Nghị quyết 71 là cơ sở đưa giáo dục trở thành động lực phát triển quốc gia

Giải quyết những điểm nghẽn của giáo dục

Từ những điểm đột phá của Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo (Nghị quyết 71), bà Nguyễn Thị Việt Nga - Ủy viên Ủy ban Văn hoá và Xã hội của Quốc hội nhìn nhận, Nghị quyết được coi là "cột mốc chiến lược" cho giáo dục Việt Nam.

Theo bà, Nghị quyết 71 không chỉ nhấn mạnh vai trò của giáo dục, đào tạo như quốc sách hàng đầu, mà còn đặt ra những mục tiêu, giải pháp cụ thể, khả thi với lộ trình rõ ràng.

Từ chương trình mục tiêu quốc gia về giáo dục, việc thành lập Quỹ học bổng quốc gia, đến chính sách miễn học phí phổ thông và cung cấp sách giáo khoa thống nhất miễn phí cho học sinh vào năm 2030, tất cả đều cho thấy tầm nhìn dài hạn. Những giải pháp này phản ánh trực tiếp những yêu cầu từ thực tiễn, đặc biệt là mong muốn của nhân dân về một nền giáo dục công bằng, hiện đại.

Nghị quyết 71 đã nhận diện rõ và đề ra phương hướng giải quyết những điểm nghẽn của giáo dục như sự chênh lệch chất lượng giữa các vùng miền, chính sách dành cho đội ngũ giáo viên còn bất cập hay tình trạng thiếu đồng bộ trong chương trình và sách giáo khoa.

Cách tiếp cận của Nghị quyết vừa thống nhất, vừa mở, vừa bảo đảm bình đẳng trong tiếp cận tri thức, đồng thời tạo dư địa để các địa phương gắn giáo dục với bối cảnh thực tế.

Nghị quyết cũng thể hiện sự gắn bó chặt chẽ với xu thế thời đại, khi giáo dục phải đi liền với khoa học – công nghệ, kinh tế – xã hội và thị trường lao động. Những định hướng mới này tạo cơ sở chính trị, pháp lý vững chắc để đưa giáo dục trở thành động lực phát triển quốc gia.

Bà Nguyễn Thị Việt Nga - Ủy viên Ủy ban Văn hoá và Xã hội của Quốc hội. Ảnh: Internet.

Tập trung đầu tư xây dựng những “đầu tàu”

Bộ Chính trị khẳng định quan điểm dành ít nhất 20% tổng chi ngân sách Nhà nước cho giáo dục, đồng thời áp dụng nhiều chế độ ưu đãi lớn cho đội ngũ nhà giáo. Theo bà Nguyễn Thị Việt Nga, trong Nghị quyết 71, Bộ Chính trị thể hiện rõ sự ưu tiên đặc biệt cho lĩnh vực này, coi đây là khoản đầu tư chiến lược chứ không phải chi phí thông thường. Điều này cho thấy bước chuyển mới trong nhận thức và hành động, khi giáo dục được khẳng định là yếu tố quyết định tương lai dân tộc.

Tuy nhiên, vấn đề không chỉ nằm ở tỷ lệ chi ngân sách, mà còn ở hiệu quả sử dụng. Dù tỷ trọng chi cho giáo dục đã cao, kết quả vẫn chưa tương xứng; tình trạng dàn trải, thiếu tập trung cho cơ sở vật chất vùng khó khăn, chính sách đãi ngộ giáo viên và nâng cao chất lượng đào tạo vẫn tồn tại.

Nghị quyết 71 yêu cầu vừa tăng chi, vừa đổi mới phương thức phân bổ và giám sát, với nguyên tắc phân cấp rõ ràng, cơ chế minh bạch, gắn trách nhiệm giải trình với từng đồng ngân sách. Bên cạnh đó, cần coi trọng xã hội hóa, huy động mạnh mẽ các nguồn lực hợp pháp từ cộng đồng, doanh nghiệp và các quỹ khuyến học, học bổng.

Ngân sách cho giáo dục trong thời gian tới không chỉ cần nhiều hơn, mà quan trọng hơn là phải được sử dụng hiệu quả, thực sự đến với học sinh, giáo viên và các khâu then chốt của hệ thống giáo dục.

Nghị quyết 71 đặt ra yêu cầu vừa tăng chi, vừa đổi mới phương thức phân bổ và giám sát ngân sách cho giáo dục. Việc phân cấp cần rõ ràng, đi kèm cơ chế minh bạch, gắn trách nhiệm giải trình với từng đồng ngân sách.

Đồng thời, phải coi trọng xã hội hóa, huy động mạnh mẽ các nguồn lực hợp pháp từ cộng đồng, doanh nghiệp và các quỹ khuyến học, học bổng. Ngân sách cho giáo dục trong thời gian tới không chỉ cần nhiều hơn, mà quan trọng là phải được sử dụng hiệu quả, thực sự đến với học sinh, giáo viên và các khâu then chốt.

Bên cạnh đó, Nghị quyết 71 thể hiện quyết tâm nâng tầm giáo dục đại học Việt Nam ngang hàng với khu vực và thế giới. Bộ Chính trị chỉ đạo khẩn trương xây dựng khung chiến lược phát triển giáo dục đại học, trong đó nhấn mạnh việc ban hành cơ chế đặc thù, vượt trội, cũng như đầu tư phát triển 3–5 đại học tinh hoa theo mô hình nghiên cứu đẳng cấp quốc tế, hướng tới đào tạo nhân tài quốc gia.

Theo bà Nguyễn Thị Việt Nga, trong bối cảnh nguồn lực hạn chế, việc tập trung đầu tư xây dựng những “đầu tàu” để kéo cả hệ thống cùng phát triển là hướng đi đúng đắn và khả thi.

Các đại học tinh hoa sẽ được lựa chọn theo tiêu chí minh bạch như năng lực đào tạo, đội ngũ giảng viên trình độ cao, cơ sở vật chất hiện đại, môi trường học thuật quốc tế và khả năng nghiên cứu.

Khi hội tụ đủ các điều kiện, những trường này không chỉ đào tạo nguồn nhân lực đỉnh cao mà còn giữ vai trò dẫn dắt đổi mới, chuyển giao công nghệ, kết nối với các trường hàng đầu thế giới.

Để phát triển thành công, cần hai yếu tố: cơ chế đặc thù về tài chính, tự chủ và nhân tài; đồng thời tránh để xảy ra phân hóa quá lớn, khiến khoảng cách giữa các trường tinh hoa và trường khác ngày càng xa.

Hoạt động trải nghiệm tại Ngày hội Ngày hội STEM–AI–Robotics của Trường THCS Vĩnh Hưng (Hà Nội).

Bà Nguyễn Thị Việt Nga nhấn mạnh, các trường tinh hoa phải trở thành “đầu tàu kéo” chứ không phải “ốc đảo”. Việc xây dựng 3–5 đại học tinh hoa không chỉ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đại học, mà còn mang ý nghĩa chiến lược: đào tạo nhân lực đỉnh cao, dẫn dắt khoa học – công nghệ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và khẳng định vị thế giáo dục Việt Nam trên bản đồ tri thức toàn cầu.

Sinh viên Trường ĐH Công nghệ (ĐH Quốc gia Hà Nội). Ảnh: UET.

Giải quyết những điểm nghẽn của giáo dục

Tập trung đầu tư xây dựng những “đầu tàu”

Bà Nguyễn Thị Việt Nga nhấn mạnh, các trường tinh hoa phải trở thành “đầu tàu kéo” chứ không phải “ốc đảo”. Việc xây dựng 3–5 đại học tinh hoa không chỉ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đại học, mà còn mang ý nghĩa chiến lược: đào tạo nhân lực đỉnh cao, dẫn dắt khoa học – công nghệ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và khẳng định vị thế giáo dục Việt Nam trên bản đồ tri thức toàn cầu.