Mỹ: Năm học mới 'ngổn ngang' thách thức

Các trường học hoạt động bình thường nhưng phía sau là nỗi lo lắng của cha mẹ học sinh, giáo viên về các chính sách giáo dục thay đổi dưới nhiệm kỳ thứ hai của Tổng thống Donald Trump.

Một trong những vấn đề lớn nhất của năm học mới là thiếu ngân sách. Chính quyền Tổng thống Donald Trump đã tạm ngừng tài trợ cho các trường phổ thông công lập và cắt giảm ngân sách nghiên cứu đại học.

Ngoài yếu tố chính trị, giáo dục Mỹ còn chịu tác động từ biến động kinh tế và xã hội: Lạm phát, lo ngại về thuế quan, sự gia tăng của trí tuệ nhân tạo trong lớp học hay phong trào cấm điện thoại di động. Các chuyên gia nhận định, từ khóa của năm học này là “sự bất định”.

Một trong những động thái gây chú ý nhất là việc chính quyền Trump gây sức ép buộc các trường rút khỏi sáng kiến về đa dạng, bình đẳng và hòa nhập (DEI). Sắc lệnh gọi DEI là “nguy hiểm, vô đạo đức”. Để thực thi, chính phủ giữ lại nguồn vốn liên bang đối với các trường bị coi là vi phạm luật dân quyền. Dưới áp lực, nhiều trường đã giải thể hoặc đổi tên chương trình.

Ở bậc đại học, tác động còn nặng nề hơn do phụ thuộc nhiều vào ngân sách liên bang. Đại học Columbia phải chấp nhận thỏa thuận 220 triệu USD để khép lại điều tra liên quan đến chống phân biệt đối xử. Harvard bị đóng băng 2 tỷ USD tiền tài trợ, dẫn đến kiện tụng. Đại học California tại Los Angeles cũng đứng trước nguy cơ mất gần 600 triệu USD. Các quỹ nghiên cứu, đặc biệt trong lĩnh vực giới và chủng tộc, trở thành mục tiêu chính.

Đối với hệ K-12, nghĩa là các trường phổ thông công lập, gần 7 tỷ USD vốn đã được Quốc hội thông qua cũng từng bị đóng băng ngay trước thời điểm giải ngân. Dù sau đó nguồn tiền được giải tỏa, việc trì hoãn khiến nhiều trường học phải cắt giảm kế hoạch chi tiêu.

GS Kris DeFilippis, làm việc tại Đại học New York, nhận định các sắc lệnh và chính sách mới vẫn thiếu rõ ràng, gây khó khăn trong việc phân bổ tài chính. Với các trường công lập nói chung, việc thay đổi chính sách sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng duy trì hoạt động, tuyển dụng và trả lương cho giáo viên hoặc nâng cao chất lượng đào tạo.

Bên cạnh đó là việc siết chặt chính sách nhập cư. Nhiều gia đình nhập cư lo ngại bị giám sát nên hạn chế cho con cái đi học, từ đó, nhiều trẻ em có nguy cơ mù chữ và tạo khoảng cách trong cộng đồng. Với giáo dục đại học, số lượng sinh viên quốc tế sụt giảm, đe dọa nguồn thu và sự đa dạng học thuật.

Năm học 2025 - 2026 cũng là năm đầu tiên chính sách cấm sử dụng điện thoại được áp dụng trên diện rộng. Ít nhất 31 bang đã áp dụng lệnh cấm trong bối cảnh công nghệ phát triển nhanh chóng, trong đó có trí tuệ nhân tạo. Dù học sinh không được dùng điện thoại nhưng các trường phải tìm cách giúp các em làm quen, sử dụng AI có đạo đức và nhân văn.

Đứng trước những thay đổi trên, GS Kris lưu ý: “Các trường học không hoạt động riêng biệt mà luôn chịu sự chi phối từ các học khu, chính quyền bang và chính phủ. Do đó, mọi sự thay đổi đều có tác động rất lớn lên trường học và ảnh hưởng lớn nhất chính là học sinh và giáo viên”.

Đứng trước những thay đổi trên, GS Kris lưu ý: “Các trường học không hoạt động riêng biệt mà luôn chịu sự chi phối từ các học khu, chính quyền bang và chính phủ. Do đó, mọi sự thay đổi đều có tác động rất lớn lên trường học và ảnh hưởng lớn nhất chính là học sinh và giáo viên”.