Bộ GD&ĐT lấy ý kiến hoàn thiện 2 dự thảo luật về giáo dục

Tọa đàm diễn ra tại Trường Đại học Ngân hàng TPHCM, do Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc chủ trì, thu hút sự tham gia của nhiều chuyên gia, nhà khoa học và nhà quản lý giáo dục.

Thể chế hóa tinh thần Nghị quyết số 71-NQ/TW

Theo Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc, Bộ GD&ĐT được Ủy ban Thường vụ Quốc hội giao chủ trì soạn thảo 2 dự án luật quan trọng này, dự kiến trình Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp tháng 10/2025.

Trong quá trình xây dựng, Bộ đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương và tổ chức nhiều hội thảo, tọa đàm lấy ý kiến từ giới chuyên môn, đảm bảo quy trình ban hành văn bản pháp luật nghiêm túc và toàn diện.

Đại biểu dự tọa đàm góp ý hoàn thiện dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục và Luật Giáo dục đại học (sửa đổi).

Việc sửa đổi luật lần này diễn ra trong bối cảnh Bộ Chính trị vừa ban hành Nghị quyết số 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo – văn kiện mang tính chiến lược, thể hiện quyết tâm đổi mới tư duy và thể chế, hướng tới hiện đại hóa nền giáo dục Việt Nam.

Trên cơ sở đó, Bộ GD&ĐT đã tiến hành rà soát, hoàn thiện 2 dự thảo luật nhằm thể chế hóa tinh thần của nghị quyết, tạo hành lang pháp lý vững chắc thúc đẩy giáo dục phát triển toàn diện.

Bà Mai Thị Anh, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ GD&ĐT trình bày các điểm mới của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục.

Trình bày về dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục, bà Mai Thị Anh, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ GD&ĐT cho biết điểm nổi bật là đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tăng tính chủ động cho các cấp quản lý giáo dục.

Nhiều thẩm quyền được điều chỉnh theo hướng giao đúng cấp, đúng chức năng, giúp công tác quản lý linh hoạt và hiệu quả hơn.

Thẩm quyền quy định chi tiết về hướng nghiệp và phân luồng học sinh được chuyển từ Chính phủ sang Bộ trưởng Bộ GD&ĐT nhằm bảo đảm tính thống nhất trong chỉ đạo chuyên môn.

Chủ tịch UBND cấp tỉnh sẽ được phê duyệt tài liệu giáo dục địa phương, tăng quyền tự chủ và trách nhiệm trong việc xây dựng nội dung giáo dục phù hợp thực tiễn từng vùng.

Đặc biệt, hiệu trưởng trường THPT sẽ trực tiếp ký bằng tốt nghiệp THPT, thay cho giám đốc Sở GD&ĐT, là một bước cải cách giúp thủ tục hành chính trở nên tinh gọn và gần gũi hơn với người học.

Dự thảo cũng bỏ cấp bằng tốt nghiệp THCS, thay bằng giấy xác nhận hoàn thành chương trình học, phù hợp với chủ trương phổ cập giáo dục THCS và thông lệ quốc tế.

Tạo môi trường cạnh tranh, bình đẳng trong giáo dục đại học

Đại diện nhóm soạn thảo dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi), ông Nguyễn Tiến Thảo, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD&ĐT) trình bày bốn định hướng lớn của dự luật.

Theo đó, giáo dục đại học (GDĐH) được xác định là đầu tàu trong đào tạo nhân lực chất lượng cao và đổi mới sáng tạo, với trọng tâm là khẳng định quyền tự chủ pháp định của các cơ sở GDĐH gắn liền với trách nhiệm giải trình minh bạch.

Dự thảo cũng đề xuất chuyển từ mô hình tiền kiểm sang hậu kiểm, tăng tính chuyên nghiệp trong quản trị, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số và mở rộng nguồn lực xã hội hóa, tạo môi trường cạnh tranh bình đẳng giữa công lập và tư thục.

Ông Nguyễn Tiến Thảo, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học (Bộ GD&ĐT) trình bày những điểm chính của Luật Giáo dục đại học (sửa đổi).

Dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) gồm 6 nhóm chính sách lớn.

Chính sách 1 nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, kiến tạo hệ thống quản trị đại học tiên tiến.

Chính sách 2 nhằm hiện đại hóa chương trình, phương thức đào tạo, thúc đẩy học tập suốt đời.

Chính sách 3 định vị cơ sở GDĐH là trung tâm nghiên cứu, đổi mới sáng tạo.

Chính sách 4 tăng cường huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực đầu tư.

Chính sách 5 phát triển đội ngũ giảng viên, nhà khoa học xuất sắc, xây dựng môi trường học thuật liêm chính.

Chính sách 6 đổi mới cách tiếp cận quản trị chất lượng, bảo đảm chất lượng giáo dục.

Đáng chú ý, điều 11 của dự thảo quy định rõ loại hình cơ sở GDĐH gồm: trường đại học, học viện; đại học đa lĩnh vực; đại học quốc gia và đại học vùng.

Cơ cấu tổ chức cũng được điều chỉnh. Hội đồng trường chỉ duy trì ở cơ sở GDĐH tư thục và các cơ sở thành lập theo thỏa thuận quốc tế, không còn ở cơ sở công lập như hiện nay.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc chủ trì phiên thảo luận của tọa đàm.

Theo ông Nguyễn Tiến Thảo, dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) kế thừa 15 điều, chỉnh sửa hoặc mở rộng 22 điều và bổ sung mới 9 điều so với luật hiện hành.

Đáng chú ý, dự thảo cắt giảm 55% thủ tục hành chính và rút ngắn 30% quy trình, hướng tới nền quản trị đại học tinh gọn, minh bạch và hiệu quả hơn.

Tại tọa đàm, nhiều đại biểu, chuyên gia giáo dục đã đưa ra những đề xuất cụ thể, hướng tới hoàn thiện khung pháp lý cho hệ thống giáo dục quốc dân và GDĐH trong giai đoạn mới.

Bộ môn không còn là đơn vị hành chính

PGS.TS. Nguyễn Chí Ngôn, Phó Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Cần Thơ góp ý dự thảo luật.

PGS.TS. Nguyễn Chí Ngôn, Phó Chủ tịch Hội đồng trường Đại học Cần Thơ, bày tỏ sự đồng tình với nhiều nội dung trong dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi).

Ông đặc biệt đánh giá cao quy định xác định bộ môn là đơn vị chuyên môn, học thuật thay vì là đơn vị hành chính, coi đây là bước tiến quan trọng trong việc trả lại đúng vai trò học thuật cho các đơn vị đào tạo.

Ông Ngôn cũng đề xuất giao thẩm quyền ban hành quy chế tổ chức và hoạt động của cơ sở giáo dục đại học cho tổ chức Đảng của cơ sở GDĐH, thay vì quy định là Giám đốc đại học hay Hiệu trưởng trường đại học theo dự thảo, nhằm tăng cường sự thống nhất trong lãnh đạo và đảm bảo tính khách quan, minh bạch trong quản trị đại học.

PGS.TS. Vương Thị Ngọc Lan, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Y Dược TPHCM góp ý dự thảo Luật Giáo dục đại học (sửa đổi).

Ở góc nhìn khác, PGS.TS. Vương Thị Ngọc Lan, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Y Dược TPHCM nêu thực tế đặc thù của ngành y: sinh viên tốt nghiệp sau 6 năm vẫn chưa đủ điều kiện hành nghề mà phải tiếp tục học chuyên khoa, chuyên khoa sâu. Tuy nhiên, các văn bằng bác sĩ chuyên khoa và chuyên khoa sâu hiện chưa được công nhận tương đương trong hệ thống văn bằng, chứng chỉ.

Bà Lan đề xuất cần xem xét công nhận văn bằng bác sĩ chuyên khoa và chuyên khoa sâu ở mức tương đương trình độ sau đại học, nhằm bảo đảm tính thống nhất, công bằng trong hệ thống giáo dục và phản ánh đúng giá trị đào tạo của ngành y.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc ghi nhận và đánh giá cao những ý kiến tâm huyết, trách nhiệm từ các đại biểu, chuyên gia và nhà giáo. Thứ trưởng cho biết Bộ GD&ĐT sẽ nghiên cứu, tiếp thu đầy đủ các góp ý để hoàn thiện dự thảo luật, đảm bảo tính khả thi, đồng bộ và phù hợp với thực tiễn đổi mới giáo dục.
Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc nhấn mạnh, Bộ GD&ĐT mong muốn các ý kiến đóng góp tiếp theo sẽ tập trung vào những nội dung cốt lõi, đặc biệt là các quy định cụ thể hóa quan điểm, nhiệm vụ và giải pháp trong Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc chủ trì tọa đàm. Ảnh: Mạnh Tùng