Sự kiện quy tụ đông đảo các nhà văn, nhà nghiên cứu, phê bình văn học trên cả nước nhằm nhìn lại chặng đường 50 năm phát triển của nền văn học Việt Nam trong thời kỳ đổi mới và hội nhập.

Tại hội thảo, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều - Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam cho rằng, 50 năm qua là một chặng đường đặc biệt quan trọng của văn học nước nhà, với nhiều thành tựu nhưng cũng không ít thách thức và vấn đề cần giải quyết.

Quang cảnh hội thảo “Tổng kết Văn học Việt Nam sau năm 1975 – Thành tựu, vấn đề và triển vọng”.

Ông nhận định, sau 1975, diện mạo văn học Việt Nam đã thay đổi sâu sắc khi bước vào thời kỳ đổi mới. Các khuynh hướng, trường phái và mỹ học mới xuất hiện, mang đến sức sống phong phú cho văn xuôi, thơ ca, phê bình và dịch thuật.

Mối nguy nhà văn bị AI thay thế

Bước vào kỷ nguyên công nghệ, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều đặc biệt lưu ý đến tác động của trí tuệ nhân tạo (AI). Ông cho rằng, nếu người viết thiếu sáng tạo và dám đổi mới, họ sẽ dễ bị “thay thế” bởi AI.

“Có một giai đoạn, khoảnh khắc nào đó, nhà văn nào đó đã trở thành AI, robot trong sáng tác của mình vì không dám rời bỏ con đường mòn hay khu vực an toàn. Nhưng các nhà văn bằng sự sáng tạo, rung cảm, trí tuệ - vũ khí quan trọng nhất để chiến thắng sự can thiệp của AI, robot. Còn khi chúng ta để trí tuệ nhân tạo thay thế các nhà văn thì đó là lúc kết thúc văn học”, ông Thiều nhấn mạnh.

Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam Nguyễn Quang Thiều phát biểu khai mạc hội thảo.

Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam nhận định, văn học Việt Nam hiện vẫn rời rạc, chưa xác lập vị thế trên thế giới. Theo ông, vật cản khó khăn nhất chính là bản thân các nhà văn nếu không thoát khỏi lối mòn.

Phát biểu đề dẫn tại hội thảo, nhà văn Nguyễn Bình Phương - Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam cho rằng, 50 năm là một chặng đường không dài trong lịch sử phát triển của con người nhưng là quãng thời gian rất đáng kể với một nền văn học.

Ông cho biết, qua hai hội thảo tổng kết trước đó được tổ chức tại TPHCM (ngày 16/9) và Đà Nẵng (ngày 26/9), Hội Nhà văn đã nhận được nhiều đóng góp.

Những thành công và thách thức

Những đánh giá về văn học Việt Nam nửa thế kỷ qua được chia thành 2 vấn đề, 2 quan điểm tương đối khác nhau.

“Ở khía cạnh vị nhân sinh, có luồng ý kiến đánh giá văn học Việt Nam ta 50 năm qua đã làm tốt thiên chức, sứ mệnh của mình, đã khắc họa được tình thế của dân tộc, khắc họa được thân phận của con người Việt Nam trong dòng chảy đầy biến động của lịch sử phát triển. Và văn học cũng đã dũng cảm mổ xẻ những vấn đề nóng bỏng nhất của xã hội, khâu vá được những vết thương hậu chiến trong lòng dân tộc ta. Và nó cũng kiến tạo được những nét văn hóa riêng cho chính nó.

Đại tá, nhà thơ Nguyễn Bình Phương, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam phát biểu.

Nhưng ở mặt bên kia của vấn đề cũng có những ý kiến rất nghiêm khắc cho rằng, 50 năm qua văn học của chúng ta chưa làm tốt được chức năng của mình trong việc kiến tạo đời sống tinh thần của xã hội theo hướng nhân văn và quốc tế. Nó còn lảng tránh những sự thật, những góc khuất mà đời sống con người đang vấp phải. Nó chưa kịp thời rung những tiếng chuông cảnh báo về những rạn nứt của xã hội, con người về mặt đạo đức, lý tưởng”, nhà văn Bình Phương nhấn mạnh.

Ở khía cạnh vị nghệ thuật, ở hai cuộc hội thảo tại TP.HCM và Đà Nẵng đánh giá văn học 50 năm phát triển đa dạng, phong phú, táo bạo, tạo được nét riêng so với trước 1975.

"Chờ một cuộc chuyển giao thế hệ"

Tại hội thảo, GS. Nhà nghiên cứu, phê bình văn học Phong Lê nói về “50 năm văn học Việt Nam (1975 - 2025) chờ một cuộc chuyển giao thế hệ”. Theo ông, lực lượng chủ công trong đội ngũ viết hôm nay phải là thế hệ viết trẻ, sinh ra trước sau thời điểm 1990.

Giáo sư Phong Lê trình bày tham luận tại hội thảo.

Nói về chủ đề "Cuộc đổi mới văn học giai đoạn 1975-2025", Đại tá, nhà thơ Trần Anh Thái nhấn mạnh: “Văn học đổi mới cố gắng đi vào những tầng sâu kín nhất, khao khát hướng tới những vấn đề cốt lõi của đời sống con người. Những tác phẩm như thế thường mang tính phản tỉnh cao. Nó tự phê phán và không ngần ngại bóc trần sự thật, dám viết lên những điều mà văn học trước đó chưa từng được biết đến, tất cả chỉ với mục tiêu nâng đỡ con người, hướng con người tới những điều tốt đẹp... Có thể nói, văn học Việt Nam sau 50 năm đã tiến một bước dài trên con đường hiện đại hóa để từng bước hội nhập vào nền văn học thế giới”.

Theo nhà thơ Trần Anh Thái, có lẽ chưa một thời kỳ nào trong lịch sử, người viết lại được tự do biểu hiện mọi suy nghĩ của mình như giai đoạn đổi mới vừa qua. Sự đổi mới này diễn ra sôi động, sâu rộng, mạnh mẽ, quyết liệt với muôn vàn cách thức biểu hiện phong phú, đa dạng nhằm khai thác tối đa chiều sâu tâm linh và những góc khuất trong sâu thẳm tâm hồn con người.

Hội thảo quy tụ nhiều nhà nghiên cứu lý luận phê bình và các văn nghệ sĩ.

Hội thảo vừa là dịp tổng kết một giai đoạn lịch sử đồng thời thôi thúc mỗi người cầm bút hôm nay về trách nhiệm đối với tương lai văn chương dân tộc.

Trước những biến đổi của thời đại số, của văn hóa đọc, của các giá trị sống đang dịch chuyển, văn học Việt Nam cần tiếp tục giữ cho mình “ngọn lửa bên trong” theo cách chân thực, sáng tạo, nhân văn để tiếp tục khơi mở, dẫn dắt và bồi đắp tâm hồn con người Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

Bài viết với tag: "Hội Nhà văn Việt Nam"

Các nhà văn cần sự sáng tạo, rung cảm, trí tuệ để 'chiến thắng sự can thiệp của AI'

Có thể bạn quan tâm