Phát triển, ứng dụng AI: Chìa khóa đột phá giáo dục trong kỷ nguyên mới
Phát triển, ứng dụng AI: Chìa khóa đột phá giáo dục trong kỷ nguyên mới
2025/11/06 16:40
GD&TĐ - Phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong giáo dục là “từ khóa” được các chuyên gia, cán bộ quản lý, nhà giáo quan tâm.
Đặc biệt trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển và thịnh vượng, hướng tới Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.
Tạo hệ tư duy giáo dục mới
Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển GD&ĐT nêu rõ: “Chuyển đổi số toàn diện, phổ cập và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI) trong GD&ĐT”. Ngày 15/9/2025, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 281 về Chương trình hành động nhằm thể chế hóa và tổ chức thực hiện đầy đủ các quan điểm, mục tiêu và nhiệm vụ, giải pháp trong Nghị quyết số 71-NQ/TW.
Các Nghị quyết xác định, AI không đơn thuần là công cụ, mà là giải pháp đột phá, tạo ra hệ tư duy giáo dục mới. Theo chia sẻ của các chuyên gia, nhà giáo, Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 71 đóng vai trò quan trọng về hiện đại hóa, nâng cao toàn diện chất lượng GD-ĐT mà nước ta đang đẩy mạnh.
Đặc biệt vấn đề này được xác định là nhiệm vụ trọng tâm và đột phá chiến lược trong dự thảo các văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng đang đưa ra để lấy ý kiến.
Trước thời cơ và thuận lợi về phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong giáo dục. Năm học 2025 - 2026 đánh dấu bước chuyển đổi mạnh mẽ của lĩnh vực GD-ĐT khi đặt nhiệm vụ trọng tâm là chuyển đổi số toàn diện, phổ cập và ứng dụng rộng rãi công nghệ số, AI.
Những định hướng này đã và đang trở thành động lực quan trọng, thúc đẩy các cơ sở giáo dục không ngừng đổi mới, đẩy mạnh công nghệ số, từng bước xây dựng hệ sinh thái số phục vụ công tác quản lý, giảng dạy, nghiên cứu khoa học và gắn kết cộng đồng…
Theo GS.TS Lê Anh Vinh - Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam (Bộ GD&ĐT): Bên cạnh những vấn đề về hạ tầng, việc kết nối và năng lực của đội ngũ nhân lực phục vụ chuyển đổi số là một trong những vấn đề cần quan tâm. Do đó, phải có những chương trình cụ thể để hỗ trợ năng lực cho đội ngũ cán bộ quản lý đến giáo viên trực tiếp triển khai, và đặc biệt cán bộ làm công tác chuyển đổi số trong nhà trường.
Học sinh trải nghiệm Ngày hội OPEN STEM DAY tại Trường THPT FPT Cần Thơ. Ảnh: Q. Ngữ
Theo đó, AI được coi là công cụ hữu ích trong việc phát triển năng lực và phẩm chất cho học sinh, GS.TS Lê Anh Vinh nhận định: Việc phát triển năng lực AI không chỉ xây dựng môi trường học tập sáng tạo, mà còn giúp học sinh nhận thức rõ tiềm năng của bản thân, hướng tới việc trở thành công dân toàn cầu trong tương lai.
“Xu hướng ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giáo dục là không thể đảo ngược. AI chắc chắn sẽ tác động toàn diện đến việc thay đổi chương trình học, cải thiện quá trình dạy và học, hỗ trợ kiểm tra và đánh giá học sinh trên lớp. Điều này giúp giáo viên có thông tin và học sinh có nhiều cơ hội học tập.
Việc ứng dụng công nghệ AI vào giáo dục cần thực hiện theo hai giải pháp: Ngắn hạn và lâu dài. Giải pháp ngắn hạn là phát triển năng lực số cho đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý để họ có thể giảng dạy và quản lý trường học hiệu quả hơn. Lộ trình lâu dài cần thay đổi chương trình giảng dạy để học sinh tiếp cận AI sớm hơn”, GS.TS Lê Anh Vinh chia sẻ.
Theo đại diện Sở GD&ĐT TP Cần Thơ, giai đoạn 2025 - 2030, để tiếp tục thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện trong giáo dục, đáp ứng tinh thần Nghị quyết số 71-NQ/TW, ngành xác định việc nâng cao năng lực số cho đội ngũ giáo viên và học sinh là một trong những yếu tố then chốt.
Trong đó, tập trung xây dựng và thực hiện khung năng lực số cho giáo viên ở từng cấp học, tổ chức các khóa tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng ứng dụng thành tựu khoa học và công nghệ cho 100% giáo viên, cán bộ quản lý. Đẩy mạnh phong trào “Bình dân học vụ số” trong toàn ngành, cụ thể là phổ cập kỹ năng số cơ bản cho tất cả giáo viên, học sinh, kể cả phụ huynh, để mọi người sẵn sàng tham gia môi trường giáo dục số.
Thực hiện hiệu quả các mô hình giáo dục STEM/STEAM, đưa lập trình robot, ứng dụng AI vào hoạt động trải nghiệm cho học sinh phổ thông nhằm rèn luyện tư duy sáng tạo và thích ứng với xu thế mới.
Sinh viên Trường Đại học Trà Vinh thực hành tại phòng thí nghiệm công nghệ cao. Ảnh: Q. Ngữ
Thay đổi từ quản trị, dạy học đến kiểm tra đánh giá
Trao đổi về định hướng phát triển và ứng dụng AI trên địa bàn TP Cần Thơ đến năm 2030, ông Nguyễn Hữu Thanh Bình - Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ, cho biết:
Thành phố đặt mục tiêu 100% dịch vụ công trực tuyến toàn trình ứng dụng AI; toàn bộ cán bộ, công chức, viên chức sử dụng trợ lý ảo hỗ trợ công vụ; mỗi cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp có ít nhất một ứng dụng AI; hình thành tối thiểu 5 doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực AI. Cần Thơ cũng xác định các lĩnh vực ưu tiên ứng dụng AI, trong đó có hành chính công, y tế, giáo dục, nông nghiệp, giao thông đô thị, môi trường và du lịch…
Ở góc độ quản lý trường phổ thông, theo TS Phùng Kim Phú - Hiệu trưởng Trường THPT Hoàng Diệu (TP Cần Thơ): Chuyển đổi số không chỉ là đưa máy tính hay phần mềm vào trường học, mà là “cuộc cách mạng” thay đổi toàn diện từ quản trị, dạy học đến kiểm tra đánh giá.
TS Phùng Kim Phú cho biết, nhà trường hiện đã số hóa hồ sơ học sinh, giáo viên, cơ sở vật chất và tài chính trên các hệ thống như VnEdu, VNPT-CCVC, Misa… giúp quản lý minh bạch, dữ liệu tập trung và đồng bộ với Bộ GD&ĐT.
Các cuộc họp, văn bản, báo cáo được xử lý trên nền tảng trực tuyến, giảm giấy tờ và tăng hiệu quả quản trị. Nhà trường đang tiếp tục nâng cao nhận thức, bồi dưỡng kỹ năng số cho giáo viên và học sinh; đồng thời đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin phục vụ dạy, học. Mọi hoạt động từ quản lý, giảng dạy, hội họp... đến lưu trữ hồ sơ sẽ được số hóa hoàn toàn.
Trong bối cảnh chuyển đổi số lan tỏa mạnh mẽ, các cơ sở giáo dục đại học tại Đồng bằng sông Cửu Long chủ động ứng dụng AI trong giảng dạy, nghiên cứu và quản lý đào tạo.
Tại Phân hiệu Trường Đại học FPT tại Cần Thơ, môi trường học tập vượt ra ngoài giảng đường, mang đến cho sinh viên trải nghiệm đa dạng, cơ hội tiếp cận công nghệ tiên tiến, phát triển ý tưởng khởi nghiệp và hội nhập quốc tế. Từ những ý tưởng, các sinh viên ứng dụng thực hiện đồ án, dự án tốt nghiệp mang tính ứng dụng cao, kết hợp công nghệ và kinh doanh…
Theo TS Nguyễn Xuân Phong - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học FPT, Giám đốc Phân hiệu Trường Đại học FPT tại TP Cần Thơ: AI tác động, thay đổi cách con người học tập và làm việc, với những ứng dụng ngày càng rộng rãi trong giáo dục, y tế, nông nghiệp và phát triển bền vững. Tuy nhiên, TS Nguyễn Xuân Phong cũng chỉ ra các quốc gia đang phát triển vẫn gặp nhiều thách thức về dữ liệu và nguồn nhân lực chất lượng cao khi triển khai AI.
Bà Lê Thị Kim Loan - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Tiền Giang cho biết thêm, việc trang bị năng lực số là yếu tố không thể thiếu để mỗi cá nhân đạt đến thành công trong học tập, nghiên cứu và phát triển sự nghiệp. Việc trang bị kỹ năng số được xem là chiến lược đào tạo toàn diện, bền vững, tạo ra thế hệ nhân lực có năng lực thích ứng cao trong mọi ngành nghề.
Tại Trường Đại học Tiền Giang, việc triển khai trang bị năng lực số cho sinh viên thực hiện một cách toàn diện. “Trường đã thành lập Hội đồng xây dựng quy định chuẩn năng lực số và nội dung đào tạo năng lực số tích hợp vào chương trình đào tạo trình độ đại học và cao đẳng ngành Giáo dục mầm non”, bà Loan chia sẻ.
Ngoài ra, trường thành lập các hội đồng và các tổ phát triển chương trình để rà soát, cập nhật, bổ sung và điều chỉnh chương trình đào tạo, dạy học áp dụng cho khóa 25. Trong đó xây dựng học phần “Kỹ năng số” và tích hợp học phần kỹ năng số vào các học phần chuyên môn của các ngành học. Việc đào tạo cho sinh viên được triển khai theo hai hướng: Đưa vào chương trình chính khóa theo quy định và bổ sung kiến thức qua các lớp tập huấn chuyên đề…
Trường chú trọng phát triển học liệu số, đổi mới phương pháp dạy học dựa trên nền tảng công nghệ, khuyến khích giáo viên ứng dụng mô hình giáo dục linh hoạt và sáng tạo. Mục tiêu cuối cùng là “mỗi giáo viên làm chủ công nghệ, mỗi học sinh được học theo cách của riêng mình”, hướng đến mô hình trường học thông minh, hiện đại nhưng vẫn đầy ắp niềm vui và nhân văn. - TS Phùng Kim Phú - Hiệu trưởng Trường THPT Hoàng Diệu (TP Cần Thơ)
Học sinh TP Cần Thơ tham gia Cuộc thi Robothon cấp thành phố năm 2025. Ảnh: Quốc Ngữ
Đặc biệt trong bối cảnh đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển và thịnh vượng, hướng tới Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.
Tạo hệ tư duy giáo dục mới
Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển GD&ĐT nêu rõ: “Chuyển đổi số toàn diện, phổ cập và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, trí tuệ nhân tạo (AI) trong GD&ĐT”. Ngày 15/9/2025, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 281 về Chương trình hành động nhằm thể chế hóa và tổ chức thực hiện đầy đủ các quan điểm, mục tiêu và nhiệm vụ, giải pháp trong Nghị quyết số 71-NQ/TW.
Các Nghị quyết xác định, AI không đơn thuần là công cụ, mà là giải pháp đột phá, tạo ra hệ tư duy giáo dục mới. Theo chia sẻ của các chuyên gia, nhà giáo, Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 71 đóng vai trò quan trọng về hiện đại hóa, nâng cao toàn diện chất lượng GD-ĐT mà nước ta đang đẩy mạnh.
Đặc biệt vấn đề này được xác định là nhiệm vụ trọng tâm và đột phá chiến lược trong dự thảo các văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng đang đưa ra để lấy ý kiến.
Trước thời cơ và thuận lợi về phát triển và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong giáo dục. Năm học 2025 - 2026 đánh dấu bước chuyển đổi mạnh mẽ của lĩnh vực GD-ĐT khi đặt nhiệm vụ trọng tâm là chuyển đổi số toàn diện, phổ cập và ứng dụng rộng rãi công nghệ số, AI.
Những định hướng này đã và đang trở thành động lực quan trọng, thúc đẩy các cơ sở giáo dục không ngừng đổi mới, đẩy mạnh công nghệ số, từng bước xây dựng hệ sinh thái số phục vụ công tác quản lý, giảng dạy, nghiên cứu khoa học và gắn kết cộng đồng…
Theo GS.TS Lê Anh Vinh - Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam (Bộ GD&ĐT): Bên cạnh những vấn đề về hạ tầng, việc kết nối và năng lực của đội ngũ nhân lực phục vụ chuyển đổi số là một trong những vấn đề cần quan tâm. Do đó, phải có những chương trình cụ thể để hỗ trợ năng lực cho đội ngũ cán bộ quản lý đến giáo viên trực tiếp triển khai, và đặc biệt cán bộ làm công tác chuyển đổi số trong nhà trường.
Học sinh trải nghiệm Ngày hội OPEN STEM DAY tại Trường THPT FPT Cần Thơ. Ảnh: Q. Ngữ
Theo đó, AI được coi là công cụ hữu ích trong việc phát triển năng lực và phẩm chất cho học sinh, GS.TS Lê Anh Vinh nhận định: Việc phát triển năng lực AI không chỉ xây dựng môi trường học tập sáng tạo, mà còn giúp học sinh nhận thức rõ tiềm năng của bản thân, hướng tới việc trở thành công dân toàn cầu trong tương lai.
“Xu hướng ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong giáo dục là không thể đảo ngược. AI chắc chắn sẽ tác động toàn diện đến việc thay đổi chương trình học, cải thiện quá trình dạy và học, hỗ trợ kiểm tra và đánh giá học sinh trên lớp. Điều này giúp giáo viên có thông tin và học sinh có nhiều cơ hội học tập.
Việc ứng dụng công nghệ AI vào giáo dục cần thực hiện theo hai giải pháp: Ngắn hạn và lâu dài. Giải pháp ngắn hạn là phát triển năng lực số cho đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý để họ có thể giảng dạy và quản lý trường học hiệu quả hơn. Lộ trình lâu dài cần thay đổi chương trình giảng dạy để học sinh tiếp cận AI sớm hơn”, GS.TS Lê Anh Vinh chia sẻ.
Theo đại diện Sở GD&ĐT TP Cần Thơ, giai đoạn 2025 - 2030, để tiếp tục thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện trong giáo dục, đáp ứng tinh thần Nghị quyết số 71-NQ/TW, ngành xác định việc nâng cao năng lực số cho đội ngũ giáo viên và học sinh là một trong những yếu tố then chốt.
Trong đó, tập trung xây dựng và thực hiện khung năng lực số cho giáo viên ở từng cấp học, tổ chức các khóa tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng ứng dụng thành tựu khoa học và công nghệ cho 100% giáo viên, cán bộ quản lý. Đẩy mạnh phong trào “Bình dân học vụ số” trong toàn ngành, cụ thể là phổ cập kỹ năng số cơ bản cho tất cả giáo viên, học sinh, kể cả phụ huynh, để mọi người sẵn sàng tham gia môi trường giáo dục số.
Thực hiện hiệu quả các mô hình giáo dục STEM/STEAM, đưa lập trình robot, ứng dụng AI vào hoạt động trải nghiệm cho học sinh phổ thông nhằm rèn luyện tư duy sáng tạo và thích ứng với xu thế mới.
Sinh viên Trường Đại học Trà Vinh thực hành tại phòng thí nghiệm công nghệ cao. Ảnh: Q. Ngữ
Thay đổi từ quản trị, dạy học đến kiểm tra đánh giá
Trao đổi về định hướng phát triển và ứng dụng AI trên địa bàn TP Cần Thơ đến năm 2030, ông Nguyễn Hữu Thanh Bình - Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ, cho biết:
Thành phố đặt mục tiêu 100% dịch vụ công trực tuyến toàn trình ứng dụng AI; toàn bộ cán bộ, công chức, viên chức sử dụng trợ lý ảo hỗ trợ công vụ; mỗi cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp có ít nhất một ứng dụng AI; hình thành tối thiểu 5 doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực AI. Cần Thơ cũng xác định các lĩnh vực ưu tiên ứng dụng AI, trong đó có hành chính công, y tế, giáo dục, nông nghiệp, giao thông đô thị, môi trường và du lịch…
Ở góc độ quản lý trường phổ thông, theo TS Phùng Kim Phú - Hiệu trưởng Trường THPT Hoàng Diệu (TP Cần Thơ): Chuyển đổi số không chỉ là đưa máy tính hay phần mềm vào trường học, mà là “cuộc cách mạng” thay đổi toàn diện từ quản trị, dạy học đến kiểm tra đánh giá.
TS Phùng Kim Phú cho biết, nhà trường hiện đã số hóa hồ sơ học sinh, giáo viên, cơ sở vật chất và tài chính trên các hệ thống như VnEdu, VNPT-CCVC, Misa… giúp quản lý minh bạch, dữ liệu tập trung và đồng bộ với Bộ GD&ĐT.
Các cuộc họp, văn bản, báo cáo được xử lý trên nền tảng trực tuyến, giảm giấy tờ và tăng hiệu quả quản trị. Nhà trường đang tiếp tục nâng cao nhận thức, bồi dưỡng kỹ năng số cho giáo viên và học sinh; đồng thời đầu tư hạ tầng công nghệ thông tin phục vụ dạy, học. Mọi hoạt động từ quản lý, giảng dạy, hội họp... đến lưu trữ hồ sơ sẽ được số hóa hoàn toàn.
Trong bối cảnh chuyển đổi số lan tỏa mạnh mẽ, các cơ sở giáo dục đại học tại Đồng bằng sông Cửu Long chủ động ứng dụng AI trong giảng dạy, nghiên cứu và quản lý đào tạo.
Tại Phân hiệu Trường Đại học FPT tại Cần Thơ, môi trường học tập vượt ra ngoài giảng đường, mang đến cho sinh viên trải nghiệm đa dạng, cơ hội tiếp cận công nghệ tiên tiến, phát triển ý tưởng khởi nghiệp và hội nhập quốc tế. Từ những ý tưởng, các sinh viên ứng dụng thực hiện đồ án, dự án tốt nghiệp mang tính ứng dụng cao, kết hợp công nghệ và kinh doanh…
Theo TS Nguyễn Xuân Phong - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học FPT, Giám đốc Phân hiệu Trường Đại học FPT tại TP Cần Thơ: AI tác động, thay đổi cách con người học tập và làm việc, với những ứng dụng ngày càng rộng rãi trong giáo dục, y tế, nông nghiệp và phát triển bền vững. Tuy nhiên, TS Nguyễn Xuân Phong cũng chỉ ra các quốc gia đang phát triển vẫn gặp nhiều thách thức về dữ liệu và nguồn nhân lực chất lượng cao khi triển khai AI.
Bà Lê Thị Kim Loan - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Tiền Giang cho biết thêm, việc trang bị năng lực số là yếu tố không thể thiếu để mỗi cá nhân đạt đến thành công trong học tập, nghiên cứu và phát triển sự nghiệp. Việc trang bị kỹ năng số được xem là chiến lược đào tạo toàn diện, bền vững, tạo ra thế hệ nhân lực có năng lực thích ứng cao trong mọi ngành nghề.
Tại Trường Đại học Tiền Giang, việc triển khai trang bị năng lực số cho sinh viên thực hiện một cách toàn diện. “Trường đã thành lập Hội đồng xây dựng quy định chuẩn năng lực số và nội dung đào tạo năng lực số tích hợp vào chương trình đào tạo trình độ đại học và cao đẳng ngành Giáo dục mầm non”, bà Loan chia sẻ.
Ngoài ra, trường thành lập các hội đồng và các tổ phát triển chương trình để rà soát, cập nhật, bổ sung và điều chỉnh chương trình đào tạo, dạy học áp dụng cho khóa 25. Trong đó xây dựng học phần “Kỹ năng số” và tích hợp học phần kỹ năng số vào các học phần chuyên môn của các ngành học. Việc đào tạo cho sinh viên được triển khai theo hai hướng: Đưa vào chương trình chính khóa theo quy định và bổ sung kiến thức qua các lớp tập huấn chuyên đề…
Trường chú trọng phát triển học liệu số, đổi mới phương pháp dạy học dựa trên nền tảng công nghệ, khuyến khích giáo viên ứng dụng mô hình giáo dục linh hoạt và sáng tạo. Mục tiêu cuối cùng là “mỗi giáo viên làm chủ công nghệ, mỗi học sinh được học theo cách của riêng mình”, hướng đến mô hình trường học thông minh, hiện đại nhưng vẫn đầy ắp niềm vui và nhân văn. - TS Phùng Kim Phú - Hiệu trưởng Trường THPT Hoàng Diệu (TP Cần Thơ)
