Y tế học đường ở vùng khó: Thực trạng cần lời giải cấp bách

Lỗ hổng từ thiếu nhân viên y tế

Nhiều trường học trên địa bàn tỉnh Quảng Trị “khuyết” nhân viên y tế, gây khó khăn trong việc chăm sóc sức khỏe cho học sinh. Đặc biệt, có trường nhiều năm qua không được bố trí nhân viên y tế trường học.

Trường Mầm non Thanh (thuộc xã Lìa, tỉnh Quảng Trị) đóng ở địa bàn miền núi hiện không có nhân viên y tế trường học, cũng chưa có chủ trương tuyển dụng; một cán bộ của trường phụ trách nhiệm vụ này. Hiệu trưởng Đỗ Thị Diễm Ngọc cho biết, thời gian qua, nhà trường phối hợp với trạm y tế xã để thực hiện khám sức khỏe định kỳ cho trẻ. Nếu có trẻ ốm, nhà trường liên hệ phụ huynh để đưa các cháu đến trạm y tế khám.

Trường Mầm non Tam Thanh (Thanh Hóa) có phần lớn học sinh là con em đồng bào dân tộc thiểu số, hoàn cảnh khó khăn, điều kiện chăm sóc sức khỏe tại gia đình còn hạn chế. Trong khi đó, trường lại không có nhân viên y tế chuyên trách. Theo Hiệu trưởng Ngân Thị Thướng, khi trẻ bị đau bụng, cảm sốt hay chấn thương nhẹ, giáo viên chủ nhiệm phải kiêm nhiệm, xử lý tình huống chủ yếu bằng kinh nghiệm. Lâu nay, nhà trường phải nhờ trung tâm y tế xã hỗ trợ công tác y tế học đường.

Bước vào năm học mới, trường đã xây dựng kế hoạch tăng cường chăm sóc sức khỏe cho học sinh nhưng vẫn thiếu cả nhân lực lẫn kinh phí. “Chúng tôi rất mong có chính sách bố trí cán bộ y tế chuyên trách cho các trường vùng khó, bởi đây là nhu cầu thực sự cấp thiết”, bà Ngân Thị Thướng chia sẻ.

Trường THCS Lao Bảo (xã Lao Bảo, tỉnh Quảng Trị) có gần 1.300 học sinh nhưng không có nhân viên y tế chuyên trách, chăm sóc sức khỏe học sinh trong trường gặp nhiều khó khăn.

Ông Trần Ngọc Định - Hiệu trưởng Trường THCS Lao Bảo, nhấn mạnh sự cần thiết phải có nhân viên y tế trường học và cho biết, nếu xảy ra tình huống học sinh ốm đau đột xuất và các trường hợp liên quan đến sức khỏe, nhà trường phải liên hệ với phụ huynh để đưa học sinh đi khám. Trong trường hợp khẩn cấp, hoặc sự cố bất ngờ, giáo viên nhà trường phải kịp thời đưa các em đến trạm y tế.

Trường Mầm non Quảng Chu (Chợ Mới, Thái Nguyên) phối hợp với trạm y tế thăm khám sức khỏe cho học sinh.

Giáo viên “gánh” vai trò nhân viên y tế

Trường Tiểu học Đình Phùng (xã Huy Giáp, tỉnh Cao Bằng) nhiều năm liền không có nhân viên y tế trường học. Bà Nguyễn Thúy Điệp - Hiệu trưởng nhà trường cho biết, do thiếu nhân lực chuyên môn, trường buộc phải giao nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe học sinh cho giáo viên kiêm nhiệm. Tuy thầy cô luôn cố gắng hoàn thành nhiệm vụ, nhưng do không được đào tạo chuyên sâu về y tế học đường, nên khi xảy ra tình huống bất ngờ, việc xử lý còn nhiều hạn chế.

Giải pháp trước mắt là tăng cường phối hợp chặt chẽ với trạm y tế xã. Mỗi khi học sinh có dấu hiệu bất thường về sức khỏe, nhà trường lập tức liên hệ để được hỗ trợ kịp thời. Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền, phòng bệnh được đẩy mạnh. Nhà trường thường xuyên truy cập Cổng thông tin điện tử của Sở Y tế Cao Bằng, Bộ Y tế để tìm hiểu video hướng dẫn, kiến thức về phòng tránh các bệnh theo mùa để tuyên truyền cho học sinh, phụ huynh.

Tương tự, tại Trường Mầm non Cốc Pàng (xã Cốc Pàng, tỉnh Cao Bằng), một giáo viên được phân công kiêm nhiệm công tác y tế học đường. Theo Hiệu trưởng Trần Lê Na, việc không có cán bộ y tế trường học ảnh hưởng đến khả năng chăm sóc sức khỏe kịp thời cho học sinh, đồng thời gây áp lực lớn cho đội ngũ giáo viên.

“Chúng tôi mong muốn sớm được bổ sung nhân sự y tế chuyên trách để giảm tải cho giáo viên, qua đó nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện và đảm bảo an toàn cho trẻ”, bà Trần Lê Na bày tỏ.

Cũng phân giáo viên kiêm nhiệm công tác y tế trường học, Trường Tiểu học & THCS Hướng Việt (xã Hướng Lập, tỉnh Quảng Trị) phải phối hợp trạm y tế xã thực hiện khám sức khỏe định kỳ cho học sinh; trường hợp đau ốm bất ngờ phải đi đến trạm y tế khám. Ông Võ Hoàng Anh - Hiệu trưởng nhà trường, cho biết đã đề xuất bố trí nhân viên y tế trong các báo cáo hàng năm, nhưng hiện nay chưa có nhân viên đảm nhiệm.

Trường Mầm non Quảng Chu (xã Chợ Mới, tỉnh Thái Nguyên) có một điểm chính và một điểm lẻ cách nhau 7km. Hiện, toàn trường chỉ có duy nhất tủ thuốc và nhân viên y tế. Cô Đinh Thị Trang - nhân viên y tế nhà trường chia sẻ, từ khi được phân công nhiệm vụ, tôi chủ yếu xử lý những vấn đề đơn giản như thoa dầu, sát khuẩn, xử lý vết thương ngoài da.

Điểm lẻ không có cán bộ y tế thường trực. Do vậy, nhà trường chủ động tổ chức tập huấn sơ cứu cơ bản cho giáo viên để kịp thời ứng phó khi có tình huống bất thường xảy ra với trẻ. Chia sẻ của Phó Hiệu trưởng Nguyễn Thị Huế, dù đã có giải pháp tình thế, nhưng việc không có nhân viên y tế tại điểm lẻ khiến chúng tôi lo lắng, bởi học sinh nhỏ tuổi, nguy cơ tai nạn hay các vấn đề sức khỏe phát sinh là khó tránh khỏi.

Mặc dù có gần 500 học sinh bán trú, nhưng Trường PTDTBT THCS Mường Lý (Thanh Hóa) lại không có cán bộ y tế. Theo Hiệu trưởng Hoàng Sỹ Xuân, khi học sinh bị ốm, nhà trường chỉ có thể xử lý bước đầu, sau đó lập tức đưa đến trung tâm y tế xã. Có những trường hợp nhà trường buộc phải dùng xe chở học sinh đi cấp cứu ở Bệnh viện Đa khoa Mường Lát (cách trường gần 30km) giữa trời mưa rét, rất nguy hiểm.

Bên cạnh đó, không có nhân viên y tế khiến nhà trường gặp nhiều khó khăn trong công tác phòng, chống dịch bệnh, cũng như thực hiện các chương trình chăm sóc sức khỏe học đường. “Năm học này, khi ngành Giáo dục kiểm tra sức khỏe định kỳ, tiêm chủng, phòng chống sốt xuất huyết, tay chân miệng..., chúng tôi không biết dựa vào đâu để triển khai hiệu quả”, Hiệu trưởng nhà trường bộc bạch.

Thực tế cho thấy, tại nhiều trường học vùng cao Thanh Hóa, phòng y tế chỉ mang tính tượng trưng, trang thiết bị sơ sài, thiếu dụng cụ sơ cứu cơ bản. Trong khi đó, thu hút nhân viên y tế về làm việc tại các trường miền núi lại rất khó khăn do chế độ đãi ngộ thấp, công việc nhiều nhưng không ổn định. Nhiều nơi phải “kiêm nhiệm” giáo viên dạy học đồng thời làm y tế, hoặc nhờ cán bộ thôn bản hỗ trợ khi có sự cố.

Học sinh Trường PTDTBT THCS Huổi Luông (Phong Thổ, Lai Châu) được chăm sóc tại phòng y tế.

Đề xuất bổ sung biên chế y tế học đường

Năm học này Trường PTDTBT Tiểu học Nậm Chà (Mường Mô, Lai Châu) có 546 học sinh, trong đó 413 em ở bán trú tại trường. Không có nhân viên y tế học đường nên mọi vấn đề về sức khỏe của học sinh, đặc biệt các em ở bán trú đều giao hết cho cán bộ, giáo viên và nhân viên bảo vệ (nhà trường có một bảo vệ từng học qua lớp Trung cấp Y).

Ông Phạm Quốc Bảo - Hiệu trưởng nhà trường bày tỏ, nhà trường rất cần nhân viên y tế học đường để tiện theo dõi, chăm sóc sức khỏe cho học sinh. Hiện tại, khi có em bị ốm, trường chỉ di chuyển đến trạm y tế để xử lý.

Tại xã biên giới Pa Tần (Lai Châu), chỉ 3/7 cơ sở giáo dục có nhân viên y tế học đường. Bà Nguyễn Thị Thu Thủy - Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội xã Pa Tần cho biết, vai trò y tế học đường quan trọng, nhu cầu nhân viên y tế cần thiết. Tuy nhiên, hiện, các trường không được bổ sung biên chế y tế học đường nên nhiều trường gặp khó khi thực hiện nhiệm vụ.

Năm học trước, Trường PTDTBT Tiểu học Nậm Hàng (xã Nậm Hàng, Lai Châu) có nhân viên y tế học đường của Trường PTDTBT THCS Nậm Hàng kiêm nhiệm. Năm nay, khi không còn nhân viên y tế học đường, công tác chăm sóc sức khỏe cho học sinh bán trú gặp nhiều khó khăn.

Bà Nguyễn Thị Thúy - Hiệu trưởng Trường PTDTBT Tiểu học Nậm Hàng chia sẻ, nhà trường có 273 học sinh bán trú nên công tác chăm sóc sức khỏe, phòng chống dịch, đảm bảo an toàn thực phẩm… rất cần có nhân viên y tế học đường. Chúng tôi đang kiến nghị lên xã để bố trí cán bộ y tế học đường.

Ông Mạc Quang Dũng - Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Lai Châu cho biết, xác định quản lý, nuôi dưỡng, chăm sóc học sinh bán trú, nội trú là nhiệm vụ quan trọng, ngay từ đầu năm học, sở đã có công văn chỉ đạo các xã, phường và cơ sở giáo dục đảm bảo điều kiện chỗ ở, bữa ăn, vệ sinh an toàn thực phẩm; đồng thời tăng cường chăm sóc sức khỏe, phòng chống dịch bệnh học đường, nâng cao thể lực cho học sinh.
Trong năm học 2024 - 2025, 100% trường học trên địa bàn tỉnh đã tổ chức tuyên truyền, quán triệt kiến thức về phòng chống bệnh tật học đường, răng miệng, bệnh không lây nhiễm và sức khỏe tâm thần. Cùng với đó, các trường cũng đẩy mạnh giáo dục dinh dưỡng hợp lý, sử dụng thực phẩm an toàn, góp phần cải thiện sức khỏe và thể trạng học sinh.

Chị Phạm Thị Nhuận - nhân viên Y tế học đường, Trường PTDTBT-THCS Trung Lý (Thanh Hóa).

Lỗ hổng từ thiếu nhân viên y tế

Giáo viên “gánh” vai trò nhân viên y tế

Đề xuất bổ sung biên chế y tế học đường

Ông Mạc Quang Dũng - Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Lai Châu cho biết, xác định quản lý, nuôi dưỡng, chăm sóc học sinh bán trú, nội trú là nhiệm vụ quan trọng, ngay từ đầu năm học, sở đã có công văn chỉ đạo các xã, phường và cơ sở giáo dục đảm bảo điều kiện chỗ ở, bữa ăn, vệ sinh an toàn thực phẩm; đồng thời tăng cường chăm sóc sức khỏe, phòng chống dịch bệnh học đường, nâng cao thể lực cho học sinh.
Trong năm học 2024 - 2025, 100% trường học trên địa bàn tỉnh đã tổ chức tuyên truyền, quán triệt kiến thức về phòng chống bệnh tật học đường, răng miệng, bệnh không lây nhiễm và sức khỏe tâm thần. Cùng với đó, các trường cũng đẩy mạnh giáo dục dinh dưỡng hợp lý, sử dụng thực phẩm an toàn, góp phần cải thiện sức khỏe và thể trạng học sinh.