Thi tốt nghiệp THPT trên máy tính: Từng bước chắc chắn, minh bạch

Theo các chuyên gia, thi trên máy là xu thế tất yếu và hoàn toàn khả thi trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay.

Thi trên máy tính ở nơi đủ điều kiện từ 2027

Tại Hội nghị tổng kết công tác tổ chức Kỳ thi tốt nghiệp THPT năm 2025 và chuẩn bị Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2026 mới diễn ra, ông Huỳnh Văn Chương - Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng (Bộ GD&ĐT) đã chia sẻ kế hoạch cụ thể về việc tổ chức Kỳ thi tốt nghiệp THPT trên máy tính. Theo ông Chương, trong tháng 9 năm nay, Bộ GD&ĐT đã thành lập Ban chỉ đạo và Ban soạn thảo để xây dựng Đề án tổ chức Kỳ thi tốt nghiệp THPT trên máy tính, trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, phê duyệt.

Lộ trình triển khai dự kiến gồm nhiều giai đoạn. Cụ thể, vào tháng 4 và 5 năm 2026, Bộ sẽ tổ chức thử nghiệm hệ thống câu hỏi thi trên máy tính với quy mô khoảng 100.000 thí sinh. Hoạt động này là một phần của quá trình xây dựng ngân hàng câu hỏi thi. Quá trình thử nghiệm cũng phục vụ công tác chuẩn bị cho việc thi trên máy tính với phạm vi rộng.

Đến tháng 7/2026, đề án tổ chức Kỳ thi tốt nghiệp THPT trên máy tính sẽ được trình Chính phủ xem xét ban hành. Sau đó, trong tháng 8 cùng năm, toàn bộ cơ sở vật chất và các điều kiện cần thiết tại các địa phương sẽ được rà soát nhằm chuẩn bị cho việc triển khai kỳ thi trên phạm vi toàn quốc. Giai đoạn từ tháng 10 - 12/2026, Bộ GD&ĐT dự kiến ban hành quy trình, quy định chính thức về việc thi trên máy tính.

Đồng thời, các địa phương sẽ được yêu cầu bố trí một số điểm thi thí điểm cho kỳ thi năm 2027, đi kèm với việc đầu tư, nâng cấp cơ sở hạ tầng cần thiết. Trong khoảng tháng 4 - 5/2027, công tác thử nghiệm câu hỏi thi sẽ tiếp tục được triển khai tại các điểm dự kiến tổ chức kỳ thi trên máy tính, cũng như trên diện rộng để hoàn thiện ngân hàng câu hỏi.

Đến tháng 6/2027, Kỳ thi tốt nghiệp THPT trên máy tính sẽ chính thức được tổ chức tại các điểm đủ điều kiện, trong khi các điểm thi còn lại vẫn áp dụng hình thức thi trên giấy như hiện nay.

Việc tổ chức thi trên máy tính cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về hệ thống hạ tầng, máy móc, phòng thi. Ảnh: Lê Nam

Hoàn toàn khả thi

Dành nhiều thời gian nghiên cứu, phân tích chuyên sâu về Kỳ thi tốt nghiệp THPT và xét tuyển đại học nhiều năm trở lại đây, ThS Hồ Sỹ Anh - Chuyên gia giáo dục, nguyên Nghiên cứu viên Viện Nghiên cứu giáo dục (Trường Đại học Sư phạm TPHCM) cho rằng, Việt Nam không bắt đầu từ “con số 0” nếu tổ chức thi trên máy tính.

Trong những năm qua, nhiều mô hình thi trên máy đã triển khai như kỳ thi đánh giá năng lực chuyên biệt của Trường Đại học Sư phạm TPHCM, kỳ thi năng lực trên máy tính V-SAT, kỳ thi đánh giá tư duy của Đại học Bách khoa Hà Nội, hay kỳ thi học sinh giỏi tại Hà Nội, Huế, Quảng Ninh…

Bộ GD&ĐT cũng từng sử dụng phần mềm thi trực tuyến trong kiểm tra định kỳ. Một số địa phương như TPHCM, Lào Cai, Đà Nẵng đã xây dựng hệ thống trường học thông minh, lớp học số với phòng máy tiêu chuẩn, chứng tỏ nền tảng kỹ thuật hoàn toàn khả thi nếu có quyết tâm và đầu tư đúng hướng.

Theo ông Sỹ Anh, Kỳ thi tốt nghiệp THPT không chỉ có ý nghĩa công nhận hoàn thành chương trình phổ thông, mà còn là căn cứ quan trọng để tuyển sinh đại học, phân luồng sau THPT, ảnh hưởng trực tiếp đến tương lai của hàng triệu học sinh mỗi năm.

Việc đưa kỳ thi lên môi trường số không đơn thuần là thay đổi công cụ từ giấy sang máy, mà là chuyển đổi phương thức đánh giá, hướng tới sự chính xác, minh bạch và hiện đại. Thi trên máy tính giúp giảm đáng kể gánh nặng in sao, vận chuyển, bảo quản đề thi cũng như chấm thủ công - vốn là những khâu tiềm ẩn rủi ro lộ đề, sai sót.

Đồng thời, hình thức này còn cho phép kỳ thi linh hoạt hơn về thời gian, tổ chức nhiều đợt, phân tán thí sinh khi cần thiết. Tuy nhiên, đây là thay đổi lớn, tác động toàn diện đến cách dạy - học và tổ chức thi, đòi hỏi một lộ trình bài bản, thí điểm hợp lý và sự đồng thuận xã hội.

Thí sinh dự kỳ thi đánh giá đầu vào đại học trên máy tính V-SAT năm 2025 tại Đại học Cần Thơ. Ảnh: CTU

Hành lang pháp lý chặt, hạ tầng kỹ thuật vững

Ông Nguyễn Văn Phong - Phó Giám đốc Sở GD&ĐT TPHCM cho rằng, trong bối cảnh chuẩn bị chuyển đổi sang hình thức thi tốt nghiệp THPT trên máy tính, cần nâng cao tính an toàn, hiệu quả trong công tác tổ chức kỳ thi.

Theo đó, cần tiếp tục áp dụng cơ chế giao đề thi hiện hành để bảo đảm tính bảo mật và tốc độ truyền tải. Song song đó, Bộ GD&ĐT nên nghiên cứu bổ sung các tính năng quản lý, cảnh báo và xác nhận trực tuyến, giúp duy trì kênh liên lạc thông suốt giữa Bộ, sở GD&ĐT và các điểm thi, từ đó giảm thiểu rủi ro trong khâu điều phối.

Về khâu phát đề, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT TPHCM đề nghị điều chỉnh thời gian phát đề hợp lý hơn đối với các môn lựa chọn, tăng thêm thời lượng để giảm áp lực cho cán bộ coi thi, đồng thời bảo đảm quy trình kiểm đếm, bàn giao đề được chính xác, tránh sai sót làm ảnh hưởng đến thời gian làm bài của thí sinh.

Phó Giám đốc Sở GD&ĐT TPHCM nhấn mạnh nhu cầu nâng cấp toàn diện hạ tầng công nghệ thông tin phục vụ kỳ thi. Cụ thể, cần đầu tư hệ thống máy chủ và phần mềm chấm thi hiện đại nhằm tăng tốc độ xử lý, bảo đảm an toàn tuyệt đối cho dữ liệu thi và kết quả chấm.

Bên cạnh đó, Bộ GD&ĐT nên xây dựng cơ chế hỗ trợ chuyên biệt cho các đô thị lớn và những địa phương có quy mô thí sinh đông, nhất là trong bối cảnh sáp nhập địa giới hành chính khiến số lượng thí sinh tăng mạnh. Việc này không chỉ duy trì sự ổn định, minh bạch của kỳ thi mà còn tạo nền tảng công nghệ vững chắc cho những kỳ thi tiếp theo.

Phó Giám đốc Sở GD&ĐT TPHCM đề nghị Bộ GD&ĐT sớm ban hành văn bản quy định chính thức về Kỳ thi tốt nghiệp THPT trên máy tính, qua đó tạo cơ sở pháp lý để các địa phương chủ động xây dựng kế hoạch, đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị công nghệ thông tin và hạ tầng mạng, đặc biệt tại những khu vực còn nhiều khó khăn về điều kiện triển khai.

ThS Hồ Sỹ Anh cùng quan điểm trên khi cho rằng, để Kỳ thi tốt nghiệp THPT trên máy tính thành công, phải có hành lang pháp lý rõ ràng, với những quy định chi tiết về đăng ký dự thi, hình thức làm bài, xây dựng đề thi, bảo mật dữ liệu, chấm thi, phúc khảo và xử lý sự cố. Tiếp đó, cần lựa chọn môn thi và địa phương thí điểm hợp lý.

Việc xây dựng phần mềm thi đạt chuẩn quốc gia cũng là yêu cầu cấp thiết, với tiêu chí hoạt động trên mạng nội bộ, không phụ thuộc Internet, có hệ thống log, mã hóa, chống gian lận và hỗ trợ chấm thi tự động. Đi liền với đó là nhiệm vụ chuẩn hóa ngân hàng câu hỏi trắc nghiệm, phân tầng độ khó, đánh giá độ tin cậy, bảo mật chặt chẽ và cập nhật thường xuyên để phục vụ việc ra đề ngẫu nhiên.

Một giải pháp quan trọng khác là đầu tư đồng bộ hạ tầng và nhân lực, bao gồm phòng máy đạt chuẩn, nguồn điện ổn định, mạng nội bộ khép kín, đội ngũ kỹ thuật viên trực tại chỗ, đồng thời tổ chức tập huấn, thi thử nhiều lần cho giáo viên, cán bộ và học sinh. Chuyên gia này cho rằng, Bộ GD&ĐT cần đẩy tiến độ rà soát cơ sở vật chất và các điều kiện chuẩn bị trên phạm vi toàn quốc sớm hơn nữa so với kế hoạch (tháng 8/2026).

Theo ThS Hồ Sỹ Anh, trong giai đoạn 2027 - 2030, cần duy trì song song hai hình thức thi giấy và thi trên máy, cho phép học sinh lựa chọn nhằm tránh gây sốc cho vùng khó khăn, giảm áp lực chuyển đổi, đồng thời kết hợp truyền thông mạnh mẽ để tạo sự đồng thuận trong xã hội. “Chúng ta đã có nền tảng, điều quan trọng là đi từng bước chắc chắn, minh bạch và có sự đồng hành của toàn xã hội”, ông Sỹ Anh nhấn mạnh.

Chuyên gia cho rằng, để Kỳ thi tốt nghiệp THPT trên máy tính thành công, phải có hành lang pháp lý rõ ràng, với những quy định chi tiết, cụ thể. Ảnh: ITN

Theo các chuyên gia, thi trên máy là xu thế tất yếu và hoàn toàn khả thi trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay.

Thi trên máy tính ở nơi đủ điều kiện từ 2027

Hoàn toàn khả thi

Hành lang pháp lý chặt, hạ tầng kỹ thuật vững

Theo ThS Hồ Sỹ Anh, trong giai đoạn 2027 - 2030, cần duy trì song song hai hình thức thi giấy và thi trên máy, cho phép học sinh lựa chọn nhằm tránh gây sốc cho vùng khó khăn, giảm áp lực chuyển đổi, đồng thời kết hợp truyền thông mạnh mẽ để tạo sự đồng thuận trong xã hội. “Chúng ta đã có nền tảng, điều quan trọng là đi từng bước chắc chắn, minh bạch và có sự đồng hành của toàn xã hội”, ông Sỹ Anh nhấn mạnh.