Kỳ vọng đổi mới dạy và học tiếng Anh từ Nghị quyết 71

Cơ hội và thách thức

Tiếng Anh từ lâu được coi là “chìa khóa” của hội nhập, nhưng trong trường phổ thông, việc học ngoại ngữ thường nặng về “học để thi” hơn là “học để dùng”. Trong bối cảnh đó, Ninh Bình đã mạnh dạn triển khai chương trình làm quen tiếng Anh ngay từ cấp tiểu học, tạo nền tảng quan trọng cho thế hệ học sinh mới.

Theo báo cáo năm học 2024 - 2025, toàn tỉnh có tới 94.414 học sinh lớp 1 và lớp 2 tự nguyện tham gia học tiếng Anh với thời lượng 2 tiết/tuần. Các em không chỉ tiếp cận ngoại ngữ qua sách vở, mà còn được tham gia nhiều sân chơi bổ ích như Ngày hội tiếng Anh, các hoạt động giao lưu quốc tế với học sinh Ấn Độ, Nhật Bản, Bangladesh.

Bà Nguyễn Thị Mỹ - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Ninh Giang (Tây Hoa Lư, Ninh Bình) cho biết, điều đáng mừng nhất là học sinh không còn coi tiếng Anh là môn học khô khan, mà ngày càng hứng thú khi được chơi trò chơi, hát và giao lưu bằng ngoại ngữ. Với cơ chế tài chính mới từ Nghị quyết số 71-NQ/TW, nhà trường có điều kiện đầu tư thêm phòng học đa năng, mời giáo viên bản ngữ trực tiếp giảng dạy, từ đó giúp việc học tiếng Anh trở nên sinh động và hiệu quả hơn.

Cùng nhận định, bà Hoàng Thị Minh Nguyệt - Hiệu trưởng Trường THCS Trần Bích San (Nam Định, Ninh Bình) đánh giá, Nghị quyết số 71-NQ/TW không chỉ mang đến hành lang pháp lý, mà còn mở ra cơ hội để học sinh tự tin hơn khi sử dụng tiếng Anh trong học tập và đời sống. Khi nhà trường được trao quyền chủ động về tài chính, chúng tôi có thể đầu tư phòng học ngoại ngữ thông minh, tăng cường bồi dưỡng giáo viên, tổ chức nhiều hoạt động giao lưu quốc tế, những việc trước đây rất khó khăn.

Thực tế cho thấy, dù còn nhiều trở ngại, nhất là sự chênh lệch cơ sở vật chất giữa vùng thuận lợi và khó khăn, nhưng Ninh Bình đã linh hoạt tận dụng cơ chế tài chính mới từ Nghị quyết số 71-NQ/TW để huy động nguồn lực xã hội hóa kết hợp với ngân sách Nhà nước.

Nhiều trường đã mạnh dạn đầu tư phòng học ngoại ngữ thông minh, bảng tương tác, phần mềm trực tuyến, tạo điều kiện để học sinh trải nghiệm môi trường học tập hiện đại. Giáo viên có thêm cơ hội tham gia các khóa đào tạo nâng cao, còn học sinh được mở rộng sân chơi quốc tế để thử thách và trưởng thành.

Học sinh Trường Tiểu học Hương Canh A trong giờ học.

Ở góc độ khác, bà Nguyễn Thị Thái - Hiệu trưởng Trường THCS Thọ Sơn (Thanh Miếu, Phú Thọ) nhận định, Nghị quyết số 71-NQ/TW là chủ trương đúng đắn, mang ý nghĩa chiến lược lâu dài. Nếu được triển khai đồng bộ, quyết liệt với lộ trình phù hợp, năng lực ngoại ngữ của học sinh chắc chắn sẽ nâng cao, đáp ứng yêu cầu nguồn nhân lực chất lượng cao trong thời kỳ hội nhập.

Tuy nhiên, Hiệu trưởng Trường THCS Thọ Sơn thẳng thắn chia sẻ nhiều khó khăn. Theo đó, đội ngũ giáo viên tiếng Anh trình độ chưa đồng đều; cơ sở vật chất, thiết bị phục vụ dạy học ngoại ngữ thiếu và chưa đồng bộ; một số giáo viên lúng túng trong tổ chức hoạt động giao tiếp thực tiễn, đặc biệt ở kỹ năng nghe - nói của học sinh. Bên cạnh đó, môi trường học tập ngoại ngữ ngoài giờ chính khóa còn hạn chế.

Cùng quan điểm, bà Ngô Thị Như Lan - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Hương Canh A (xã Bình Nguyên, Phú Thọ), cho rằng đây là chủ trương mang tính đột phá, chiến lược và phù hợp với xu thế phát triển của đất nước. Việc từng bước nâng cao chất lượng dạy và học ngoại ngữ trong trường phổ thông sẽ giúp học sinh có năng lực tiệm cận với các quốc gia trong khu vực, đồng thời tự tin hơn trong môi trường học tập quốc tế.

Tuy nhiên, hiện nay, nhà trường chưa có đủ phòng học tiếng Anh; dù đội ngũ giáo viên đã đủ về số lượng và phần lớn đáp ứng yêu cầu mới, nhưng vẫn còn nhiều khó khăn. Nổi bật là sĩ số học sinh trong một lớp vượt quá nhiều so với chuẩn của lớp học ngoại ngữ; bên cạnh đó, đội ngũ giáo viên ngoại ngữ đa phần đã lớn tuổi nên việc ứng dụng chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo vào giảng dạy còn gặp hạn chế.

“Thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW, nhà trường sẽ triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy và học tiếng Anh. Trong đó, chú trọng tập huấn cho giáo viên sử dụng các ứng dụng công nghệ, trí tuệ nhân tạo để thiết kế bài giảng, ra đề kiểm tra và đánh giá năng lực học sinh.

Đồng thời, tổ chức bồi dưỡng kỹ năng chuyển đổi số trong giảng dạy; tăng cường phối hợp với phụ huynh để hỗ trợ, kèm cặp học sinh tự học ở nhà, bù đắp cho khoảng thời gian trên lớp chưa đủ để các em hiểu sâu, nắm chắc kiến thức”, bà Ngô Thị Như Lan chia sẻ.

Trường Tiểu học Đinh Tiên Hoàng (Nông Trang, Phú Thọ) tổ chức chương trình ngoại khóa tiếng Anh cho học sinh.

Đổi mới phương pháp, hướng tới tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai

Để tiếng Anh thực sự đi vào đời sống học đường, chất lượng đội ngũ giáo viên là yếu tố then chốt. Ninh Bình đã tổ chức nhiều lớp tập huấn, từ phương pháp dạy học theo Chương trình GDPT 2018 đến ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy. Đặc biệt, năm học vừa qua, sở GD&ĐT đã triển khai 8 lớp bồi dưỡng ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) hỗ trợ kỹ năng nói tiếng Anh cho cả giáo viên và học sinh.

Cô Bùi Thị Lan - giáo viên tiếng Anh, Trường THPT Lý Nhân Tông (Tân Minh, Ninh Bình) chia sẻ, trước đây, học sinh thường ngại giao tiếp vì sợ sai. Nhưng khi có công cụ AI, các em có thể luyện phát âm bất kỳ lúc nào, được phản hồi ngay và dần tự tin hơn. Đổi mới cơ chế tài chính theo Nghị quyết số 71-NQ/TW giúp trường dễ dàng tiếp cận thiết bị, phần mềm hiện đại, đồng thời tạo điều kiện cho giáo viên được tham gia nhiều khóa bồi dưỡng chuyên sâu.

Cùng đó, Ninh Bình đẩy mạnh mô hình tiết học xuyên biên giới, kết nối với trường học ở nhiều quốc gia. Cô Nguyễn Thị Thanh Hoa - giáo viên tiếng Anh, Trường THCS Trần Bích San (Nam Định, Ninh Bình) cho biết, qua những tiết học xuyên biên giới, học sinh được rèn luyện nhiều nhất là kỹ năng nghe - nói, tự tin hơn trong giao tiếp. Những giờ học trực tuyến đã tạo ra không gian sôi động, nơi học sinh các nước cùng khám phá kiến thức mới, rèn luyện kỹ năng và mở rộng hiểu biết về văn hóa.

Theo cô giáo Trần Thị Thanh Nga - Trường THCS Thọ Sơn, giáo viên cần chủ động đổi mới, tham gia các khóa bồi dưỡng, ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo để soạn giảng và giao bài trực tuyến, giúp học sinh có thói quen tự học. Đồng thời, thầy cô cần hướng dẫn học sinh khai thác tài liệu chính thống, thực hành giao tiếp thông qua các trò chơi, tình huống thực tế trong lớp học.

Một vấn đề khác được đặt ra là kiểm tra, đánh giá năng lực tiếng Anh của học sinh. Cô Trần Thị Thanh Nga cho biết, hiện nay, việc kiểm tra kỹ năng nói và nghe gặp nhiều khó khăn do sĩ số lớp đông, thời lượng hạn chế và chất lượng thiết bị chưa đồng đều. Trong khi đó, kỹ năng đọc, viết và ngữ pháp đòi hỏi nhiều thời gian luyện tập, nhưng trên lớp, giáo viên thường chỉ kịp dạy lý thuyết.

Để khắc phục, cô Trần Thị Thanh Nga đề xuất cần xây dựng ngân hàng câu hỏi mở và công khai, giúp học sinh luyện tập thường xuyên. Đồng thời, Bộ GD&ĐT cần phát triển trang web tự học, cung cấp miễn phí ngân hàng câu hỏi, bài luyện cho cả giáo viên và học sinh.

Còn cô giáo tiếng Anh Nguyễn Thị Thu Phương - Trường Tiểu học Hương Canh A cho rằng, giáo viên cần đổi mới phương pháp giảng dạy và kiểm tra đánh giá để học sinh có thể sử dụng tiếng Anh thực sự hiệu quả, thay vì học chỉ để thi cử. Giáo viên đóng vai trò người tổ chức, giám sát, giúp đỡ và đánh giá.

Học sinh chủ động tiếp cận, khai thác, sử dụng ngôn ngữ, đánh giá bạn mình dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Điều này tạo nhiều cơ hội cho học sinh được sử dụng ngôn ngữ trong giờ học, đồng thời hình thành và phát triển được các năng lực, phẩm chất theo Chương trình GDPT 2018.

Cùng đó, các phương pháp đánh giá cần tạo ra sự thúc đẩy, hỗ trợ bằng cách tìm ra phần học sinh chưa tốt, từ đó giáo viên có biện pháp hỗ trợ học sinh kịp thời. Tuy nhiên, cần có sự đồng bộ trong việc đánh giá thường xuyên, định kỳ và các bài thi khảo sát mới phát huy tác dụng. Khi bài thi khảo sát còn nặng về học thuật, giáo viên rất khó để vừa dạy cho học sinh các năng lực ngoại ngữ vừa làm tốt bài thi học thuật.

“Để triển khai hiệu quả Nghị quyết số 71-NQ/TW cần sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, ngành: Bổ sung biên chế, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên; đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị đạt chuẩn; xây dựng môi trường học tập ngoại ngữ phong phú”. - Cô Nguyễn Thị Thu Phương - giáo viên Trường Tiểu học Hương Canh A

Qua những tiết học xuyên biên giới, học sinh được rèn luyện kỹ năng nghe - nói, giúp các em tự tin hơn trong giao tiếp. Ảnh: ITN

Cơ hội và thách thức

Đổi mới phương pháp, hướng tới tiếng Anh là ngôn ngữ thứ hai

“Để triển khai hiệu quả Nghị quyết số 71-NQ/TW cần sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, ngành: Bổ sung biên chế, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên; đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị đạt chuẩn; xây dựng môi trường học tập ngoại ngữ phong phú”. - Cô Nguyễn Thị Thu Phương - giáo viên Trường Tiểu học Hương Canh A