Công tác xã hội trong trường: Giữ vững điểm tựa cho học sinh

Giữa “vòng xoáy” áp lực này, hơn bao giờ hết, các em cần một điểm tựa vững chắc để được lắng nghe, bảo vệ và đồng hành.

Học sinh ở đâu trong “vòng xoáy”?

Tháng 9/2025, mạng xã hội lan truyền đoạn video gây xôn xao dư luận: Một nam sinh Trường THCS Đại Kim (Hà Nội) kéo tóc, xô ngã cô giáo ngay trong lớp. Trước đó, khi cô giáo nhắc nhở và tịch thu một vật dụng, học sinh này đã lao lên giằng lại.

Vụ việc lập tức châm ngòi cho làn sóng tranh luận trái chiều. Nhiều phụ huynh lo ngại bạo lực học đường leo thang, đặt câu hỏi về kỷ luật và trách nhiệm của nhà trường. Ở chiều ngược lại, không ít giáo viên bày tỏ cảm giác bị tổn thương, thiếu sự bảo vệ.

Hiện nay, chỉ cần lướt qua mạng xã hội, có thể bắt gặp khá nhiều video, bài viết ghi lại mâu thuẫn học đường cùng vô số bình luận lo lắng, thậm chí phẫn nộ về cách ứng xử và kỷ luật trong trường. Trước “vòng xoáy” ấy, phụ huynh luôn mang nỗi bất an thường trực. Bạo lực học đường, tai nạn trong và ngoài lớp, cộng thêm nguy cơ từ môi trường mạng (tin giả, bắt nạt trực tuyến, nội dung độc hại) khiến họ lo sợ con em mình không còn an toàn.

Chị Nguyễn Ngọc Bảo Trâm, có con học tại Trường Tiểu học Hiệp Tân (phường Phú Thạnh, TPHCM), cho biết: “Mỗi lần nghe tin bạo lực học đường hay tai nạn trong trường, tôi lại thấy bất an. Con ở trường thì cha mẹ không thể quan sát. Chỉ một sự cố nhỏ cũng khiến phụ huynh mất ăn mất ngủ. Điều sợ nhất là con bị tổn thương tinh thần mà thầy cô, cha mẹ lại không kịp nhận ra”.

Đó là nỗi lo chung của nhiều gia đình đô thị. Tuy nhiên, việc tiếp nhận quá nhiều tin tiêu cực đôi khi khiến phụ huynh nhìn nhận rủi ro cao hơn thực tế. Hệ quả là họ quản lý con quá chặt: Cấm dùng mạng xã hội, tịch thu điện thoại, thậm chí nghi ngờ cả việc học của con. Sự kiểm soát này dễ dẫn đến xung đột, làm suy giảm niềm tin giữa cha mẹ và con, khiến học sinh hoặc phản ứng chống đối, hoặc thu mình lại.

Ở phía nhà trường, giáo viên cũng phải đối mặt với áp lực không nhỏ. Ngoài nhiệm vụ giảng dạy, họ còn bị kỳ vọng trở thành “người gác cổng tinh thần” cho học trò. Không ít thầy cô than phiền rằng phụ huynh ngày nay ít tin tưởng vào chuyên môn sư phạm, thường xuyên giám sát và phản ứng gay gắt trước các quyết định kỷ luật.

Một giáo viên THCS ở TPHCM chia sẻ: “Khi xử lý vi phạm, chúng tôi dễ bị phụ huynh phản ứng, thậm chí đưa sự việc lên mạng xã hội. Điều này khiến thầy cô e ngại, chùn bước trong việc giáo dục học sinh”.

Giữa những sức ép trái chiều ấy, học sinh - nhân vật trung tâm của trường học - lại trở nên hoang mang, thiếu điểm tựa tinh thần. Chính các em mới là đối tượng cần được bảo vệ và đồng hành nhiều nhất.

Em L.M.K, học sinh lớp 8 tại một trường THCS ở phường Xuân Hòa (TPHCM), bộc bạch: “Em thường không dám kể chuyện bị bạn bè trêu chọc trên mạng xã hội vì sợ cha mẹ lo lắng, thầy cô thì không đủ thời gian lắng nghe. Nhiều khi em thấy mình đứng giữa, không biết nên tin ai, nên giấu hay nên nói ra”.

Học sinh Trường Tiểu học Việt Anh vui vẻ chia sẻ bài học cùng giáo viên. Ảnh: N.T

Xây dựng lại cầu nối đồng thuận

Những câu chuyện trên phản ánh một thực tế: khi niềm tin giữa phụ huynh và giáo viên bị lung lay, học sinh chính là người dễ tổn thương nhất. Đặt học sinh ở vị trí trung tâm là điều kiện tiên quyết để hàn gắn niềm tin giữa nhà trường - gia đình - học sinh.

Ngày 15/9/2025, Bộ GD&ĐT ban hành Thông tư 18/2025/TT-BGDĐT (Thông tư 18) về công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học, thay thế các thông tư cũ về tư vấn tâm lý và công tác xã hội. Đây được xem là bước đi quan trọng nhằm hoàn thiện chính sách, chăm lo sức khỏe tinh thần và phát triển toàn diện cho người học.

TS Nguyễn Hồng Phan, Phó Trưởng khoa Giáo dục, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia TPHCM), cho rằng điểm mới của Thông tư 18 chính là tính hệ thống và toàn diện trong việc chăm sóc sức khỏe tinh thần học sinh.

“Trước nay, giáo viên ít có điều kiện để đảm nhiệm công tác tham vấn, hỗ trợ. Thông tư lần này quy định rõ vai trò của chuyên viên công tác xã hội và chuyên gia tư vấn, giúp học sinh có chỗ dựa khi gặp khó khăn về tâm lý, học tập hay điều kiện kinh tế”, TS Phan phân tích.

Theo ông, bạo lực học đường hay xung đột không thể bị xóa sạch hoàn toàn, bởi chúng gắn liền với đặc điểm tâm lý lứa tuổi: cái tôi lớn, thiếu khả năng kiểm soát cảm xúc, dễ phản ứng bằng lời nói hoặc hành vi. Giáo dục chỉ có thể định hướng, dẫn dắt, còn quyết định thay đổi hay không là ở chính học sinh.

“Các em cần được trang bị kỹ năng tự bảo vệ và chăm sóc bản thân. Phụ huynh phải đồng hành, làm gương, hiểu con. Trẻ sẽ không còn bạo lực nếu trong gia đình, ngoài xã hội, người lớn biết kiểm soát lời nói, hành vi. Các em học qua quan sát và trải nghiệm, nên muốn giải quyết bạo lực học đường thì phải bắt đầu từ chính người lớn”, TS Phan nhấn mạnh.

Cũng theo chuyên gia này, Thông tư 18 không chỉ tạo cơ chế phối hợp đồng bộ mà còn giúp giảm bớt nghi kỵ, xung đột. Khi phụ huynh hiểu rõ vai trò của nhà trường, còn thầy cô được chia sẻ trách nhiệm, niềm tin ba bên mới dần được khôi phục.

Cùng quan điểm trên, ThS Trần Thị Thanh Tuyền - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Việt Anh (TPHCM), nhấn mạnh: Chỉ khi có sự đồng hành từ cả nhà trường và phụ huynh, việc chăm sóc người học mới thực sự phát huy hiệu quả.

“Phụ huynh cần nhìn thấy sự quan tâm chân thành của thầy cô dành cho từng học sinh: Lắng nghe cảm xúc, tạo lớp học an toàn, thân thiện. Giáo viên cũng cần được tập huấn kỹ năng tham vấn để trở thành điểm tựa tinh thần cho học trò”, bà Tuyền nói.

Một gợi ý của ThS Tuyền là việc tổ chức các tọa đàm, các buổi trò chuyện để thầy cô, phụ huynh và học sinh hiểu nhau hơn. Thay vì chỉ nhận thông báo rời rạc, phụ huynh sẽ được tiếp cận định hướng giáo dục số một cách hệ thống, qua đó dễ dàng chia sẻ trách nhiệm với giáo viên.

Về phía nhà trường, theo ThS Trần Thị Thanh Tuyền, cần hình thành một “văn hóa an toàn”: Học sinh được yêu thương, tôn trọng, bảo vệ và trưởng thành trong sự đồng hành. Hơn cả thành tích học tập, học sinh cần được lắng nghe và tôn trọng. Khi thầy cô, cha mẹ và học sinh cùng chung một mục tiêu, giáo dục mới trở thành hành trình nuôi dưỡng con người toàn diện, nhân văn và bền vững.

“Xây dựng môi trường an toàn cho học sinh không phải trách nhiệm riêng của nhà trường hay phụ huynh, mà cần sự hợp tác của cả cộng đồng. Khi mỗi cái cây non được nuôi dưỡng bằng tri thức số, bằng tình yêu thương và sự đồng hành, các em sẽ đủ rễ sâu và tán rộng để vững vàng”, ThS Trần Thị Thanh Tuyền nói.

ThS Trần Thị Thanh Tuyền, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Việt Anh trò chuyện cùng học sinh. Ảnh: NTCC

Giữa “vòng xoáy” áp lực này, hơn bao giờ hết, các em cần một điểm tựa vững chắc để được lắng nghe, bảo vệ và đồng hành.

Học sinh ở đâu trong “vòng xoáy”?

Xây dựng lại cầu nối đồng thuận

“Xây dựng môi trường an toàn cho học sinh không phải trách nhiệm riêng của nhà trường hay phụ huynh, mà cần sự hợp tác của cả cộng đồng. Khi mỗi cái cây non được nuôi dưỡng bằng tri thức số, bằng tình yêu thương và sự đồng hành, các em sẽ đủ rễ sâu và tán rộng để vững vàng”, ThS Trần Thị Thanh Tuyền nói.