Chính sách ưu đãi với giáo viên: Không để người thầy đơn độc trước nỗi lo cơm áo

Khi đồng lương không đủ trang trải cuộc sống, họ buộc phải gồng mình làm thêm, đối mặt với áp lực kinh tế và nguy cơ dần đánh mất nhiệt huyết giảng dạy. Câu chuyện thu nhập không chỉ dừng lại ở chuyện “cơm áo, gạo tiền”, mà còn tác động trực tiếp đến chất lượng giáo dục và mức độ gắn bó của giáo viên với nghề.

Nghề tay trái nuôi nghề tay phải

Ngoài công việc giảng dạy, cô Nguyễn Thị Thu Ba - Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Chu Văn An (Trà Tập, Đà Nẵng), còn làm thêm nghề phụ bán các sản phẩm dược liệu của núi rừng Trà My như sâm Ngọc Linh, mật ong rừng, chè giảo cổ lam... và đồng phục áo Đoàn.

Cô Thu Ba chia sẻ: “Thời điểm mới vào biên chế, lương thấp, con còn nhỏ; dạy học ở vùng cao nên tôi không thể nghĩ đến chuyện dạy thêm để kiếm thu nhập. Bán hàng online giúp tôi có thêm khoản tiền mua sữa, cải thiện bữa ăn cho các con. Như năm 2022, khi chưa thực hiện tăng lương, với mức lương 9 triệu đồng/tháng sau 13 năm dạy học, nói thật nếu không có thu nhập từ bán hàng online thì rất khó tích lũy, thậm chí không đủ sống”.

Những giáo viên có thêm thu nhập từ nghề phụ như cô Thu Ba đang dùng chính nghề phụ để nuôi dưỡng đam mê với nghề chính, gác lại những lo toan mưu sinh phía sau cánh cửa lớp, toàn tâm toàn ý cho từng tiết dạy.

Với cô giáo Trần Thị Huệ (sinh năm 1990, ở thôn Kim Lũ, xã Đồng Lê, tỉnh Quảng Trị), con đường đến với nghề giáo không hề bằng phẳng. Tốt nghiệp năm 2013, nhưng đến năm 2017 cô mới được nhận vào giảng dạy tại Trường Tiểu học Hương Hóa (huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình cũ) theo diện hợp đồng, dạy môn Tin học. Sau đó, cô tiếp tục hợp đồng tại Trường Tiểu học Lê Hóa.

Sau gần 10 năm đứng trên bục giảng, nguồn thu nhập ít ỏi - mỗi tháng chỉ từ 3 - 4 triệu đồng của giáo viên hợp đồng - khiến cuộc sống gia đình cô luôn trong cảnh chật vật, thiếu trước hụt sau. Chồng cô làm nghề cơ khí, ba con còn nhỏ, đứa lớn học lớp 4, đứa út mới hơn 1 tuổi.

Cô Huệ cho biết, để có thêm thu nhập trang trải chi phí sinh hoạt cho gia đình, những năm qua, ngoài giờ đứng lớp, cô phải bán hàng online, chăn nuôi gà, trồng rau để có thêm “đồng ra, đồng vào”, san sẻ gánh nặng kinh tế với chồng.

“Với mức thu nhập từ nghề còn khiêm tốn, nhiều lúc tôi đã nghĩ đến chuyện bỏ nghề. Nhưng mỗi khi hình dung cảnh phải rời xa trường lớp, không còn được hằng ngày tiếp xúc, giải đáp những câu hỏi tò mò, háo hức của học trò, tôi lại gạt đi ý nghĩ ấy để tiếp tục gắn bó với nghề dạy học. Tôi chỉ mong nghề sẽ không phụ công sức và tâm huyết của mình”, cô Huệ chia sẻ.

Đầu năm học 2025 - 2026, cô được nhận vào dạy tại Trường Tiểu học số 1 Đồng Lê theo diện hợp đồng theo Nghị định 111/2022 của Chính phủ. Cô xem đây là nấc thang mới trên hành trình trở thành giáo viên thực thụ, với hy vọng sớm vơi đi nỗi lo cơm áo, yên tâm cống hiến cho nghề.

Thầy Nguyễn Văn Nhân cùng học sinh điểm trường Ông Bình trong lễ tổng kết năm học 2024 - 2025. Ảnh: NVCC

“Neo” lại với nghề

Thầy Nguyễn Văn Nhân bắt đầu dạy hợp đồng tại Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Trà Dơn, huyện vùng cao Nam Trà My (Quảng Nam), nay là Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Trà Leng 1 (TP Đà Nẵng), từ năm 2019 đến nay. Mức lương khởi điểm của thầy chưa đến 4 triệu đồng/tháng, sau đó được điều chỉnh lên 6 triệu đồng/tháng.

Vừa giảng dạy, thầy vừa tranh thủ thời gian theo học liên thông đại học tại Trường Đại học Quảng Nam. Đến hè năm 2023, thầy Nhân hoàn thành chương trình và đang chờ tham gia kỳ thi tuyển dụng viên chức ngành Giáo dục.

Năm học 2025 - 2026, thầy được phân công đứng lớp tại điểm trường Ông Yên - một trong những điểm trường “3 không” nằm sâu dưới tán rừng già Ngọc Linh thuộc Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Trà Leng 1.

Ở đây, thầy cô hoàn toàn mất liên lạc với bên ngoài do không có sóng điện thoại. Điểm trường chưa có điện lưới quốc gia, còn nước sinh hoạt phải dẫn từ suối về. Mỗi tuần, thầy Nhân phải vượt quãng đường rừng khoảng 25km từ nhà vào điểm trường, trong đó hơn một nửa chặng phải đi bộ.

Thầy Nhân hiện giảng dạy 11 học sinh lớp ghép 1 - 2 và kiêm nhiệm luôn lớp mẫu giáo với 5 trẻ khác trong nóc. Mỗi học kỳ, thầy nhận thêm khoảng 7 - 8 triệu đồng tiền tăng tiết và phụ cấp đứng lớp ghép.

Là trụ cột của một gia đình trẻ, con còn chưa đầy 1 tuổi, vợ chưa có việc làm, tổng thu nhập trung bình của thầy chỉ khoảng 7,5 triệu đồng/tháng - phải chi dùng cho tất cả các khoản từ dầu, gạo, mắm muối đến bỉm sữa, thuốc men... Dù cố gắng tiết kiệm, cuộc sống vẫn luôn thiếu trước hụt sau. Chưa kể, đường đến trường có nhiều đoạn trơn trượt, dốc đứng hoặc rải đá dăm khiến chi phí sửa xe mỗi tháng không dưới 300 nghìn đồng.

Vượt qua khó khăn, chật vật về kinh tế, thầy Nhân vẫn luôn nỗ lực với công việc giảng dạy. Học sinh sống quanh trường, nên buổi tối thầy mở lớp phụ đạo miễn phí cho các em. Nhờ sự kết nối của thầy với các nhà hảo tâm, học sinh và người dân ở các điểm trường nơi thầy công tác đều nhận được sự hỗ trợ thiết thực.

“Mình sinh ra và lớn lên ở đây, hiểu tâm lý học sinh. Nếu mình còn không theo đuổi được nghề thì thật khó nói đến chuyện thầy cô dưới xuôi lên đây dạy chữ. Cứ nghĩ như vậy, mọi khó khăn của cuộc sống gia đình đều có thể thu xếp để chu toàn công việc”, thầy Nhân chia sẻ.

Cô Trần Thị Kiều Oanh cùng con trai chuẩn bị trở về nhà sau một tuần dạy học. Ảnh: Đăng Đức

Nhiều năm công tác tại các điểm trường vùng sâu, vùng xa, cô Trần Thị Kiều Oanh (37 tuổi, trú tại xã Cam Lộ) đã dần quen với những khó khăn nơi mình gắn bó. Năm học 2025 - 2026, cô tiếp tục giảng dạy tại điểm trường Trỉa, thuộc Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học và THCS Hướng Sơn (Hướng Phùng, Quảng Trị), phụ trách lớp ghép 2 - 3. Điểm trường nằm cách trung tâm xã gần 20km, đường đi lại vô cùng khó khăn, phải băng qua nhiều đoạn suối.

Vào mùa mưa lũ, con đường đến trường càng thêm gian nan. Có những đoạn nước chảy xiết, cả người và xe đều không thể qua được. Dạy học cách nhà hàng chục km, mỗi sáng thứ Hai hằng tuần, cô Oanh lại dậy sớm chuẩn bị đồ đạc, lên đường đến trường để bắt đầu một tuần làm việc mới.

Từ ngày gắn bó với học sinh nơi đây, cô Oanh chưa từng nghĩ đến chuyện từ bỏ. Dù còn nhiều vất vả, nhưng cô và đồng nghiệp vẫn tận tâm bám bản, gieo chữ cho trẻ em Vân Kiều. Học sinh chính là động lực để cô tiếp tục gắn bó với nghề. Các thầy, cô giáo đều dành trọn tình yêu thương cho học trò.

Sau 12 năm giảng dạy, hiện mức lương hàng tháng của cô Oanh khoảng 12 triệu đồng. Số tiền này ngoài chi tiêu cá nhân, cô còn phải lo cho cuộc sống gia đình và nuôi hai con nhỏ, nên vẫn khá chật vật.

Cô Oanh kể, sau khi lập gia đình, cô được cha mẹ cắt cho mảnh đất gần nhà. Hai vợ chồng chắt chiu, dành dụm từng đồng để xây nên ngôi nhà riêng. Thế nhưng, chỉ chưa đầy nửa tháng sau ngày hoàn thiện, chồng cô đột ngột qua đời. Trước đó, thu nhập của chồng được dành để trả nợ xây nhà, còn lương của cô trang trải chi tiêu hằng ngày. Nay chồng mất, khoản nợ vẫn còn đó, gánh nặng kinh tế càng thêm chồng chất.

Để tiết kiệm phần nào chi phí, cô Oanh đành gửi con út cho ông bà chăm sóc, còn mang con trai lớn theo lên miền núi công tác - vừa tiện việc học hành, vừa có mẹ kề bên. Chỉ đến cuối tuần, ba mẹ con mới được đoàn tụ trong căn nhà nhỏ nơi quê nhà.

Cây cầu dân sinh trên đường vào điểm trường Ông Yên, Trường Phổ thông dân tộc bán trú Tiểu học Trà Leng 1 (Trà Leng, Đà Nẵng). Ảnh: NTCC

Động lực nâng cao chất lượng giảng dạy

Từ năm 2018, cùng với việc Quốc hội ban hành nghị quyết về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển, TPHCM đã tiên phong triển khai chính sách chi thu nhập tăng thêm cho cán bộ, công chức, viên chức và người lao động. Đây là bước đi quan trọng, thể hiện quyết tâm của thành phố trong việc chăm lo đời sống cho đội ngũ nhân sự đang ngày đêm cống hiến cho sự phát triển chung.

Ngoài ra, việc triển khai Nghị quyết 08/2023/NQ-HĐND ngày 19/9/2023 quy định chi thu nhập tăng thêm theo Nghị quyết 98/2023/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TPHCM tiếp tục mang lại nguồn động lực mới.

Cơ chế này quy định hệ số điều chỉnh tăng thu nhập, trong đó mức chi tối đa lên đến 1,8 lần mức lương ngạch, bậc, chức vụ, đồng thời tổng chi thu nhập tăng thêm không vượt quá 0,8 lần quỹ lương cơ bản của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuộc phạm vi quản lý của thành phố.

Những thay đổi này không chỉ là một quy định tài chính mang tính kỹ thuật, mà thực sự là công cụ chính sách quan trọng, tạo động lực cho hàng chục nghìn người đang trực tiếp đảm đương những nhiệm vụ then chốt của thành phố - trong đó có đội ngũ giáo viên, những người đang âm thầm cống hiến cho sự nghiệp trồng người giữa lòng đô thị năng động bậc nhất cả nước.

Những năm qua, chính sách chi thu nhập tăng thêm đã chứng minh hiệu quả rõ rệt. Đối với đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức nói chung và nhà giáo nói riêng, khoản thu nhập này không chỉ giúp cải thiện đời sống, mà còn khích lệ tinh thần, tạo thêm sự an tâm, gắn bó với công việc. Với lực lượng giáo viên TPHCM - đông đảo, tâm huyết và giữ vai trò then chốt trong nâng cao chất lượng giáo dục, chính sách này cho thấy mối liên hệ chặt chẽ giữa thu nhập, động lực làm việc và chất lượng giảng dạy.

Gắn bó với ngành Giáo dục gần 30 năm, cô Nguyễn Thị Hòa - Trường THCS Minh Đức (Cầu Ông Lãnh, TPHCM) không giấu được niềm xúc động khi nhắc đến chính sách thu nhập tăng thêm theo Nghị quyết 08. Cô Hòa chia sẻ, trong bối cảnh chi phí sinh hoạt tại TPHCM cao, thu nhập của giáo viên phần lớn chỉ trông chờ vào đồng lương. “Nhiều khi phải cân đối chi tiêu rất chặt chẽ để vừa lo cho gia đình, vừa giữ trọn tâm huyết với nghề”, cô bộc bạch.

Bởi vậy, khi thành phố triển khai chính sách chi thu nhập tăng thêm, trong đó có giáo viên, cô Hòa cho biết mình rất phấn khởi và biết ơn. Hiện nay, mức lương hàng tháng của cô khoảng hơn 13 triệu đồng, ngoài ra thu nhập tăng thêm được chi theo từng quý, tùy theo kết quả thi đua.

“Nếu trong năm học được xếp loại xuất sắc, mỗi quý tôi nhận khoảng 25 triệu đồng; còn nếu xếp loại tốt thì khoảng 18 triệu đồng”, cô cho biết. Với cô, đây là khoản thu nhập thực sự có ý nghĩa - không chỉ hỗ trợ chi tiêu gia đình, mà còn trở thành nguồn động viên tinh thần quý giá, giúp giáo viên thêm vững vàng, tiếp tục gắn bó và cống hiến cho sự nghiệp “trồng người”.

Cô Hòa kể, khoản hỗ trợ này không chỉ giúp đội ngũ giáo viên giảm bớt gánh nặng kinh tế, mà còn là sự khích lệ tinh thần lớn lao. Cuối năm 2018, cùng với thu nhập của chồng và số tiền tiết kiệm, cô vay thêm từ Ngân hàng Chính sách xã hội để mua một căn hộ chung cư Nhà ở xã hội, ổn định chỗ ở sau nhiều năm thuê trọ.

“Thực sự, chính sách thu nhập tăng thêm đã giúp chúng tôi có thêm động lực để tiếp tục gắn bó với nghề, nỗ lực đổi mới phương pháp giảng dạy, mang đến cho học sinh những bài học hay và những trải nghiệm học tập ý nghĩa hơn”, cô Hòa chia sẻ và cho biết, thu nhập tăng thêm không chỉ cải thiện đời sống, mà còn mở ra cơ hội cho giáo viên đầu tư cho con cái, chăm lo gia đình và nuôi dưỡng đam mê nghề nghiệp.

“Quan trọng nhất là giữ vững ngọn lửa nghề sau nhiều năm miệt mài đứng lớp. Tôi tin rằng, với chính sách này, đội ngũ giáo viên càng thêm yên tâm công tác, toàn tâm toàn ý cho sự nghiệp trồng người, góp phần xây dựng nền giáo dục chất lượng, nhân văn và hiện đại cho thành phố”, cô bộc bạch.

Ở góc độ quản lý, thầy Đinh Văn Trịnh - Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Hiền (TPHCM) - nhìn nhận rõ tác động tích cực của chính sách thu nhập tăng thêm. Theo thầy Trịnh, khi đời sống vật chất được cải thiện, giáo viên có xu hướng gắn bó hơn với nghề, hạn chế việc tìm kiếm công việc ngoài ngành, từ đó dành nhiều thời gian và tâm huyết hơn cho công tác chuyên môn.

“Thu nhập tăng thêm không chỉ mang ý nghĩa vật chất, mà còn là thông điệp mạnh mẽ từ chính quyền - xã hội coi trọng công sức và sự cống hiến của thầy cô giáo”, thầy Trịnh khẳng định và cho biết, sự ghi nhận này tạo tác động tích cực đến tinh thần trách nhiệm, khát vọng cống hiến và đổi mới phương pháp giảng dạy.

Khi có điều kiện tốt hơn, giáo viên chủ động ứng dụng công nghệ thông tin, triển khai các phương pháp dạy học tích cực, tổ chức hoạt động trải nghiệm, ngoại khóa phong phú, qua đó nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh.

“Từ những chuyển biến đó, chất lượng giáo dục của thành phố không ngừng được nâng cao, góp phần hình thành những thế hệ học sinh năng động, sáng tạo, tự tin hội nhập quốc tế,” thầy Trịnh nhấn mạnh.

Với đồng lương ít ỏi của một giáo viên vùng cao, lại phải một mình nuôi hai con nhỏ sau khi chồng mất, có lúc tôi tưởng như không đủ sức bước tiếp. Nhưng nghĩ đến các con cần mẹ vững vàng, nghĩ đến học trò nơi bản làng mong chờ từng trang chữ, tôi lại gạt nước mắt, tự nhủ không được gục ngã.
Những đêm muộn, khi con đã ngủ say, tôi vẫn cặm cụi soạn bài bên ánh đèn dầu, và trong khoảnh khắc ấy, tôi cảm nhận rõ hơn ý nghĩa của nghề gieo tri thức, gieo hy vọng. Chính tình yêu thương, trách nhiệm và niềm tin vào ngày mai tươi sáng đã nâng đỡ tôi đi tiếp con đường đầy gian nan nhưng cũng rất đỗi tự hào này. - Cô Trần Thị Kiều Oanh

Cô giáo Trần Thị Huệ hướng dẫn học sinh thực hành môn Tin học. Ảnh: Đăng Đức

Nghề tay trái nuôi nghề tay phải

“Neo” lại với nghề

Động lực nâng cao chất lượng giảng dạy

Với đồng lương ít ỏi của một giáo viên vùng cao, lại phải một mình nuôi hai con nhỏ sau khi chồng mất, có lúc tôi tưởng như không đủ sức bước tiếp. Nhưng nghĩ đến các con cần mẹ vững vàng, nghĩ đến học trò nơi bản làng mong chờ từng trang chữ, tôi lại gạt nước mắt, tự nhủ không được gục ngã.
Những đêm muộn, khi con đã ngủ say, tôi vẫn cặm cụi soạn bài bên ánh đèn dầu, và trong khoảnh khắc ấy, tôi cảm nhận rõ hơn ý nghĩa của nghề gieo tri thức, gieo hy vọng. Chính tình yêu thương, trách nhiệm và niềm tin vào ngày mai tươi sáng đã nâng đỡ tôi đi tiếp con đường đầy gian nan nhưng cũng rất đỗi tự hào này. - Cô Trần Thị Kiều Oanh