'4 không' trong quản lý giáo dục khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp

Sáng 5/8, Bộ GD&ĐT tổ chức hội nghị triển khai phân cấp quản lý nhà nước về giáo dục khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp. Thứ trưởng Thường trực Phạm Ngọc Thưởng chủ trì hội nghị. Dự hội nghị có có lãnh đạo, chuyên viên các đơn vị thuộc Bộ GD&ĐT; lãnh đạo 34 Sở GD&ĐT; đại diện các phòng, ban chuyên môn thuộc Sở GD&ĐT và sở, ban, ngành có liên quan; lãnh đạo UBND cấp xã, công chức giáo dục cấp xã, đại diện cơ sở giáo dục mầm non, cơ sở giáo dục phổ thông và giáo dục nghề nghiệp – giáo dục thường xuyên.

Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến trên toàn quốc với khoảng hơn 50.000 người tham dự, trong đó khoảng 90% là cấp xã.

Địa phương phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo

Chia sẻ lo lắng nhiều nhất liên quan đến nhân lực, ông Trần Thế Cương, Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội cho biết: Hà Nội có 212 trên tổng số 347 công chức Phòng Văn hóa - Xã hội được phân công phụ trách giáo dục có bằng sư phạm. Trong số này, có những trường hợp chuyên môn nghiệp vụ mầm non, nhưng lại phụ trách bao trùm cả tiểu học, THCS nên rất khó khăn.

Kinh nghiệm của Hà Nội là thành lập các cụm, mỗi cụm cơ bản phạm vi như quận huyện trước đây, để hỗ trợ, giải tỏa các thắc mắc và triển khai các hoạt động như tổ chức hội thi, tuyển dụng giáo viên, phân bổ chỉ tiêu liên quan đến giáo dục… Cùng với đó, biệt phái cán bộ giáo dục từ cơ sở lên hỗ trợ xã/phường còn khó khăn về công tác chuyên môn; tăng cường tập huấn cho cán bộ phụ trách giáo dục cấp xã. Tranh thủ các đại hội cấp xã/phường để đưa nội dung liên quan đến giáo dục, đào tạo vào Nghị quyết đại hội. Triệt để ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, tiêu biểu là áp dụng trong công tác tuyển sinh đầu cấp…

Theo ông Nguyễn Văn Hiếu, Giám đốc Sở GD&ĐT TP. Hồ Chí Minh, các cục, vụ của Bộ GD&ĐT đã tổng hợp văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương hai cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước về giáo dục, giúp địa phương tiện theo dõi, triển khai thực hiện.

Sở GD&ĐT TP. Hồ Chí Minh sẽ tổ chức tập huấn cán bộ giáo dục 168 phường, xã, chuẩn bị cho khai giảng năm học mới. Trong đó, tập trung nội dung rà soát các điều kiện, như cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng dạy học, đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục. Dù còn không ít khó khăn, nhưng ông Nguyễn Văn Hiếu cho biết, Sở GD&ĐT đã phối hợp hiệu quả với các phường, xã, thị trấn, các phường xã đặc thù để có thể chuẩn bị tốt nhất cho năm học 2025-2026.

Khẳng định nhiều thuận lợi trong quản lý giáo dục với chính quyền địa phương hai cấp, ông Huỳnh Viết Trung, Chủ tịch UBND phường Hòa Sơn (Đắc Lắk) đồng thời nhắc đến khó khăn khi khối lượng công việc phải đảm nhiệm quá lớn, số lượng người làm việc lại quá ít và không có chuyên môn về giáo dục.

Trước những khó khăn này, giải pháp của phường Hòa Sơn là thành lập 3 tổ chuyên môn (mầm non, tiểu học, trung học cơ sở), mỗi tổ từ 3-4 người, thành phần gồm chuyên viên Phòng Văn hóa – Xã hội và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục. Các tổ có nhiệm vụ tham mưu, thay thế cho chuyên viên cấp phòng GD&ĐT trước đây.

Một số mong muốn, đề xuất cũng được ông Huỳnh Viết Trung chia sẻ để thực hiện nhiệm vụ hiệu quả hơn; trong đó có vấn đề liên thông hệ thống văn bản, dữ liệu ngành; giải pháp khắc phục tình trạng thiếu giáo viên tại vùng đặc biệt khó khăn, vùng dân tộc thiểu số…

Cảm ơn Bộ GD&ĐT vì tổ chức hội nghị rất thiết thực, kịp thời, đúng với nhu cầu quản lý giáo dục ở cơ sở, ông Nguyễn Minh Châu, Chủ tịch UBND phường Tân Giang (Cao Bằng) thông tin: Phường Tân Giang có 12 cơ sở giáo dục, bao gồm các cấp học từ mầm non đến trung học cơ sở, với quy mô 124 lớp và 3.541 học sinh. Các trường học phân bố không đồng đều, có nhiều điểm trường, lớp ghép nằm cách xa trung tâm của phường từ 10 đến 15 km.

Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến trên toàn quốc với khoảng hơn 50.000 người tham dự.

Về thuận lợi, khó khăn nổi bật trong quản lý giáo dục khi thực hiện mô hình chính quyền mới, ông Nguyễn Minh Châu cho biết, chính quyền xã phường đóng ngay tại địa bàn cho nên có thể hiểu rõ nhất hoàn cảnh, nhu cầu, mong muốn cụ thể của người dân, phụ huynh, học sinh. Cùng tiết kiệm biên chế, tinh gọn bộ máy khi giảm cấp Phòng GD&ĐT, là việc tăng tính tự chủ và linh hoạt cho cấp xã. Khi cấp xã được giao quyền quản lý trực tiếp, sẽ chủ động hơn trong xây dựng kế hoạch phát triển giáo dục của địa phương; chủ động hơn trong quản lý, sử dụng cơ sở vật chất, kế hoạch nâng cấp, xây mới, sửa chữa, mua sắm trang thiết bị…

“Khi cấp xã quản lý trực tiếp, tôi tin rằng sẽ sát sao hơn với việc tổ chức dạy và học theo chương trình mới ở các trường; đáp ứng điều kiện cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên theo yêu cầu chương trình mới kịp thời hơn; từ đó chương trình đi vào thực tế tốt hơn ở các cơ sở”, ông Nguyễn Minh Châu nhận định.

Về khó khăn, Chủ tịch UBND phường Tân Giang nhắc đến việc chỉ có 36/135 cán bộ cấp xã thì có trình độ sư phạm. Cán bộ lãnh đạo cấp xã chủ yếu có kinh nghiệm về quản lý hành chính, rất ít lãnh đạo xã có chuyên môn về quản lý giáo dục. Trong khi đó, quản lý giáo dục có đặc thù rất riêng, đòi hỏi hiểu biết về chương trình, về phương pháp giảng dạy, về tâm lý lứa tuổi học sinh, quản lý đội ngũ nhà giáo và rất nhiều hạng mục chuyên biệt khác, không chỉ đơn thuần là quản lý hành chính…

Chia sẻ công việc đã triển khai, ông Nguyễn Minh Châu thông tin, Phường Tân Giang đã gặp gỡ một số giáo viên cốt cán, xin ý kiến một số chuyên gia về giáo dục trên địa bàn để nắm bắt; đồng thời tổ chức buổi làm việc với đội ngũ giáo viên cốt cán của 12 trường học trên địa bàn và trực tiếp đi cơ sở nắm tình hình cơ sở vật chất của một số trường học.

“Chúng tôi cũng nghiên cứu, khảo sát bước đầu để tiến tới xây dựng thí điểm một mô hình nội trú linh hoạt trên địa bàn, phù hợp với định hướng của Trung ương trong giai đoạn này”, ông ông Nguyễn Minh Châu thông tin thêm.

Quán triệt “4 không” trong tổ chức thực hiện

Phát biểu kết luận hội nghị, Thứ trưởng ghi nhận, cảm ơn tinh thần trách nhiệm, sự quan tâm của các Sở GD&ĐT, UBND cấp xã, cán bộ phụ trách giáo dục cấp xã và cán bộ quản lý các cơ sở giáo dục khi có tới trên 50.000 người tham dự tại các điểm cầu.

Theo Thứ trưởng, không chỉ hội nghị này mà trong tất cả các công việc thường xuyên giữa Bộ GD&ĐT và các tỉnh/thành, giữa Bộ GD&ĐT và các Sở GD&ĐT, các xã, tinh thần chung đều là lắng nghe, thấu hiểu, chia sẻ, cùng tháo gỡ và cùng kiến tạo. Nếu các cấp quản lý không lắng nghe, chia sẻ, thấu hiểu, không cùng đồng hành tháo gỡ và cùng kiến tạo, thì nhiệm vụ ở cấp xã sẽ đầy thách thức.

Thứ trưởng đồng thời nêu ra “4 chủ động” đã làm tốt trong thời gian qua, đó là: chủ động nắm tình hình hết sức kịp thời; chủ động tập huấn và hướng dẫn; chủ động tháo gỡ khó khăn; chủ động triển khai thực hiện các công việc theo chức trách, nhiệm vụ được giao.

Trong thời gian tới, Thứ trưởng nhấn mạnh việc nghiên cứu hệ thống văn bản, đặc biệt là những văn bản Bộ GD&ĐT đã số hóa gửi về địa phương; sau đó là tổ chức thực hiện, bắt tay vào làm việc; tổng hợp những khó khăn vướng mắc, kịp thời báo cáo các cấp có thẩm quyền. Phải làm thì mới thấy hết được khó khăn, vướng mắc, để từ đó tìm ra biện pháp tháo gỡ.

Việc tổ chức thực hiện, cần quán triệt tinh thần “4 không”: không bỏ trống nội dung quản lý; không chồng chéo nội dung quản lý; không rõ nội dung quản lý; không rõ phương pháp quản lý.

Thứ trưởng nhấn mạnh “phương pháp quản lý” và cho rằng, phải đổi mới tư duy quản trị, phương pháp lãnh đạo, quản lý; đơn cử bằng việc ứng dụng công nghệ thông tin, số hóa. Đặc biệt, lãnh đạo cấp xã cần làm tốt công tác quy hoạch, bổ nhiệm hiệu trưởng, phó hiệu trưởng đơn vị thuộc địa bàn phụ trách; làm sao đây phải là những người có năng lực, tinh thần trách nhiệm và thực chiến.

Trong phát biểu, Thứ trưởng cũng nhắc lại tinh thần “6 rõ” đã được các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước quán triệt, đó là: rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ thời gian và rõ sản phẩm. Một số vấn đề các địa phương kiến nghị, đề xuất tại hội nghị cũng được Thứ trưởng trao đổi, giải đáp.

Tại hội nghị, đại diện lãnh đạo Vụ Giáo dục Phổ thông, Vụ Pháp chế, Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục, Vụ Giáo dục Mầm non, Cục Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên, Vụ Kế hoạch tài chính đã hướng dẫn thực hiện quản lý nhà nước về giáo dục theo chính quyền địa phương hai cấp lĩnh vực đơn vị phụ trách. Đồng thời, đưa ra những đề xuất, kiến nghị, lưu ý giúp các Sở GD&ĐT, Phòng Văn hóa - Xã hội thuộc UBND cấp xã triển khai thực hiện tốt quản lý nhà nước về giáo dục theo chính quyền địa phương hai cấp.

Thứ trưởng Thường trực Phạm Ngọc Thưởng kết luận hội nghị.

Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến trên toàn quốc với khoảng hơn 50.000 người tham dự, trong đó khoảng 90% là cấp xã.

Địa phương phát huy tinh thần chủ động, sáng tạo

Quán triệt “4 không” trong tổ chức thực hiện

Tại hội nghị, đại diện lãnh đạo Vụ Giáo dục Phổ thông, Vụ Pháp chế, Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục, Vụ Giáo dục Mầm non, Cục Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên, Vụ Kế hoạch tài chính đã hướng dẫn thực hiện quản lý nhà nước về giáo dục theo chính quyền địa phương hai cấp lĩnh vực đơn vị phụ trách. Đồng thời, đưa ra những đề xuất, kiến nghị, lưu ý giúp các Sở GD&ĐT, Phòng Văn hóa - Xã hội thuộc UBND cấp xã triển khai thực hiện tốt quản lý nhà nước về giáo dục theo chính quyền địa phương hai cấp.