Xây dựng nhóm môn lựa chọn trong trường THPT: Tăng nguồn tuyển cho ngành STEM

Học sinh trải nghiệm nghề nghiệp tại Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật, ĐH Đà Nẵng. Ảnh: NTCC

Từ công tác hướng nghiệp sớm của các trường đại học với học sinh THCS, cho thấy có sự thay đổi khi học sinh lớp 10 bắt đầu chọn các môn như Vật lý, Công nghệ - công nghiệp, Công nghệ nông nghiệp… tăng lên.

Hướng nghiệp từ THCS

Học sinh khối lớp 8, Trường THCS Nguyễn Lương Bằng (Liên Chiểu, Đà Nẵng) lần đầu được trực tiếp quan sát thí nghiệm về bê tông nhẹ và bê tông thoát nước, do giảng viên và sinh viên của Khoa Kỹ thuật xây dựng, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật, Đại học Đà Nẵng thực hiện. Học sinh chia thành các nhóm nhỏ với nhiệm vụ thiết kế mô hình cột chịu lực bằng giấy theo các bước đã hướng dẫn và trình bày sản phẩm của mình.

Với khối lớp 9 của Trường THCS Nguyễn Lương Bằng, để tăng tính trải nghiệm cá nhân, Trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật chia thành 6 nhóm nhỏ. Trong đó, có 2 nhóm tham gia hoạt động trải nghiệm tại khoa Điện - Điện tử; 2 nhóm tại khoa Cơ khí; 2 nhóm còn lại được phân về khoa Công nghệ Hóa học - Môi trường và khoa Kỹ thuật Xây dựng.

Ngoài giới thiệu về các chuyên ngành đào tạo của trường, học sinh được tư vấn nếu muốn theo ngành học đó cần học tốt những môn học nào ở phổ thông. Các em còn được tự tay tiến hành các thí nghiệm, thực hành trên mô hình, thiết bị thực tế dưới sự hướng dẫn của giảng viên các khoa.

Tương tự, Trường THCS Lê Hồng Phong (Hải Châu, TP Đà Nẵng) cho học sinh đăng ký trải nghiệm thực tế và học khóa học ngắn về STEM theo nguyện vọng tại Trường Sư phạm Kỹ thuật, Đại học Đà Nẵng. Ở năm học lớp 8 và lớp 9, những học sinh này được học và trải nghiệm STEM bằng cách tự thiết kế, lắp ráp các sản phẩm phù hợp với độ tuổi như mô hình xe điều khiển không dây bằng ứng dụng lý thuyết của các môn Toán, Vật lý, Mỹ thuật… kết hợp vật liệu kỹ thuật.

Kết thúc đợt trải nghiệm, em Nguyễn Đức Hưng cho biết: “Sau một tháng học về phương pháp lắp đặt và vận hành robot, em thấy mình phải dành thêm thời gian để học tốt môn Toán và phân môn Vật lý, Công nghệ. Theo các thầy ở trường đại học, muốn đi theo ngành máy móc, thiết bị, sáng tạo thì đây là những môn cơ bản. Mày mò rồi tự tay mình lắp đặt, vận hành được chiếc xe mô hình, em rất hứng thú”.

Một nhóm học sinh yêu thích công nghệ, robot... của Trường Nội trú Hy Vọng (Ngũ Hành Sơn, Đà Nẵng) đã tham gia trải nghiệm tại Trường Đại học Bách khoa, Đại học Đà Nẵng. Thanh Hoàng cùng 48 học sinh khác tham gia một tiết học làm robot, trải nghiệm cách vận hành thiết bị cánh tay robot tại Trung tâm Thí nghiệm động cơ và ô tô. Chuyến trải nghiệm giúp Hoàng có cái nhìn thực tế hơn về ngành cơ khí chế tạo máy sẽ cần học tốt môn nào, công việc trong thực tế, cơ hội việc làm sau khi ra trường.

Ông Đặng Ngọc Lam - Hiệu trưởng Trường THCS Lê Hồng Phong cho biết, Chương trình GDPT 2018 đặt ra yêu cầu học sinh phải được hướng nghiệp từ cấp THCS. Việc hướng nghiệp này, theo ông Lam, phải đáp ứng được 2 mục tiêu. Trước hết, học trò có điều kiện trải nghiệm một số nghề nghiệp cơ bản để hiểu được thế mạnh của bản thân, ngành nghề phù hợp.

Việc có ý thức nghề nghiệp sẽ giúp các em lựa chọn nhóm môn học nào khi vào lớp 10 các trường THPT để đáp ứng định hướng nghề nghiệp trong tương lai. Ngoài ra, hướng nghiệp ở THCS hướng đến mục tiêu phân luồng học sinh theo các mô hình giáo dục phù hợp với năng lực và điều kiện kinh tế của gia đình sau khi tốt nghiệp THCS.

“Hướng nghiệp ở cấp THCS cần được nhà trường và phụ huynh tiến hành sớm mới giúp học sinh hiểu được học ngành gì, làm nghề gì phù hợp với bản thân để có sự lựa chọn đúng đắn về nhóm môn lựa chọn khi trúng tuyển vào lớp 10 THPT, tránh phải thay đổi môn sau một năm học”, bà Hồ Thị Thảo Nguyên - Phó Hiệu trưởng Trường THPT Trần Phú chia sẻ.

Học sinh Trường Nội trú Hy vọng vận hành cánh tay Robot tại Trung tâm Thí nghiệm động cơ và ô tô, Trường Đại học Bách khoa, Đại học Đà Nẵng. Ảnh: NTCC

Tư vấn chuyên sâu sau trúng tuyển lớp 10

Hằng năm, Trường THPT Bình Sơn (Bình Sơn, Quảng Ngãi) có khoảng 55% - 60% học sinh trúng tuyển lớp 10 đăng ký các nhóm môn lựa chọn thiên về khoa học tự nhiên. Trong số này, có khoảng 50% sẽ theo hướng thiên về kỹ thuật với nhóm môn lựa chọn có môn Kỹ thuật công nghiệp, Vật lý hoặc Tin học.

Khoảng 27% học sinh lựa chọn nhóm môn có môn Vật lý, Hóa học hay Hóa học, Sinh học; với nhóm môn này, sẽ có thêm môn Công nghệ nông nghiệp đi kèm. Những học sinh có thiên hướng theo học các khối ngành kinh tế, sẽ có thêm môn Giáo dục kinh tế - pháp luật trong nhóm môn lựa chọn.

Theo chia sẻ của ông Phạm Thạch Sinh - Hiệu trưởng Trường THPT Bình Sơn, nhà trường tham khảo các tổ hợp môn xét tuyển của một số trường đại học, thống kê số lượng học sinh đăng ký xét tuyển các tổ hợp môn của những năm trước và cân đối số giáo viên thực tế của trường để xây dựng nhóm môn lựa chọn.

Trong tư vấn đăng ký tổ hợp môn lựa chọn, Trường THPT Bình Sơn tiến hành tư vấn sâu cho học sinh và phụ huynh, trong đó nhấn mạnh đến các tiêu chí như năng lực học tập, định hướng nghề nghiệp trong tương lai.

“Phụ huynh cần tham khảo thêm đề án tuyển sinh được đăng tải ở website của các trường đại học mà con mình định theo học để biết được sẽ dùng kết quả xét tuyển của những môn học nào. Chương trình mới, học sinh sẽ thi tốt nghiệp với 4 môn nên phụ huynh, học sinh phải cân nhắc ngành nghề nào thì chọn môn gì cho phù hợp.

Chúng tôi cũng nhấn mạnh nếu chọn sai, muốn thay đổi thì chỉ sau một năm học mới có thể lựa chọn lại và học sinh phải tự học để bổ sung kiến thức mới hoàn thành được bài đánh giá”, ông Sinh thông tin.

Từ khi triển khai Chương trình GDPT 2018, trong tư vấn nhóm môn lựa chọn cho học sinh trúng tuyển lớp 10, Trường THPT Võ Chí Công (Ngũ Hành Sơn, Đà Nẵng) luôn chuyển tải thông tin về nhu cầu nguồn nhân lực của khối STEM với những công việc cụ thể để học sinh, phụ huynh tham khảo.

Đây cũng là định hướng nghề nghiệp mà nhà trường kiên trì thực hiện, trong bối cảnh mất cân bằng về cơ cấu nhân lực khi khối STEM không có nhiều sự hấp dẫn như kinh tế, công nghệ thông tin... Trong đăng ký môn thi tốt nghiệp, lớp 12 nào của trường cũng có 2 - 3 học sinh lựa chọn môn Công nghệ công nghiệp là môn tự chọn.

Chúng tôi không xây dựng các môn Vật lý, Hóa học, Sinh học vào chung một nhóm môn lựa chọn vì sẽ quá tải cho học sinh khi học chuyên sâu. Thực tế, số trường sử dụng tổ hợp môn xét tuyển này cũng không quá nhiều nên không ảnh hưởng đến cơ hội xét tuyển sau này của học sinh. - ông Phạm Thạch Sinh.