Thật ra, lúc ấy ngoài việc để con tiếp tục sai và đi đến tận cùng của cái sai thì tôi cũng không còn cách nào hơn.
Hè năm lớp Chín, con theo thông tin tuyển dụng trên mạng xã hội tìm đến một trụ sở việc làm. Trung tâm bắt con nộp số tiền 1,6 triệu đồng với đủ các khoản phí. Họ hứa sẽ trả lại đầy đủ khi con đi làm được một tuần. Họ nói phải đóng trước như vậy để đảm bảo con không bỏ việc nửa chừng. Con tôi nào có đủ số tiền đó nên gọi mượn tôi thêm 800 nghìn, sau này con lãnh lương sẽ trả lại. Tôi nghe con kể rõ lý do mượn tiền thì chắc chắn là con đã bị lừa. Nhưng nếu tôi nói họ lừa đấy thì với trải nghiệm của một đứa trẻ 16 tuổi, con sẽ chẳng tin đâu.
Tôi khẳng định với con: “Đây là chiêu trò lừa đảo vì không có người sử dụng lao động nào lại bắt người lao động nộp tiền trước khi vào làm việc cả nhưng mẹ vẫn cho con mượn tiền, rồi tùy con cân nhắc xem có nên đóng tiếp số tiền này nữa không”. Đúng như tôi dự đoán, con vẫn đóng tiền. Có giấy hẹn nhận việc, có thời gian, địa điểm rõ ràng, con vẫn tin đến ngày là sẽ được đi làm.
Trước ngày hẹn, tôi cùng con đi tìm địa điểm phỏng vấn để đảm bảo con không bị lỡ giờ hẹn và cũng là để chắc chắn nơi con đến không có gì nguy hiểm. Nơi gọi là công ty tư vấn việc làm sơ sài đến mức chỉ có mỗi cái bàn gỗ to và vài chiếc ghế nhựa. Tôi hỏi thăm thì được một bạn trẻ đang ngồi ở đấy trả lời với giọng rất cộc cằn “Mai đến thì biết”.
Đúng ngày hẹn, con đến địa điểm ghi trên giấy. Lần này, con rủ tôi đi cùng. Tôi đứng ngoài, để con tự vào một mình. Chỉ trong vòng một buổi sáng, tôi thấy gần trăm người trẻ ra vào nơi đó. Tôi đứng ngoài bắt chuyện thì được biết đa phần đều là học sinh đi tìm việc làm hè. Có một số ít là người trên 30 tuổi vừa nghỉ làm nơi cũ do hết việc. Tôi nhìn theo dáng vẻ họ thất thểu bước ra khỏi phòng phỏng vấn mà xót xa.
Chờ mãi cũng đến lượt con tôi. Tầm 30 phút sau, con đi ra nói họ yêu cầu đóng thêm 400 nghìn nữa để tập huấn phòng cháy chữa cháy. Lúc này thì tôi không thể ngồi im, tôi vào phòng cùng con hỏi cho ra lẽ. Người phỏng vấn tỏ vẻ muốn tìm cách giúp đỡ con tôi, cô nói nếu em không đủ tiền đóng thêm thì chị ghi giấy nợ cho em, khi nào em có lương thì trả cho công ty. Con tôi phải ký giấy xác nhận nợ tiền tập huấn.
Mẹ con tôi ra khỏi căn phòng đó nhưng không về ngay. Một số người khác cũng tụ tập ở ngoài cửa, đa số họ đều nói công ty này lừa đảo, rồi kể về hành trình mấy ngày nay: Đóng tiền, chờ nhận việc, chờ mãi vẫn không thấy ai gọi đi nhận việc nên mọi người đến công ty hỏi nhưng lại chờ tiếp, ai không chờ được xin hủy hợp đồng thì bị trừ đầu trừ đuôi tầm 1 triệu.
Có người được cho địa chỉ đến nhận việc nhưng là địa chỉ ma hoặc nhận việc bốc vác vô cùng vất vả so với sức của một đứa trẻ chưa vị thành niên. Nếu người nhận việc không làm sẽ mất trắng số tiền đã đóng. Chúng tôi tụ tập bàn tán nên bảo vệ đến đuổi đi. Chúng tôi kéo nhau ra xa hơn để nói chuyện tiếp, bảo vệ lại tiếp tục ra đuổi, thậm chí có thanh niên xăm trổ chạy xe cố tình lạng lách sát vào chúng tôi.
Đến lúc này, con đã lờ mờ nhận ra họ làm ăn khuất tất nhưng con vẫn nuôi hi vọng được nhận việc, việc gì cũng được hoặc nếu không có việc thì sẽ nhận được tiền trả lại như đã hứa. Nửa tháng sau, con chưa thấy tin tức từ công ty, số điện thoại không còn liên lạc được. Con đi lên công ty xin đòi lại tiền nhưng không được giải quyết, họ hẹn con 5 ngày nữa quay lại nếu không có việc thì sẽ trả tiền cho con. Tôi xót con nên bảo con bỏ đi, coi như bài học để đời, một lừa đảo vô cùng tinh vi, mình phải trau dồi thật nhiều kiến thức để tránh.
Nhưng con xót số tiền của con và tiền mượn của mẹ nên cứ lẽo đẽo đến nơi đó mỗi ngày để mong đòi được tiền. Mỗi lần con quay lại công ty đều được cho một số điện thoại mới nhưng 24 tiếng sau, số ấy đã không liên lạc được. Cuối cùng, con nhận lại được 350 nghìn. Con tiếc rẻ số tiền hơn một triệu bị mất. Nguyên tắc đã đặt ra, con buộc phải trả số tiền đã mượn của mẹ. Dù xót con, dù muốn xóa nợ cho con nhưng tôi phải tranh thủ khắc sâu bài học đầu đời này trong con nên tôi vẫn nhận đủ số tiền con đã mượn.
Các phụ huynh khác sau khi đọc bài chia sẻ của tôi thì cấm tiệt con mình không được bén mảng đến các trung tâm tư vấn việc làm cũng như không cho con họ đi làm. Thiết nghĩ, chúng ta rồi sẽ già đi, con chúng ta lớn mỗi ngày, chúng ta càng không thể theo sát con 24/24 giờ để ngăn không cho con phạm sai lầm. Nếu cứ bao bọc, liệu con có cơ hội để trải nghiệm, để va vấp với đời hay không?
Tôi cho rằng những cái giá phải trả càng sớm thì càng rẻ, con biết cách ứng xử với đời càng sớm thì càng tốt. Thay vì cấm con trải nghiệm, chi bằng dám để con sai và âm thầm quan sát để hỗ trợ con khi cần.
