Chú trọng khâu dạy thực nghiệm khi có một bộ sách giáo khoa chung

Ngày 22/8/2025, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; trong đó yêu cầu “bảo đảm cung cấp một bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc, phấn đấu tới năm 2030 cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho tất cả học sinh”. Đây là một trong những điểm mới rất đáng chú ý thu hút sự quan tâm của người dân.

Những lợi ích không nhỏ

Là giáo viên Toán có nhiều năm kinh nghiệm tại Hà Nội, thầy Trần Mạnh Tùng chia sẻ: "Chúng ta phải nhìn nhận rằng, việc cho ra nhiều bộ sách là một sự tiến bộ và hầu hết các nước đều đang triển khai. Sở dĩ thời gian qua, giáo viên gặp khó khăn khi giảng dạy theo SGK mới, nhất là ở các môn tích hợp là do cách vận hành của ngành Giáo dục bởi vẫn còn thi chung, kiểm tra chung, sinh hoạt chuyên môn chung".

Thầy Trần Mạnh Tùng có nhiều năm giảng dạy môn Toán tại Hà Nội. Ảnh: NVCC.

Ví dụ, những năm qua, Sở GD&ĐT Hà Nội ra đề khảo sát cho học sinh khối 11 và 12 vào khoảng tháng 4 nhưng nội dung kiểm tra chỉ dám lấy ở học kỳ 1 và tìm kiến thức giao thoa giữa các bộ SGK nên thiếu tính cập nhật do thực hiện nhiều bộ SGK.

Thầy Trần Mạnh Tùng bày tỏ đồng tình cao với chủ trương cần có một bộ SGK dùng chung thống nhất toàn quốc từ năm học 2026-2027. Điều này mang lại thuận lợi cho giáo viên, học sinh dễ dàng tiếp cận với một chương trình SGK. Phụ huynh sẽ tập trung hơn trong việc mua sắm sách cho các con, nếu học sinh chuyển trường cũng không bị ảnh hưởng bởi tình trạng mỗi nơi một bộ sách khác nhau.

Đồng thời, việc này cũng giúp thuận lợi rất lớn trong quản lý, kiểm định, đánh giá và tạo ra sự ổn định, thống nhất; chất lượng SGK sẽ được đảm bảo hơn. Khi có một bộ SGK do Bộ GD&ĐT chịu trách nhiệm biên soạn thì sẽ huy động được nhiều hơn về chất xám, cơ sở vật chất, sự quan tâm sẽ được cải thiện hơn.

Một giờ học của học sinh Hà Nội. Ảnh: Đình Tuệ.

Về câu hỏi có nên "dồn cơ học" các mạch kiến thức ở từng môn trong các bộ SGK hiện hành thành một bộ SGK mới hay không, thầy Trần Mạnh Tùng cho rằng phương án này không khả thi và khó đảm bảo được tính thống nhất, chất lượng. Mỗi bộ sách đều có những ưu điểm - nhược điểm riêng và không đề cao quá bất cứ một bộ sách nào.

Trong thời gian tới, Bộ GD&ĐT cần có đánh giá toàn diện từ khâu xây dựng chương trình, SGK, triển khai thực tế dạy học những năm qua thật khoa học để tổng kết, rút ra bài học kinh nghiệm nhằm mục tiêu phục vụ cho công cuộc xây dựng một bộ SGK thống nhất toàn quốc trong năm 2026.

Thời gian đang là yếu tố khó khăn mà Bộ GD&ĐT phải đối diện, nên đã làm là phải làm ngay, làm quyết liệt ở ngay từ khâu đánh giá tổng kết; đồng thời phải lên kế hoạch về con người, cơ sở vật chất... Lấy thực tiễn làm chuẩn, làm sao một bộ SGK có tính phù hợp ở các vùng miền. Đặc biệt, yếu tố thực nghiệm cần được Bộ GD&ĐT tính toán và chú trọng.

Ở thời đại 4.0, Bộ GD&ĐT cần phối hợp với các đơn vị tích hợp công nghệ số. Ngoài sách giấy, sách điện tử thì cần có các học liệu điện tử, video minh họa, phần mềm mô phỏng, thí nghiệm trực quan online... để học sinh, phụ huynh, giáo viên có thể tham khảo và làm một kênh hỗ trợ cho việc dạy và học. Khi đó, dù ở vùng khó khăn thì thầy trò vẫn có thể làm được.

Cụ thể hóa nhiều mục tiêu quan trọng

Thầy Phạm Tuấn Đạt đánh giá cao những điểm ưu việt của Nghị quyết 71. Ảnh: Đình Tuệ.

Thầy Phạm Tuấn Đạt - Giám đốc điều hành Hệ thống Trường Xanh Tuệ Đức (Bình Minh, Hà Nội) nhìn nhận, Nghị quyết 71 đưa ra nhiều định hướng, mục tiêu quan trọng cho ngành Giáo dục Việt Nam. Trong đó nhấn mạnh tới việc đầu tư về cở sở vật chất, tạo điều kiện để phát triển cả trường công với trường tư; hướng đến các giá trị cốt lõi trong giáo dục gồm Đức - Trí - Thể - Mĩ.

Đối với trường tư, học sinh được học 2 buổi/ngày và nghỉ Thứ Bảy, Chủ nhật. Nghị quyết đem lại sự đổi mới để học sinh chủ động xây dựng cho mình kỹ năng tự học, học ở mọi lúc mọi nơi chứ không chỉ ở trên lớp. Các em học để kiểm soát cảm xúc của mình, xử lý xung đột trong các mối quan hệ hay đơn giản là có thể tự phục vụ cá nhân. Đây là những điểm ưu việt của nghị quyết này.

"Dưới góc độ quản lý, mục tiêu năm học này của trường thì không thay đổi nhưng sẽ làm rõ và sâu sắc hơn về đạo đức, phát triển về trí tuệ cho học trò. Các em không chỉ học kiến thức mà còn biết phân biệt cái đúng - cái sai dưới góc nhìn trí tuệ của mình. Từ đó dần trở thành người bản lĩnh, nghị lực và mạnh mẽ trước những áp lực trong học tập, cuộc sống", thầy Phạm Tuấn Đạt chia sẻ.

NGƯT. TS Nguyễn Tùng Lâm đưa ra một số trao đổi về triển khai Nghị quyết 71. Ảnh: Đình Tuệ.

Gắn bó nhiều thập kỷ với sự nghiệp Giáo dục, NGƯT. TS Nguyễn Tùng Lâm - Phó Chủ tịch Hội Khoa học Tâm lý giáo dục Việt Nam khẳng định, Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị nêu về việc cần có một bộ SGK dùng chung thống nhất toàn quốc từ năm học 2026-2027 là phù hợp với thực tế của nước ta. Điều này giúp ích rất lớn cho học sinh dễ tiếp cận, tạo sự bình đẳng trong giáo dục.

Bộ SGK mới cần đáp ứng các yêu cầu của thời đại số, đổi mới GDPT theo hướng toàn diện, rèn luyện thể chất và nuôi dưỡng tâm hồn. Việc thiết kế bộ SGK mới cần có 1 bộ sách in và 1 bộ sách số đi kèm. SGK in để phổ cập đáp ứng mọi vùng miền. SGK số thì có thể để tác giả được sáng tạo thêm những kiến thức mở rộng để phục vụ nhu cầu tìm hiểu dành cho các học sinh khá giỏi.

"Thời gian tới, Bộ GD&ĐT cần tập hợp được đội ngũ viết sách phải là 'tinh hoa của tinh hoa' và có trình độ chuyên môn cao ở các môn, các cấp học. Đồng thời phải có đánh giá chính thức về những bộ SGK hiện hành để tận dụng những điểm ưu việt của các bộ SGK hiện hành và chọn lọc, tham khảo sao cho phù hợp", NGƯT. TS Nguyễn Tùng Lâm kiến nghị.

Cô trò lớp 6A, Trường THCS Vân Hòa, xã Yên Bài (Hà Nội) trong giờ học Ngữ văn. Ảnh: Đình Tuệ.

Những lợi ích không nhỏ

Cụ thể hóa nhiều mục tiêu quan trọng

"Thời gian tới, Bộ GD&ĐT cần tập hợp được đội ngũ viết sách phải là 'tinh hoa của tinh hoa' và có trình độ chuyên môn cao ở các môn, các cấp học. Đồng thời phải có đánh giá chính thức về những bộ SGK hiện hành để tận dụng những điểm ưu việt của các bộ SGK hiện hành và chọn lọc, tham khảo sao cho phù hợp", NGƯT. TS Nguyễn Tùng Lâm kiến nghị.