Sinh viên Trường Cao đẳng Lào Cai học kỹ thuật sử dụng robot hàn tự động tại trường.

Tiếp cận chuẩn khu vực và thế giới

Giáo dục Việt Nam có truyền thống lâu đời, gắn liền với lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc. Từ xưa, tinh thần hiếu học, trọng tri thức đã trở thành giá trị văn hóa cốt lõi, được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Trong dòng chảy đó, giáo dục nghề nghiệp (GDNN) ngày càng khẳng định vai trò là một trong những trụ cột chính trong đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Những năm qua, học sinh Việt Nam liên tục đạt thành tích xuất sắc trong các kỳ thi quốc tế về khoa học, kỹ thuật, đặc biệt là các kỳ thi Olympic, khẳng định năng lực và vị thế giáo dục Việt Nam trên đấu trường tri thức toàn cầu. Tuy nhiên, trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 và xu hướng chuyển đổi số mạnh mẽ, hệ thống GDNN cần có những bước chuyển mình toàn diện, tiếp cận với tiêu chuẩn của khu vực và thế giới.

Đây cũng là định hướng quan trọng được xác định trong Chiến lược phát triển giáo dục nghề nghiệp giai đoạn 2021–2030, tầm nhìn 2045 của Chính phủ, với mục tiêu hình thành một số cơ sở GDNN đạt trình độ khu vực ASEAN và quốc tế, có khả năng đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu hội nhập.

Theo thạc sĩ Phạm Đức Bình – Phó Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Lào Cai, để phát triển GDNN đạt chuẩn khu vực và thế giới, Việt Nam cần “tiếp cận và từng bước áp dụng các tiêu chuẩn của hệ thống GDNN tiên tiến vào hoạt động trong nước”. Ông nhấn mạnh: “Các cơ sở GDNN phải nhận thức rằng, sự chuyển đổi này xuất phát từ yêu cầu thực tiễn khách quan của thời đại, cần có chiến lược rõ ràng, đồng bộ cả về hệ thống pháp lý, đảm bảo tính khoa học, thực tiễn và khả thi.”

Nhân lực là yếu tố then chốt

Theo ông Bình, để phát triển cơ sở GDNN đạt trình độ khu vực và quốc tế, nguồn nhân lực là yếu tố cốt lõi, chiếm tới 60–70% năng lực cạnh tranh của nhà trường. Ba nhóm nhân sự quan trọng bao gồm: Đội ngũ cán bộ quản lý; Đội ngũ nhà giáo; Và đội ngũ chuyên gia kỹ thuật.

Trong đó, cán bộ quản lý cần có tầm nhìn chiến lược, năng lực điều hành hiện đại, hiểu sâu về các mô hình TVET (Technical and Vocational Education and Training) của khu vực và quốc tế, đặc biệt là kỹ năng quản trị chất lượng, quan hệ doanh nghiệp, tài chính, hợp tác quốc tế và khả năng thích ứng linh hoạt với thay đổi.

GDNN khu vực và quốc tế coi trọng tính minh bạch, hiệu quả và bền vững trong quản trị nhà trường. Vì vậy, đội ngũ cán bộ quản lý cần được đào tạo bài bản theo các chuẩn quốc tế như: AUN-QA (mạng lưới các trường đại học ASEAN), ABET (Hội đồng Kiểm định Kỹ thuật Hoa Kỳ), ASQA (Cơ quan Đảm bảo Chất lượng Kỹ năng Úc), hay EOMS (Hệ thống quản lý tổ chức giáo dục quốc tế). Đây là những mô hình đã chứng minh hiệu quả trong việc kiểm định chất lượng đào tạo và gắn kết giữa nhà trường với thị trường lao động.

Bên cạnh đó, đội ngũ nhà giáo đóng vai trò trung tâm trong chuyển hóa năng lực nghề cho người học. Nghiên cứu của UNESCO (2022) về “Kỹ năng cho chuyển đổi xanh và chuyển đổi số” khẳng định: giáo viên GDNN là nhân tố quyết định giúp người học chuyển hóa năng lực xanh – số thành năng lực nghề cụ thể. Trong khi Báo cáo của ILO (2023) chỉ ra rằng, giai đoạn 2025–2030, 70% nghề mới đòi hỏi kỹ năng số cơ bản và 40% yêu cầu kỹ năng xanh. Vì vậy, giáo viên phải không ngừng được bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ, năng lực số và tư duy sáng tạo.

Đầu tư đồng bộ về cơ sở vật chất

Song song với nguồn nhân lực, cơ sở vật chất cũng là yếu tố then chốt để nâng cao chất lượng đào tạo nghề. Các cơ sở GDNN cần được quy hoạch tổng thể theo hướng xanh – thông minh – linh hoạt, có đủ các phân khu chức năng như: Khu đào tạo, khu thực hành mở (open lab); Khu đổi mới sáng tạo và các công trình phụ trợ.

Trang thiết bị đào tạo cần đầu tư theo chuẩn nghề trọng điểm ASEAN hoặc chuẩn quốc tế của các nước G20, đảm bảo tính hiện đại, đồng bộ và tương thích với dây chuyền sản xuất của doanh nghiệp. Bên cạnh các thiết bị cơ bản, các trường cần mạnh dạn ứng dụng thiết bị mô phỏng số, thực tế ảo (VR/AR) để người học được tiếp cận sớm với công nghệ hiện đại, rút ngắn khoảng cách giữa học tập và thực hành.

Mô hình “Learning Factory” (nhà máy học tập) đã được nhiều quốc gia như Hàn Quốc, Singapore áp dụng, giúp người học vừa được đào tạo, vừa tham gia sản xuất thử nghiệm, tạo ra giá trị thực tiễn. Đây là hướng đi mà Việt Nam có thể tham khảo khi đầu tư xây dựng các trung tâm GDNN quy mô lớn tại các vùng kinh tế trọng điểm.

Sinh viên Trường Cao đẳng Lào Cai thực tập nghề sửa chữa ô tô.

Doanh nghiệp đồng hành cùng nhà trường

Một trong những giải pháp quan trọng để phát triển GDNN đạt chuẩn quốc tế là tăng cường sự tham gia của doanh nghiệp. Luật Giáo dục nghề nghiệp và Luật Doanh nghiệp 2020 đã khuyến khích các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp đầu tư, giảng dạy, chuyển giao công nghệ trong lĩnh vực này.

Sự tham gia của doanh nghiệp mang lại nhiều lợi ích thiết thực: Tăng tính liên kết giữa chương trình đào tạo và nhu cầu thực tế của thị trường lao động; Đảm bảo người học được rèn luyện kỹ năng phù hợp; Giảm khoảng cách giữa nhà trường và doanh nghiệp; Đồng thời giúp doanh nghiệp chủ động nguồn nhân lực, chia sẻ chi phí đầu tư thiết bị, và dễ dàng tiếp nhận lao động sau đào tạo.

Điển hình là mô hình “đào tạo kép” (Dual Training) đã được áp dụng thành công tại Đức, Úc, Singapore, nơi học viên được học lý thuyết tại trường và thực hành trực tiếp tại doanh nghiệp. Cách tiếp cận này không chỉ giúp người học làm chủ kỹ năng nghề mà còn hình thành tác phong công nghiệp và kỷ luật lao động, điều mà thị trường Việt Nam đang rất cần.

Tuy có nhiều ưu điểm, nhưng để mô hình hợp tác này đạt hiệu quả cao, Nhà nước cần xây dựng khung pháp lý minh bạch, cơ chế ưu đãi có điều kiện và thiết lập hệ thống kiểm định chất lượng độc lập, đảm bảo doanh nghiệp tham gia đúng định hướng, không “thương mại hóa giáo dục”, giữ vững chất lượng đào tạo.

Việc phát triển các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đạt chuẩn khu vực và thế giới không chỉ là yêu cầu của thời đại mà còn là chìa khóa nâng tầm nguồn nhân lực Việt Nam, tạo đột phá trong năng suất lao động và sức cạnh tranh quốc gia. Khi các trường nghề trở thành trung tâm tri thức, sáng tạo và đổi mới, giáo dục nghề nghiệp Việt Nam sẽ không chỉ đáp ứng yêu cầu hội nhập, mà còn vươn lên khẳng định vị thế trong khu vực và trên thế giới.

Bài viết với tag: "Phát triển cơ sở giáo dục"

Phát triển cơ sở giáo dục nghề đạt chuẩn quốc tế

Có thể bạn quan tâm