Thông tin tuyển sinh, đào tạo: Đừng để thí sinh 'mò kim đáy bể'

Từ chương trình học, cơ sở vật chất đến mức học phí và đầu ra việc làm - sự rõ ràng không chỉ giúp họ chọn đúng mà còn là nền tảng xây dựng niềm tin với nhà trường.

Loay hoay tìm thông tin

Cuối tháng 3/2025, nhiều sinh viên Trường Đại học Luật TPHCM không khỏi bất ngờ, thậm chí lo lắng, khi nhà trường thông báo mức học phí cho môn Giáo dục quốc phòng và an ninh có thể lên tới gần 24 triệu đồng, cao vượt trội so với mặt bằng chung ở nhiều trường đại học khác.

Theo đại diện nhà trường, mức học phí này được xác định dựa trên công thức: tổng học phí toàn khóa chia đều cho tổng số tín chỉ trong chương trình đào tạo. Điều đó đồng nghĩa với việc chi phí mỗi tín chỉ được áp dụng đồng đều cho mọi môn học, không phân biệt nội dung giảng dạy hay tính chất đặc thù.

Trong năm học 2024 - 2025, học phí theo tín chỉ tại Trường ĐH Luật TPHCM dao động từ 1,02 triệu đến 2,17 triệu đồng/tín chỉ, tùy theo chương trình đào tạo. Môn Giáo dục quốc phòng và an ninh gồm 4 học phần, tương đương 11 tín chỉ, dẫn đến tổng học phí cho môn học này nằm trong khoảng 11,2 đến 23,87 triệu đồng.

Đại diện nhà trường nhấn mạnh, đây không phải là mức thu dành riêng cho môn Giáo dục quốc phòng và an ninh, mà là phần chi phí đào tạo được phân bổ đều theo tín chỉ cho toàn khóa học. Việc thống nhất đơn giá tín chỉ giữa các môn giúp đảm bảo nguyên tắc công bằng tài chính, đồng thời tạo thuận lợi trong công tác quản lý đào tạo theo hệ thống tín chỉ.

Nhằm hỗ trợ sinh viên hoàn thành nghĩa vụ học phí đúng hạn, trường đã gia hạn thời gian đóng học phí môn học này. Trong trường hợp gặp khó khăn tài chính hoặc hoàn cảnh đặc biệt, sinh viên có thể làm đơn xin gia hạn, gửi về Phòng Công tác sinh viên.

Câu chuyện tại Trường ĐH Luật TPHCM không chỉ là vấn đề học phí, mà còn phản án tầm quan trọng của việc tìm hiểu kỹ thông tin về nhà trường, chương trình đào tạo, học phí… trước quyết định nhập học của thí sinh, phụ huynh.

Bà Nguyễn Thị Hải (phụ huynh học sinh lớp 12 tại TP Biên Hòa, Đồng Nai) bày tỏ: “Tôi tìm hiểu thông tin tuyển sinh của một số trường nhưng chỉ thấy nói chung chung về ngành học, không thấy thông tin cụ thể về chương trình đào tạo, phòng thí nghiệm hay tỷ lệ sinh viên ra trường có việc làm. Con tôi học khối A00, đang phân vân giữa các trường công nghệ, kỹ thuật mà chưa tìm được trường ưng ý”.

Cùng quan điểm, bà Lê Thị Tuyết Mai (quận Tân Phú, TPHCM) bày tỏ sự hoài nghi: “Các trường quảng bá rất hấp dẫn, nhưng thông tin kiểm chứng thì không thấy đâu. Có nơi còn dùng hình ảnh cơ sở vật chất không phải của mình để quảng cáo. Học phí công bố ban đầu thì một kiểu, vào học rồi lại phát sinh thêm nhiều khoản. Nếu phụ huynh không tìm hiểu kỹ, lỡ cho con theo học rồi rất dễ rơi vào thế tiến thoái lưỡng nan”.

Ở góc nhìn của người học, Trần Minh Khang - học sinh lớp 12 tại TPHCM cho biết, khi tìm hiểu trên website trường đại học, em chỉ thấy giới thiệu ngành học, điểm chuẩn, học phí các năm trước. “Em muốn biết giảng viên là ai, có được học thực hành nhiều không, trường có ký túc xá không… nhưng tìm mãi vẫn không thấy. Em sợ chọn nhầm trường rồi học không đúng kỳ vọng thì sẽ mất cả thời gian lẫn cơ hội”, Khang bày tỏ.

Thí sinh dự kỳ thi đánh giá năng lực do Đại học Quốc gia TPHCM tổ chức, tháng 3/2025. Ảnh: HCMUS

Minh bạch thông tin - yêu cầu cấp thiết

Trong bối cảnh tuyển sinh đại học năm 2025 đang vào giai đoạn cao điểm, điều mà phụ huynh và thí sinh cần là một “tấm bản đồ” rõ ràng cho quyết định lựa chọn trường, ngành học.

Chỉ khi được cung cấp đầy đủ và rõ ràng, họ mới có thể đưa ra quyết định đúng đắn, phù hợp với năng lực và điều kiện thực tế, tránh những hệ lụy đáng tiếc về sau. Không chỉ dừng lại ở tên ngành, phương thức xét tuyển, mức điểm chuẩn, mà cần có thông tin về chương trình đào tạo, giảng viên, cơ sở vật chất, học phí, cơ hội việc làm sau tốt nghiệp…

Bộ GD&ĐT đã ban hành Thông tư số 09/2024/TT-BGDĐT, quy định rõ thời điểm và nội dung công khai thông tin đối với các cơ sở giáo dục và đào tạo thuộc hệ thống giáo dục quốc dân. Đây là văn bản mới nhất kế thừa Thông tư 36/2017/TT-BGDĐT ban hành năm 2017. Thông tư 09/2024 nêu rõ các nội dung bắt buộc phải công khai đối với cơ sở giáo dục.

Ngoài thông tin chung về cơ sở giáo dục, các cơ sở phải công khai thông tin về thu chi tài chính, trong đó có các khoản thu và mức thu đối với người học, bao gồm: học phí, lệ phí, tất cả các khoản thu và mức thu ngoài học phí, lệ phí; chính sách và kết quả thực hiện chính sách hằng năm về trợ cấp và miễn, giảm học phí, học bổng đối với người học…

Riêng với cơ sở giáo dục đại học, Thông tư 09/2024 yêu cầu các cơ sở công bố thông tin về đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý và nhân viên; cơ sở vật chất; các tỷ lệ sinh viên nhập học, thôi học trong năm học đầu tiên, tốt nghiệp đúng hạn…

ThS Phạm Thái Sơn - Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và Truyền thông, Trường Đại học Công Thương TPHCM cho biết, bên cạnh Thông tư 09/2024, các văn bản quy định về tuyển sinh đại học, cao đẳng hiện hành đều yêu cầu các cơ sở đào tạo phải công khai thông tin minh bạch đến phụ huynh và thí sinh trong mỗi mùa tuyển sinh.

Theo ông Sơn, việc công bố thông tin không chỉ là trách nhiệm pháp lý, mà còn là nghĩa vụ bắt buộc của các trường đại học. Thí sinh và phụ huynh cần được tiếp cận đầy đủ, chính xác và kịp thời về mọi khía cạnh như học phí, đội ngũ giảng viên, cơ sở vật chất, chương trình đào tạo, hoạt động nghiên cứu khoa học, chính sách học bổng, hỗ trợ sinh viên…

Tuy nhiên, ThS Phạm Thái Sơn thẳng thắn chỉ ra thực trạng: “Không ít trường dù có công bố thông tin nhưng lại ‘giấu kỹ’ trong các văn bản rườm rà, các mục nhỏ hoặc thông báo dài dòng trên website chính thức. Khi phụ huynh hay thí sinh thắc mắc, họ dễ dàng nói rằng đã đăng tải từ lâu rồi”.

Theo ông Sơn, phía sau sự “mập mờ” thông tin đó đôi khi là những lý do rất thực tế: học phí cao, tỷ lệ giảng viên có học hàm học vị thấp hơn so với quảng bá, cơ sở vật chất thiếu đồng bộ hoặc thậm chí đi thuê, đi mượn. “Nếu nhà trường không minh bạch, không chủ động truyền thông trung thực thì người học sẽ là người chịu thiệt đầu tiên. Niềm tin vì thế cũng mất dần”, ông cảnh báo.

Để khắc phục tình trạng này, ông Sơn đề xuất các trường nên xây dựng một cổng thông tin tuyển sinh riêng biệt, dễ dàng tra cứu, với các mục rõ ràng như: “Giới thiệu đội ngũ giảng viên”, “Cơ sở vật chất”, “Chương trình đào tạo”, “Tỷ lệ việc làm sau tốt nghiệp”…

Ngoài ra, việc ứng dụng đa phương tiện như hình ảnh, video, sơ đồ mô phỏng, sẽ giúp minh họa trực quan và sinh động hơn cho người xem. “Cập nhật thường xuyên và có kênh tư vấn hỗ trợ trực tuyến là điều bắt buộc trong kỷ nguyên số. Không thể để thí sinh ‘mò kim đáy bể’ mỗi khi cần thông tin quan trọng”, ông Sơn nhấn mạnh.

Ở góc độ người học, ThS Phạm Thái Sơn cũng khuyến cáo thí sinh và phụ huynh không nên chỉ phụ thuộc vào những thông tin được đăng tải trên website của nhà trường. “Hãy tìm hiểu thêm từ nhiều nguồn khác nhau như diễn đàn giáo dục, hội nhóm trên mạng xã hội, các buổi tư vấn tuyển sinh trực tiếp, đặc biệt là lắng nghe chia sẻ từ cựu sinh viên - những người từng trải nghiệm thực tế. Đây là kênh kiểm chứng đáng tin cậy để đối chiếu với những gì trường công bố”, ông Sơn nói.

Ở một góc nhìn khác, khi mùa tuyển sinh năm 2025 có nhiều điều chỉnh, ThS Nguyễn Thị Kim Phụng - Phó Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và Quan hệ doanh nghiệp, Trường Đại học Tài chính - Marketing (TPHCM) lưu ý thí sinh và phụ huynh cần đặc biệt thận trọng trong việc tiếp nhận thông tin.

“Thí sinh nên thường xuyên theo dõi các kênh chính thống như website tuyển sinh, fanpage chính thức, các nhóm cộng đồng do trường quản lý, hoặc các cơ quan báo chí uy tín. Việc dựa vào thông tin cũ từ những năm trước hoặc từ nguồn không xác thực trên mạng xã hội rất dễ gây hiểu lầm, dẫn đến những quyết định sai lầm và đáng tiếc”, bà Phụng khuyến nghị.

ThS Phạm Thái Sơn khẳng định, về lâu dài, sự minh bạch trong thông tin của cơ sở giáo dục đại học không chỉ là yêu cầu về mặt kỹ thuật hay tuân thủ quy định hành chính, mà còn là yếu tố sống còn để các trường xây dựng uy tín, củng cố niềm tin và tạo dựng hình ảnh chuyên nghiệp trong xã hội. Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt về nguồn tuyển, trường nào càng rõ ràng, trung thực, cập nhật và thân thiện với người học, trường đó càng nắm lợi thế.

Thí sinh tìm hiểu thông tin tuyển sinh tại Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia TPHCM. Ảnh: HCMUS

Loay hoay tìm thông tin

Minh bạch thông tin - yêu cầu cấp thiết

ThS Phạm Thái Sơn khẳng định, về lâu dài, sự minh bạch trong thông tin của cơ sở giáo dục đại học không chỉ là yêu cầu về mặt kỹ thuật hay tuân thủ quy định hành chính, mà còn là yếu tố sống còn để các trường xây dựng uy tín, củng cố niềm tin và tạo dựng hình ảnh chuyên nghiệp trong xã hội. Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt về nguồn tuyển, trường nào càng rõ ràng, trung thực, cập nhật và thân thiện với người học, trường đó càng nắm lợi thế.