Sửa đổi Luật Giáo dục đại học: Chú trọng nhân lực trình độ cao
2025/06/12 08:29
GD&TĐ - Một trong những chính sách được đề cập khi sửa đổi Luật Giáo dục đại học là, phát triển đội ngũ giảng viên, nhà khoa học xuất sắc và môi trường học thuật sáng tạo, liêm chính.
Luật hóa vị thế và định danh giảng viên
Theo ông Nguyễn Tiến Thảo - Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD&ĐT), chính sách đề xuất nêu trên nhằm luật hóa vị thế và định danh giảng viên đại học như lực lượng học thuật nòng cốt trong hệ thống giáo dục đại học. Theo đó, giảng viên không chỉ giảng dạy, mà còn là chủ thể của tri thức, đổi mới sáng tạo và kết nối xã hội, đóng vai trò trung tâm trong đào tạo, nghiên cứu, phục vụ cộng đồng và hội nhập quốc tế.
Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) sẽ quy định ngắn gọn, nguyên tắc và có chọn lọc về nhiệm vụ, quyền hạn của giảng viên trên cơ sở kế thừa Luật Giáo dục và dự thảo Luật Nhà giáo, nhưng có điểm nhấn riêng, bao gồm: Tham gia giảng dạy, nghiên cứu, chuyển giao công nghệ; phát triển chuyên môn học thuật liên tục; tham gia hoạt động học thuật, phản biện xã hội, tư vấn chính sách…
Cùng đó, chính sách khuyến khích các cơ sở giáo dục đại học xây dựng môi trường học thuật hiện đại, sáng tạo và liêm chính, thúc đẩy tự do học thuật đi đôi với trách nhiệm giải trình, đề cao giá trị minh bạch, trung thực trong giảng dạy và nghiên cứu.
Nhà nước có cơ chế thu hút, bồi dưỡng, đãi ngộ và phát triển giảng viên xuất sắc, nhất là ở các lĩnh vực then chốt, ngành đào tạo đặc thù, khu vực khó khăn hay trường đại học mới thành lập. Các trường được chủ động về cơ chế tuyển dụng, bổ nhiệm chức danh, trả lương theo năng lực và hiệu quả học thuật, gắn với chiến lược phát triển đội ngũ.
Chính sách này sẽ tạo nền tảng để hình thành đội ngũ giảng viên, nhà khoa học có bản sắc đại học, năng lực nghiên cứu, tinh thần đổi mới sáng tạo và đạo đức nghề nghiệp, đóng góp cho mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục đại học, phát triển khoa học công nghệ và hội nhập tri thức toàn cầu.
Thực tiễn cho thấy việc thu hút nhà nghiên cứu, giảng viên giỏi đã khó, nhưng giữ chân họ còn khó hơn. TS Chu Đình Tới - Trưởng khoa Các khoa học ứng dụng, Giám đốc Trung tâm Y sinh và Sức khỏe cộng đồng, Trường Đại học Quốc tế (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho hay, nhà trường đang triển khai nhiều chính sách thu hút giảng viên, nhà khoa học giỏi, trở thành nơi hội tụ các nhà khoa học xuất sắc và chuyên gia trong và ngoài nước. Ngoài các chính sách thu hút giảng viên, nhà khoa học xuất sắc và chuyên gia đến với trường còn bởi môi trường làm việc năng động, nhân văn, thấu hiểu và có sự chia sẻ.
Hoạt động nghiên cứu khoa học của giảng viên Trường Đại học Quốc tế (Đại học Quốc gia Hà Nội). Ảnh: VNU
Không chỉ là cơ chế, chính sách…
Chế độ đãi ngộ có tác dụng lớn trong việc thu hút người giỏi, nhưng TS Chu Đình Tới cho rằng, nếu chỉ chế độ cao vẫn chưa đủ giữ chân. Trong quá trình làm việc, việc giữ chân chuyên gia, giảng viên giỏi còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như cách sử dụng, quản lý, môi trường làm việc, điều kiện làm việc để kích thích sự sáng tạo, khát khao cống hiến, tạo dựng sự gắn bó với cơ quan, tổ chức…
Đồng quan điểm, PGS.TS Nguyễn Đăng Tính - Phó Giám đốc Phân hiệu Trường Đại học Thủy lợi tại TP Hồ Chí Minh cho rằng, phát triển đội ngũ giảng viên, nhà khoa học xuất sắc không chỉ là cơ chế, chính sách mà cần đến môi trường “dụng võ”. Thưởng nhiều tiền chưa chắc đã thu hút được giảng viên, nhà khoa học trẻ xuất sắc đầu quân về trường nếu không tạo dựng “đất dụng võ” đúng nghĩa.
Dù còn khá non trẻ nhưng PGS.TS Nguyễn Đăng Tính khẳng định, Phân hiệu Trường Đại học Thủy lợi đã khẳng định được vị thế đào tạo nhân lực chất lượng cao, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ cho khu vực phía Nam.
Phân hiệu tập trung đào tạo kỹ sư và cán bộ kỹ thuật chuyên ngành thủy lợi, kỹ thuật xây dựng, tài nguyên nước, cơ sở hạ tầng, đáp ứng nhu cầu phát triển của khu vực Đồng bằng sông Cửu Long và các tỉnh miền Nam. Với đội ngũ giảng viên có kinh nghiệm và chất lượng, phân hiệu góp phần giảm thiểu tình trạng thiếu hụt nhân lực chuyên môn tại khu vực này, đáp ứng yêu cầu kỹ thuật trong các dự án thủy lợi lớn của quốc gia.
Phân hiệu đã xây dựng cơ chế chính sách đặc thù cho các nhà nghiên cứu. “Chúng tôi cũng đầu tư cho cán bộ, giảng viên tham gia hội nghị - hội thảo chung với nhóm nghiên cứu mạnh của các trường đại học; đồng thời “nhúng” giảng viên, nhà khoa học vào thực tiễn bằng cách tham gia các đề tài nghiên cứu liên quan đến quản lý tài nguyên nước, phòng chống lũ lụt, xâm nhập mặn, và các vấn đề khác tại khu vực miền Nam, đặc biệt là Đồng bằng sông Cửu Long - nơi đang chịu tác động nặng nề của biến đổi khí hậu.
“Thực tế cho thấy, các kết quả nghiên cứu từ phân hiệu đã góp phần vào quá trình xây dựng chính sách, giải pháp ứng phó với thách thức lớn trong quản lý tài nguyên nước và phòng chống thiên tai”, PGS.TS Nguyễn Đăng Tính cho hay.
Một trong những kết quả nổi bật của hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo là số lượng công bố khoa học trên các tạp chí uy tín quốc tế đã gia tăng mạnh mẽ. Theo Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc, qua đó, thể hiện sự đóng góp của các nhà khoa học Việt Nam trong việc phát triển nền tri thức của nhân loại, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế trong nghiên cứu khoa học, góp phần nâng cao vị thế và tiềm lực khoa học công nghệ của quốc gia.
Cụ thể, theo cơ sở dữ liệu của Elsevier, tổng số công bố khoa học của Việt Nam trong danh mục Scopus năm 2013 khoảng 3.800 bài và năm 2022 gần 18.500 bài, tăng khoảng 5 lần, đưa xếp hạng của Việt Nam lên đứng thứ 5 trong khu vực ASEAN, đứng thứ 12 châu Á và thứ 45 trên thế giới về số lượng công bố quốc tế trên Scopus.
Bà Nguyễn Thị Thu Thủy - Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD&ĐT) cho biết, xây dựng Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) trên nguyên tắc: Thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng, Nhà nước về phát triển giáo dục đại học; phù hợp Hiến pháp, kế thừa và khắc phục vướng mắc pháp lý trong thực tế; tăng cường quyền tự chủ gắn với trách nhiệm giải trình; đổi mới quản trị, nâng cao chất lượng, phục vụ cộng đồng; khuyến khích xã hội hóa, hội nhập quốc tế, chuyển đổi số; tiếp cận xu thế quốc tế, phát triển giáo dục mở, học tập suốt đời.
Chuyến thực địa về địa phương của giảng viên, nhà khoa học Phân hiệu Trường Đại học Thủy lợi. Ảnh: HP
Luật hóa vị thế và định danh giảng viên
Theo ông Nguyễn Tiến Thảo - Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD&ĐT), chính sách đề xuất nêu trên nhằm luật hóa vị thế và định danh giảng viên đại học như lực lượng học thuật nòng cốt trong hệ thống giáo dục đại học. Theo đó, giảng viên không chỉ giảng dạy, mà còn là chủ thể của tri thức, đổi mới sáng tạo và kết nối xã hội, đóng vai trò trung tâm trong đào tạo, nghiên cứu, phục vụ cộng đồng và hội nhập quốc tế.
Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) sẽ quy định ngắn gọn, nguyên tắc và có chọn lọc về nhiệm vụ, quyền hạn của giảng viên trên cơ sở kế thừa Luật Giáo dục và dự thảo Luật Nhà giáo, nhưng có điểm nhấn riêng, bao gồm: Tham gia giảng dạy, nghiên cứu, chuyển giao công nghệ; phát triển chuyên môn học thuật liên tục; tham gia hoạt động học thuật, phản biện xã hội, tư vấn chính sách…
Cùng đó, chính sách khuyến khích các cơ sở giáo dục đại học xây dựng môi trường học thuật hiện đại, sáng tạo và liêm chính, thúc đẩy tự do học thuật đi đôi với trách nhiệm giải trình, đề cao giá trị minh bạch, trung thực trong giảng dạy và nghiên cứu.
Nhà nước có cơ chế thu hút, bồi dưỡng, đãi ngộ và phát triển giảng viên xuất sắc, nhất là ở các lĩnh vực then chốt, ngành đào tạo đặc thù, khu vực khó khăn hay trường đại học mới thành lập. Các trường được chủ động về cơ chế tuyển dụng, bổ nhiệm chức danh, trả lương theo năng lực và hiệu quả học thuật, gắn với chiến lược phát triển đội ngũ.
Chính sách này sẽ tạo nền tảng để hình thành đội ngũ giảng viên, nhà khoa học có bản sắc đại học, năng lực nghiên cứu, tinh thần đổi mới sáng tạo và đạo đức nghề nghiệp, đóng góp cho mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục đại học, phát triển khoa học công nghệ và hội nhập tri thức toàn cầu.
Thực tiễn cho thấy việc thu hút nhà nghiên cứu, giảng viên giỏi đã khó, nhưng giữ chân họ còn khó hơn. TS Chu Đình Tới - Trưởng khoa Các khoa học ứng dụng, Giám đốc Trung tâm Y sinh và Sức khỏe cộng đồng, Trường Đại học Quốc tế (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho hay, nhà trường đang triển khai nhiều chính sách thu hút giảng viên, nhà khoa học giỏi, trở thành nơi hội tụ các nhà khoa học xuất sắc và chuyên gia trong và ngoài nước. Ngoài các chính sách thu hút giảng viên, nhà khoa học xuất sắc và chuyên gia đến với trường còn bởi môi trường làm việc năng động, nhân văn, thấu hiểu và có sự chia sẻ.
Hoạt động nghiên cứu khoa học của giảng viên Trường Đại học Quốc tế (Đại học Quốc gia Hà Nội). Ảnh: VNU
Không chỉ là cơ chế, chính sách…
Chế độ đãi ngộ có tác dụng lớn trong việc thu hút người giỏi, nhưng TS Chu Đình Tới cho rằng, nếu chỉ chế độ cao vẫn chưa đủ giữ chân. Trong quá trình làm việc, việc giữ chân chuyên gia, giảng viên giỏi còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố như cách sử dụng, quản lý, môi trường làm việc, điều kiện làm việc để kích thích sự sáng tạo, khát khao cống hiến, tạo dựng sự gắn bó với cơ quan, tổ chức…
Đồng quan điểm, PGS.TS Nguyễn Đăng Tính - Phó Giám đốc Phân hiệu Trường Đại học Thủy lợi tại TP Hồ Chí Minh cho rằng, phát triển đội ngũ giảng viên, nhà khoa học xuất sắc không chỉ là cơ chế, chính sách mà cần đến môi trường “dụng võ”. Thưởng nhiều tiền chưa chắc đã thu hút được giảng viên, nhà khoa học trẻ xuất sắc đầu quân về trường nếu không tạo dựng “đất dụng võ” đúng nghĩa.
Dù còn khá non trẻ nhưng PGS.TS Nguyễn Đăng Tính khẳng định, Phân hiệu Trường Đại học Thủy lợi đã khẳng định được vị thế đào tạo nhân lực chất lượng cao, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ cho khu vực phía Nam.
Phân hiệu tập trung đào tạo kỹ sư và cán bộ kỹ thuật chuyên ngành thủy lợi, kỹ thuật xây dựng, tài nguyên nước, cơ sở hạ tầng, đáp ứng nhu cầu phát triển của khu vực Đồng bằng sông Cửu Long và các tỉnh miền Nam. Với đội ngũ giảng viên có kinh nghiệm và chất lượng, phân hiệu góp phần giảm thiểu tình trạng thiếu hụt nhân lực chuyên môn tại khu vực này, đáp ứng yêu cầu kỹ thuật trong các dự án thủy lợi lớn của quốc gia.
Phân hiệu đã xây dựng cơ chế chính sách đặc thù cho các nhà nghiên cứu. “Chúng tôi cũng đầu tư cho cán bộ, giảng viên tham gia hội nghị - hội thảo chung với nhóm nghiên cứu mạnh của các trường đại học; đồng thời “nhúng” giảng viên, nhà khoa học vào thực tiễn bằng cách tham gia các đề tài nghiên cứu liên quan đến quản lý tài nguyên nước, phòng chống lũ lụt, xâm nhập mặn, và các vấn đề khác tại khu vực miền Nam, đặc biệt là Đồng bằng sông Cửu Long - nơi đang chịu tác động nặng nề của biến đổi khí hậu.
“Thực tế cho thấy, các kết quả nghiên cứu từ phân hiệu đã góp phần vào quá trình xây dựng chính sách, giải pháp ứng phó với thách thức lớn trong quản lý tài nguyên nước và phòng chống thiên tai”, PGS.TS Nguyễn Đăng Tính cho hay.
Một trong những kết quả nổi bật của hoạt động khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo là số lượng công bố khoa học trên các tạp chí uy tín quốc tế đã gia tăng mạnh mẽ. Theo Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc, qua đó, thể hiện sự đóng góp của các nhà khoa học Việt Nam trong việc phát triển nền tri thức của nhân loại, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế trong nghiên cứu khoa học, góp phần nâng cao vị thế và tiềm lực khoa học công nghệ của quốc gia.
Cụ thể, theo cơ sở dữ liệu của Elsevier, tổng số công bố khoa học của Việt Nam trong danh mục Scopus năm 2013 khoảng 3.800 bài và năm 2022 gần 18.500 bài, tăng khoảng 5 lần, đưa xếp hạng của Việt Nam lên đứng thứ 5 trong khu vực ASEAN, đứng thứ 12 châu Á và thứ 45 trên thế giới về số lượng công bố quốc tế trên Scopus.
Bà Nguyễn Thị Thu Thủy - Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD&ĐT) cho biết, xây dựng Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) trên nguyên tắc: Thể chế hóa đầy đủ chủ trương của Đảng, Nhà nước về phát triển giáo dục đại học; phù hợp Hiến pháp, kế thừa và khắc phục vướng mắc pháp lý trong thực tế; tăng cường quyền tự chủ gắn với trách nhiệm giải trình; đổi mới quản trị, nâng cao chất lượng, phục vụ cộng đồng; khuyến khích xã hội hóa, hội nhập quốc tế, chuyển đổi số; tiếp cận xu thế quốc tế, phát triển giáo dục mở, học tập suốt đời.
Y tế Côn Đảo chuyển mình mạnh mẽ nhờ những chuyến đi từ đất liền
GD&TĐ - Chương trình luân phiên bác sĩ chuyên khoa từ TPHCM tạo ra bước đột phá cho y tế Côn Đảo, giúp người dân được tiếp cận dịch vụ kỹ thuật cao.
2025-10-09 02:12
3 sản phẩm mỹ phẩm của Vinamake bị xác định là hàng giả, thu hồi toàn quốc
(CLO) 3 sản phẩm mỹ phẩm mang nhãn hiệu Vinamake, gồm dầu gội Dr. Hair Ginger, Dr. Ginger và dung dịch vệ sinh phụ nữ nano bạc hương nước hoa vừa bị Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) đình chỉ lưu hành và thu hồi trên toàn quốc sau khi bị cơ quan công an kết luận là hàng giả.
2025-10-09 02:06
Giải pháp ‘bù đắp khoảng cách số’ để từng bước triển khai AI trong giáo dục
GD&TĐ - Để từng bước triển khai AI trong giáo dục, cần có giải pháp để “bù đắp khoảng cách số”, tránh tạo phân tầng mới trong tiếp cận tri thức.
2025-10-09 01:59
Đồng bộ giải pháp phòng, chống tác hại của thuốc lá trong ngành Giáo dục
GD&TĐ - Công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá được triển khai đồng bộ, gắn với xây dựng môi trường học đường an toàn, lành mạnh, không khói thuốc.
2025-10-09 01:59
Công tác xã hội trong trường: Giữ vững điểm tựa cho học sinh
GD&TĐ - Trong nhiều trường hợp, khi niềm tin giữa nhà trường và phụ huynh bị đứt gãy, học sinh chính là người chịu nhiều tổn thương nhất.
2025-10-09 01:55
Ấm tình đồng nghiệp nơi cơn lũ đi qua
GD&TĐ - Bão Bualoi gây ngập úng nhiều trường học tại Hà Tĩnh. Khi nước rút, thầy cô vùng không bị lũ lụt đã cùng nhau mang chổi, xô đến giúp bạn dọn trường.
2025-10-09 01:50
Đặc sắc chương trình chính luận nghệ thuật ‘Niềm tin Hà Nội’
(CLO) Tối 8/10, tại khu di tích Cột cờ Hà Nội, chương trình chính luận – nghệ thuật “Niềm tin Hà Nội” do Đài Phát thanh và Truyền hình Hà Nội tổ chức đã diễn ra trang trọng, hùng tráng và đầy xúc động, chào mừng Đại hội Đảng bộ thành phố Hà Nội lần thứ XVIII.
2025-10-09 01:48
Ngành Giáo dục Quảng Ninh nâng cao ý thức sử dụng mạng xã hội
GD&TĐ - Thời gian qua, ngành Giáo dục Quảng Ninh đã nỗ lực phòng, chống thông tin xấu, độc trên mạng xã hội.
2025-10-09 01:47
Xóa mù chữ gắn với sinh kế của người đồng bào dân tộc thiểu số
GD&TĐ - Giai đoạn 2026–2030, công tác xóa mù chữ sẽ gắn với sinh kế, chuyển đổi số và mục tiêu không để ai bị bỏ lại phía sau.
2025-10-09 01:47
Lớp học xóa mù chữ thắp sáng ước mơ
GD&TĐ - Khi công việc đồng áng ban ngày kết thúc, lớp học xóa mù chữ của cô giáo Hà Thị Sen lại sáng đèn.
Sửa đổi Luật Giáo dục đại học: Chú trọng nhân lực trình độ cao
