Đà Nẵng) có 52 lớp nhưng chỉ có 25 phòng học, buộc phải sử dụng phòng hội đồng và phòng bộ môn làm phòng học.

“Nếu tổ chức dạy - học 2 buổi/ngày, về cơ bản, đội ngũ giáo viên có thể đáp ứng được nếu được giải quyết bài toán về phòng học. Tối thiểu, phải đảm bảo tỷ lệ 1 lớp/phòng học. Ngoài ra, phòng bộ môn Khoa học tự nhiên phải có ít nhất là 4 phòng; phòng bộ môn các môn Tin học, Anh văn phải có ít nhất 2 phòng/môn”, Hiệu trưởng Bùi Quy Quốc thông tin.

Trong hướng dẫn các trường học rà soát điều kiện cơ sở vật chất và đội ngũ để xây dựng phương án tổ chức 2 buổi/ngày, Sở GD&ĐT Khánh Hòa yêu cầu trường học, nếu tổ chức dạy học 2 buổi/ngày, phải bảo đảm tỷ lệ 1 phòng học/lớp, cơ sở vật chất, sĩ số học sinh/lớp theo quy định hiện hành; có đủ thiết bị dạy học tối thiểu theo quy định; đảm bảo cơ cấu giáo viên các môn học, hoạt động giáo dục, nhân viên theo quy định hiện hành, kể cả giáo viên dạy thêm giờ, giáo viên thỉnh giảng.

Hiện, tỷ lệ phòng học/lớp của cấp THCS ở Khánh Hòa là 0,85 nhưng phân bố không đều ở các địa phương và xảy ra thừa, thiếu cục bộ. Sở GD&ĐT Khánh Hòa kiến nghị UBND tỉnh cần chỉ đạo các sở, ban, ngành bố trí quỹ đất, kinh phí để xây dựng thêm phòng học, phòng bộ môn, các khối phòng phụ trợ, đa chức năng theo quy định. Triển khai dạy học 2 buổi/ngày ở THCS sẽ thực hiện theo lộ trình, trong đó, năm học 2025 - 2026 tổ chức ở những trường đáp ứng đủ điều kiện về cơ sở vật chất, phòng học, đội ngũ, với mục tiêu khoảng 50% trường.

Sở GD&ĐT Khánh Hòa sẽ phối hợp với Sở Tài chính tham mưu UBND tỉnh bố trí kinh phí triển khai tổ chức dạy học 2 buổi/ngày từ năm học 2025 - 2026. Trong trường hợp số giáo viên hiện có không đủ để thực hiện số tiết dạy 2 buổi/ngày theo quy định của cấp học, căn cứ quy định về chế độ, chính sách hiện hành, nhà trường chủ động xây dựng dự toán kinh phí trên cơ sở thuyết minh cụ thể các nội dung, mức chi, trình cấp có thẩm quyền.

Bữa ăn bán trú của học sinh Trường PTDTBT THCS Huổi Luông (Lai Châu). Ảnh: Thuận Thiên

Phụ huynh, nhà trường đồng thuận

Bài toán thiếu giáo viên

Triển khai theo lộ trình

Sở GD&ĐT Khánh Hòa sẽ phối hợp với Sở Tài chính tham mưu UBND tỉnh bố trí kinh phí triển khai tổ chức dạy học 2 buổi/ngày từ năm học 2025 - 2026. Trong trường hợp số giáo viên hiện có không đủ để thực hiện số tiết dạy 2 buổi/ngày theo quy định của cấp học, căn cứ quy định về chế độ, chính sách hiện hành, nhà trường chủ động xây dựng dự toán kinh phí trên cơ sở thuyết minh cụ thể các nội dung, mức chi, trình cấp có thẩm quyền.