Nghị quyết 71-NQ/TW: Cơ hội lớn cho giáo dục Việt Nam

Cơ hội bứt phá

Tổng Bí thư Tô Lâm đã ký ban hành Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo (Nghị quyết 71-NQ/TW). Trung tướng Nguyễn Xuân Yêm - Viện trưởng Viện An ninh phi truyền thống, Trường Quản trị và Kinh doanh (Đại học Quốc gia Hà Nội) đánh giá, đây là nghị quyết mang lại nhiều cơ hội lớn cho ngành Giáo dục nên cần nắm bắt.

Nghị quyết 71-NQ/TW giúp ngành Giáo dục nhận được sự ủng hộ của toàn Đảng, chính quyền, hệ thống chính trị và nhân dân, kể cả về nguồn lực tài chính và vật chất. Bộ GD&ĐT cũng có cơ sở để đề xuất sửa đổi, bổ sung các luật giáo dục, đồng thời cụ thể hóa chương trình hiện đại hóa giáo dục nhằm đạt các mục tiêu phát triển đến năm 2030, 2035 và 2045.

Trung tướng Nguyễn Xuân Yêm chỉ rõ, Nghị quyết 71-NQ/TW có nhiều điểm mới cơ bản:

Thứ nhất, khẳng định sự lãnh đạo của Đảng, huy động mọi nguồn lực để phát triển giáo dục và đào tạo.

Thứ hai, yêu cầu giáo dục mầm non, phổ thông gắn bó hơn với nhân dân, đồng thời sắp xếp, tinh gọn hệ thống giáo dục đại học.

Thứ ba, đề cao quản trị giáo dục, tăng cường vai trò của người thầy và hiệu trưởng - nhân tố quyết định thành công của nhà trường.

Thứ tư, đẩy mạnh hiện đại hóa, huy động sức mạnh toàn xã hội và nguồn lực quốc tế cho giáo dục.

Ông Đặng Quốc An - Hiệu trưởng Trường THPT Trần Nhân Tông (Mạo Khê, Quảng Ninh) cũng nhận định: Nghị quyết 71-NQ/TW được ban hành nhằm tạo đột phá trong giáo dục - lĩnh vực then chốt, nền tảng cho sự phát triển bền vững của đất nước. Nghị quyết 71-NQ/TW có tác động sâu rộng đến toàn bộ hệ thống giáo dục Việt Nam.

“Có thể nói, Nghị quyết 71-NQ/TW không chỉ là định hướng chiến lược mà còn là đòn bẩy để ‘cởi trói’ cho giáo dục cả về cơ chế, tài chính và tư duy. Nếu triển khai quyết liệt, đồng bộ và thực chất, nó sẽ tạo nên bước chuyển mình lớn, đưa giáo dục Việt Nam phát triển hiện đại, công bằng, chất lượng và hội nhập sâu rộng”, ông Đặng Quốc An nhấn mạnh.

Kỳ vọng “đột phá của những đột phá'”

Bà Huỳnh Thị Thu Nguyệt - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lê Đình Chinh (phường Hòa Cường, TP Đà Nẵng) chia sẻ: “Là cán bộ quản lý trường tiểu học, tôi quan tâm đến giải pháp thứ 8 trong Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về Đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; Đẩy mạnh hợp tác và hội nhập quốc tế sâu rộng trong giáo dục - đào tạo”.

Theo bà Nguyệt, giải pháp này sẽ thúc đẩy, tạo điều kiện cho việc hội nhập và phát triển nhân tài từ phổ thông cho đến đại học. “Nếu trước đây chính sách khuyến khích giảng viên đi học tập, nghiên cứu ở nước ngoài chủ yếu tập trung ở bậc đại học, thì nghị quyết lần này mở rộng phạm vi sang cả bậc phổ thông, nhất là các trường chất lượng cao hay trường học số. Đây là điểm mới đáng chú ý, bởi giáo viên phổ thông sẽ có thêm cơ hội nâng cao trình độ, tiếp cận tiêu chuẩn quốc tế để áp dụng vào thực tiễn giảng dạy”, bà Nguyệt phân tích.

Bà Huỳnh Thị Thu Nguyệt cũng quan tâm đến giải pháp thứ 2, Nghị quyết 71-NQ/TW đề cập đến việc bồi dưỡng cán bộ quản lý giáo dục phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Điều này, theo bà Nguyệt, cho thấy sự gắn kết giữa đổi mới giáo dục và cải cách hành chính.

Một vấn đề khác được quan tâm là việc bồi dưỡng cán bộ quản lý giáo dục trong bối cảnh chuyển đổi sang mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Khi đó, cán bộ quản lý trường học buộc phải thay đổi phương thức quản trị. Trước đây, các trường trực thuộc phòng hoặc sở giáo dục, nhưng nay có thể chịu sự quản lý từ phòng văn hóa - xã hội. Điều này đặt ra thách thức: Nếu người đứng đầu cơ quan quản lý không xuất thân từ ngành Giáo dục thì việc điều hành các trường sẽ ra sao khi giáo dục có nhiều tính đặc thù?

Trong thực tế, có những địa phương thuận lợi vì trưởng hoặc phó phòng văn hóa - xã hội từng làm trong lĩnh vực giáo dục, nên vẫn nắm được chuyên môn. Nhưng có trường hợp, lãnh đạo mới đến từ các lĩnh vực khác nên chưa hiểu rõ đặc thù ngành. Khi đó, vai trò của hiệu trưởng và đội ngũ quản lý nhà trường càng quan trọng: Vừa chấp hành sự quản lý chung, vừa chủ động tham mưu, cung cấp thông tin và định hướng để cấp quản lý hiểu đúng, hỗ trợ đúng nhu cầu thực tiễn của giáo dục.

Sớm đưa Nghị quyết vào cuộc sống

Để Nghị quyết 71-NQ/TW nhanh chóng đi vào cuộc sống, Trung tướng Nguyễn Xuân Yêm đề xuất, Chính phủ sớm ban hành Chương trình hành động; sửa đổi, bổ sung các luật giáo dục; đồng thời đưa tinh thần Nghị quyết vào Văn kiện Đại hội XIV cũng như văn kiện đại hội các cấp. Bên cạnh đó, nội dung Nghị quyết cần được phổ biến rộng rãi trong toàn ngành GD&ĐT.

Đồng quan điểm, ông Lê Tuấn Tứ - nguyên đại biểu Quốc hội khóa XIV nhấn mạnh, thứ nhất, cần đẩy mạnh tuyên truyền sâu rộng, tạo đồng thuận xã hội. Phải đưa nghị quyết vào từng gia đình, thầy cô, học sinh qua báo chí, truyền hình, mạng xã hội và các nền tảng giáo dục. Qua đó, mọi cấp, mọi người đều thấu hiểu và chủ động thực hiện.

Thứ hai, ưu tiên đầu tư nâng cao đời sống giáo viên. Muốn vậy, Bộ GD&ĐT cần phối hợp xây dựng cơ chế tăng phụ cấp, hỗ trợ nhà giáo đặc biệt tại vùng khó. Cùng với đó, cần giáo dục trọng dụng nhân tài - cả từ trong và ngoài hệ thống.

Ngoài ra, sớm thành lập nhóm chuyên gia liên ngành để phát triển hệ thống hạ tầng số, dữ liệu học liệu, đảm bảo kết nối giữa trường học, giáo viên, học sinh và cơ quan quản lý.

Thứ ba, cần sớm có kế hoạch sáp nhập hoặc liên kết các trường chất lượng giáo dục, đào tạo chưa cao để tập trung nguồn lực cho các trung tâm xuất sắc, đảm bảo đủ điều kiện phát triển thành nơi đưa ra các giải pháp khoa học - công nghệ.

Đồng thời, tăng cường hợp tác quốc tế và doanh nghiệp. Mặt khác, mở rộng hợp tác với các đại học, tổ chức quốc tế để đổi mới chương trình đào tạo và nghiên cứu. Kết nối nhà trường - doanh nghiệp như hạt nhân thúc đẩy giáo dục thực tiễn và đổi mới sáng tạo.

Thứ tư, cần chi tiết hóa thành chương trình hành động. Theo đó, các địa phương và cơ sở đào tạo cần chuyển nhận thức thành kế hoạch cụ thể, công khai tiến độ, giám sát hiệu quả thực hiện, gắn Nghị quyết với kế hoạch năm học và phát triển dài hạn.

“Có thể thấy, Nghị quyết 71-NQ/TW không chỉ là văn kiện quan trọng về chính sách giáo dục, mà còn là định hướng chiến lược thay đổi căn bản toàn hệ thống. Với việc cụ thể hóa thành chương trình hành động, tăng đầu tư và nâng cao trách nhiệm từ Trung ương đến địa phương, Việt Nam có thể biến giáo dục trở thành động lực xung kích phát triển quốc gia trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, ông Lê Tuấn Tứ nhấn mạnh.

Để sớm đưa Nghị quyết vào cuộc sống, ông Đặng Quốc An cho rằng, trước hết, tư duy quản lý sẽ thay đổi theo hướng mở, linh hoạt hơn. Từ mô hình quản lý tập trung, mang tính “xin - cho”, chuyển sang cơ chế tự chủ, gắn với kiểm soát chất lượng, minh bạch và trách nhiệm giải trình. Nhờ vậy, các cơ sở giáo dục có điều kiện linh hoạt hơn trong tuyển sinh, xây dựng chương trình, hợp tác quốc tế và tài chính.

Thứ hai, Nghị quyết khẳng định vai trò của giáo dục ngoài công lập như một cấu phần quan trọng của hệ thống, giúp khơi thông nguồn lực xã hội, tăng đầu tư ngoài ngân sách và giảm áp lực cho khối công lập.

Thứ ba, giáo dục sẽ tập trung nâng cao chất lượng toàn diện, chuyển trọng tâm từ dạy chữ sang phát triển năng lực, phẩm chất, gắn với thị trường lao động. Giáo dục STEM, ngoại ngữ, kỹ năng số, AI, đổi mới sáng tạo sẽ được đẩy mạnh, giúp người học sẵn sàng thích ứng trong kỷ nguyên số.

Thứ tư, Nghị quyết tạo bước ngoặt về đội ngũ nhà giáo, với cơ chế thu hút, trọng dụng nhân tài trong và ngoài nước, cải cách tiền lương, cải thiện điều kiện làm việc và có lộ trình nghề nghiệp rõ ràng.

Thứ năm, chuyển đổi số toàn diện được coi là nhiệm vụ trọng tâm. Quản lý, dạy học, đánh giá và nghiên cứu sẽ gắn liền với công nghệ, hướng tới nền giáo dục thông minh, học tập suốt đời, kết nối với quốc tế.

Ông Hồ Tuấn Anh - Hiệu trưởng Trường THCS Quỳnh Phương (Nghệ An) thì cho rằng để Nghị quyết 71-NQ/TW phát huy hiệu quả trong thực tế cần đột phá ngay từ tư duy quản lý. Trên thực tế, nhiều quan điểm từng được đề cập trong các văn bản trước đây, song triển khai còn vướng do cơ sở giáo dục phổ thông thiếu quyền chủ động, dẫn đến tình trạng bị động, trông chờ.

Theo ông Hồ Tuấn Anh, trong bối cảnh chính quyền địa phương hai cấp, việc tăng quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm cho các cơ sở giáo dục là yếu tố then chốt, giúp các trường thực hiện hiệu quả tinh thần đổi mới mà Nghị quyết đề ra.

Ở góc nhìn vĩ mô, GS.TS Nguyễn Xuân Yêm - Viện trưởng Viện An ninh phi truyền thống, Trường Quản trị và Kinh doanh (Đại học Quốc gia Hà Nội) - nhấn mạnh: “Chính phủ cần ban hành ngay Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết, đồng thời sửa đổi, bổ sung các luật liên quan; đưa nội dung Nghị quyết vào Văn kiện Đại hội XIV và văn kiện đại hội Đảng các cấp. Đồng thời, toàn ngành Giáo dục cần được phổ biến nhanh chóng tinh thần của Nghị quyết”.

Học sinh lớp 1 Trường Tiểu học Vĩnh Tuy (Vĩnh Hưng, Hà Nội).