Cơ hội từ cải cách, hiện đại hoá giáo dục nghề nghiệp

GD&TĐ - Cải cách, hiện đại hóa giáo dục nghề nghiệp là một trong những nhiệm vụ quan trọng được nêu trong Nghị quyết số 71-NQ/TW.



Sắp xếp cơ sở giáo dục đào tạo

Một nhiệm vụ được nêu trong Nghị quyết 71 là sắp xếp, tổ chức lại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp (GDNN) hiện có bảo đảm tinh gọn, hiệu quả, đạt chuẩn. Ngày 18/9/2025, Bộ Nội vụ ban hành Công văn số 8150/BNV-TCCB gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc sắp xếp đơn vị sự nghiệp.

Theo đó, các tỉnh hợp nhất trung tâm GDNN, trung tâm giáo dục thường xuyên thành trung học nghề tương đương cấp THPT trực thuộc Sở GD&ĐT để cung ứng dịch vụ sự nghiệp công theo khu vực liên phường, xã. Quy định tối đa mỗi tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương không quá 3 trường dạy nghề (không tính các trường tự bảo đảm chi thường xuyên trở lên).



Hiện Thái Nguyên có 10 trường cao đẳng, 8 trường trung cấp, 2 trung tâm giáo dục thường xuyên, 2 trung tâm GDNN, 19 cơ sở khác có hoạt động GDNN. Trong đó, 31 đơn vị, nhà trường (gồm 20 công lập, 11 tư thục) do tỉnh quản lý gồm: 2 trường cao đẳng, 7 trường trung cấp, 2 trung tâm giáo dục thường xuyên, 2 trung tâm GDNN (tư thục), 18 cơ sở có hoạt động GDNN.

Ông Nguyễn Văn Kiên, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Thái Nguyên cho biết: Thời gian qua, Thái Nguyên đã quyết liệt thực hiện sáp nhập các cơ sở GDNN do tỉnh là cơ quan chủ quản, đến nay chỉ còn 2 trường cao đẳng gồm: Cao đẳng Thái Nguyên và Cao đẳng Y tế Thái Nguyên. Thời gian tới, Sở GD&ĐT sẽ tiếp tục tham mưu cho tỉnh thực hiện nhiệm vụ sắp xếp, sáp nhập theo chủ trương chỉ đạo của Trung ương.

Theo ông Kiên, nhiệm vụ cải cách, hiện đại hóa GDNN được nêu trong Nghị quyết 71, đặc biệt là nhiệm vụ sắp xếp, tổ chức lại các cơ sở GDNN hiện có bảo đảm tinh gọn, hiệu quả, đạt chuẩn là rất quan trọng. Công tác này giúp tập trung nguồn lực, tiết kiệm ngân sách nhà nước và có nhiều điều kiện để nâng cao chất lượng GDNN.

Trung học nghề - mở lối phân luồng sau THCS

Nghị quyết 71 cũng đưa ra nhiệm vụ cải cách mô hình GDNN, bổ sung cấp trung học nghề tương đương cấp trung học phổ thông. Đây là chính sách mới, tạo hướng phân luồng học sinh rõ ràng sau tốt nghiệp THCS.

Việc thiết lập cấp trung học nghề giúp học sinh tiếp cận kỹ năng từ sớm, tốt nghiệp ở độ tuổi lao động (18 tuổi), đồng thời có thể học tiếp lên cao hơn. Chương trình trung học nghề sẽ tích hợp dạy văn hóa và nghề nghiệp, trong khi trung cấp dành cho người đã tốt nghiệp THPT.

Ông Trịnh Văn Tường, Giám đốc Trung tâm GDNN - GDTX Phú Lương (tỉnh Thái Nguyên) cho biết: Cách sắp xếp này khắc phục tình trạng nhiều học sinh tốt nghiệp phổ thông nhưng “trắng nghề”, đồng thời tạo ra lộ trình học tập rõ ràng và liên thông.



Hiện nay, cả nước có gần 38 triệu lao động chưa được đào tạo bài bản, tỷ lệ lao động có bằng cấp, chứng chỉ mới đạt 28,8%, trong đó có chứng chỉ nghề chỉ khoảng 25%. Phần lớn lao động mới chỉ được đào tạo ngắn hạn vài tháng, thiếu nền tảng kỹ năng. Cấp trung học nghề, nếu được triển khai bài bản, sẽ trở thành bậc nền đầu tiên để hình thành kỹ năng nghề thực chất.

Khuyến khích doanh nghiệp thành lập cơ sở GD nghề nghiệp

Nghị quyết 71 đề ra nhiệm vụ khuyến khích doanh nghiệp (DN) thành lập cơ sở GDNN; có cơ chế thành lập quỹ đào tạo nhân lực của DN, thúc đẩy DN hỗ trợ đào tạo lại, đào tạo nâng cao kỹ năng cho lực lượng lao động.

Ông Phạm Đức Thuận, Hiệu trưởng Trường Trung cấp nghề Việt Mỹ (tỉnh Thái Nguyên) cho rằng việc khuyến khích DN thành lập cơ sở GDNN sẽ tạo thêm cơ hội cung cấp những cơ sở giáo dục chất lượng cao đáp ứng nhu cầu người học và thị trường lao động. Việc thành lập quỹ đào tạo nhân lực sẽ là giải pháp hiệu quả để huy động nguồn lực xã hội hóa.



Theo ông Thuận, các DN tham gia vào GDNN góp phần đưa hoạt động đào tạo gắn với nhu cầu tuyển dụng theo mô hình “đào tạo theo những gì DN cần”. Để làm được điều này, các hội đồng kỹ năng nghề sẽ được thành lập ngay tại trường, với sự tham gia trực tiếp của DN. Hội đồng cùng nhà trường xây dựng chương trình, tổ chức giảng dạy, đánh giá năng lực và tuyển dụng sinh viên sau tốt nghiệp.

Nghị quyết 71 mở ra cơ hội lớn để cải cách, hiện đại hóa GDNN. Đây là bước đi chiến lược để đáp ứng nhu cầu lao động trong kỷ nguyên công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Quan trọng nhất, người học sẽ có nhiều lựa chọn và cơ hội thật để lập thân, lập nghiệp.



Sắp xếp cơ sở giáo dục đào tạo

Một nhiệm vụ được nêu trong Nghị quyết 71 là sắp xếp, tổ chức lại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp (GDNN) hiện có bảo đảm tinh gọn, hiệu quả, đạt chuẩn. Ngày 18/9/2025, Bộ Nội vụ ban hành Công văn số 8150/BNV-TCCB gửi UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về việc sắp xếp đơn vị sự nghiệp.

Theo đó, các tỉnh hợp nhất trung tâm GDNN, trung tâm giáo dục thường xuyên thành trung học nghề tương đương cấp THPT trực thuộc Sở GD&ĐT để cung ứng dịch vụ sự nghiệp công theo khu vực liên phường, xã. Quy định tối đa mỗi tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương không quá 3 trường dạy nghề (không tính các trường tự bảo đảm chi thường xuyên trở lên).



Hiện Thái Nguyên có 10 trường cao đẳng, 8 trường trung cấp, 2 trung tâm giáo dục thường xuyên, 2 trung tâm GDNN, 19 cơ sở khác có hoạt động GDNN. Trong đó, 31 đơn vị, nhà trường (gồm 20 công lập, 11 tư thục) do tỉnh quản lý gồm: 2 trường cao đẳng, 7 trường trung cấp, 2 trung tâm giáo dục thường xuyên, 2 trung tâm GDNN (tư thục), 18 cơ sở có hoạt động GDNN.

Ông Nguyễn Văn Kiên, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT tỉnh Thái Nguyên cho biết: Thời gian qua, Thái Nguyên đã quyết liệt thực hiện sáp nhập các cơ sở GDNN do tỉnh là cơ quan chủ quản, đến nay chỉ còn 2 trường cao đẳng gồm: Cao đẳng Thái Nguyên và Cao đẳng Y tế Thái Nguyên. Thời gian tới, Sở GD&ĐT sẽ tiếp tục tham mưu cho tỉnh thực hiện nhiệm vụ sắp xếp, sáp nhập theo chủ trương chỉ đạo của Trung ương.

Theo ông Kiên, nhiệm vụ cải cách, hiện đại hóa GDNN được nêu trong Nghị quyết 71, đặc biệt là nhiệm vụ sắp xếp, tổ chức lại các cơ sở GDNN hiện có bảo đảm tinh gọn, hiệu quả, đạt chuẩn là rất quan trọng. Công tác này giúp tập trung nguồn lực, tiết kiệm ngân sách nhà nước và có nhiều điều kiện để nâng cao chất lượng GDNN.

Trung học nghề - mở lối phân luồng sau THCS

Nghị quyết 71 cũng đưa ra nhiệm vụ cải cách mô hình GDNN, bổ sung cấp trung học nghề tương đương cấp trung học phổ thông. Đây là chính sách mới, tạo hướng phân luồng học sinh rõ ràng sau tốt nghiệp THCS.

Việc thiết lập cấp trung học nghề giúp học sinh tiếp cận kỹ năng từ sớm, tốt nghiệp ở độ tuổi lao động (18 tuổi), đồng thời có thể học tiếp lên cao hơn. Chương trình trung học nghề sẽ tích hợp dạy văn hóa và nghề nghiệp, trong khi trung cấp dành cho người đã tốt nghiệp THPT.

Ông Trịnh Văn Tường, Giám đốc Trung tâm GDNN - GDTX Phú Lương (tỉnh Thái Nguyên) cho biết: Cách sắp xếp này khắc phục tình trạng nhiều học sinh tốt nghiệp phổ thông nhưng “trắng nghề”, đồng thời tạo ra lộ trình học tập rõ ràng và liên thông.



Hiện nay, cả nước có gần 38 triệu lao động chưa được đào tạo bài bản, tỷ lệ lao động có bằng cấp, chứng chỉ mới đạt 28,8%, trong đó có chứng chỉ nghề chỉ khoảng 25%. Phần lớn lao động mới chỉ được đào tạo ngắn hạn vài tháng, thiếu nền tảng kỹ năng. Cấp trung học nghề, nếu được triển khai bài bản, sẽ trở thành bậc nền đầu tiên để hình thành kỹ năng nghề thực chất.

Khuyến khích doanh nghiệp thành lập cơ sở GD nghề nghiệp

Nghị quyết 71 đề ra nhiệm vụ khuyến khích doanh nghiệp (DN) thành lập cơ sở GDNN; có cơ chế thành lập quỹ đào tạo nhân lực của DN, thúc đẩy DN hỗ trợ đào tạo lại, đào tạo nâng cao kỹ năng cho lực lượng lao động.

Ông Phạm Đức Thuận, Hiệu trưởng Trường Trung cấp nghề Việt Mỹ (tỉnh Thái Nguyên) cho rằng việc khuyến khích DN thành lập cơ sở GDNN sẽ tạo thêm cơ hội cung cấp những cơ sở giáo dục chất lượng cao đáp ứng nhu cầu người học và thị trường lao động. Việc thành lập quỹ đào tạo nhân lực sẽ là giải pháp hiệu quả để huy động nguồn lực xã hội hóa.



Theo ông Thuận, các DN tham gia vào GDNN góp phần đưa hoạt động đào tạo gắn với nhu cầu tuyển dụng theo mô hình “đào tạo theo những gì DN cần”. Để làm được điều này, các hội đồng kỹ năng nghề sẽ được thành lập ngay tại trường, với sự tham gia trực tiếp của DN. Hội đồng cùng nhà trường xây dựng chương trình, tổ chức giảng dạy, đánh giá năng lực và tuyển dụng sinh viên sau tốt nghiệp.

Nghị quyết 71 mở ra cơ hội lớn để cải cách, hiện đại hóa GDNN. Đây là bước đi chiến lược để đáp ứng nhu cầu lao động trong kỷ nguyên công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Quan trọng nhất, người học sẽ có nhiều lựa chọn và cơ hội thật để lập thân, lập nghiệp.