Người thầy gánh đất mở đường học chữ và câu chuyện hơn 200 nhà giáo ở ấp Đai Úi

GD&TĐ - Từ con đường nhỏ được đắp bằng sức người ngày ấy, phong trào học chữ lan rộng trong cộng đồng Khmer ấp Đai Úi, xã Mỹ Hương, TP Cần Thơ.



Từ đắp đường đến phong trào mở lớp dạy chữ

Người dân ở xã Mỹ Hương, TP Cần Thơ đến nay vẫn kể nhau nghe về câu chuyện hơn nửa thế kỷ trước, giữa vùng sâu lầy lội, thầy giáo Sơn Hên đã gánh từng thúng đất đắp đường cho học trò đến lớp.

Từ con đường nhỏ được đắp bằng bàn tay ấy, phong trào học chữ lan rộng trong cộng đồng Khmer ấp Đai Úi, để rồi ngày nay vùng quê thuần nông này trở thành nơi có hơn 200 người theo nghề giáo, là điểm sáng hiếm có về truyền thống hiếu học của đồng bào Khmer Nam Bộ.

Những năm 1960, trên những con đường đất ở ấp Đai Úi, trẻ em đi học phải vượt qua những đoạn đường trơn trượt, có khi ngã lên ngã xuống trong bùn đất. Không đành lòng nhìn học trò vất vả, thầy Sơn Hên đã tự mình gánh từng thúng đất, đắp từng mét đường dẫn đến chùa Bâng Kyoong - nơi sau đó trở thành điểm mở lớp dạy chữ đầu tiên của phum sóc.



Nhưng đắp đường chỉ là bước mở đầu. Thầy Hên sớm hiểu rằng muốn bà con thoát nghèo, muốn trẻ em có tương lai, thì con đường tri thức phải được mở ra. Và ông bắt đầu thuyết phục gia đình bán hàng ngàn giạ lúa (mỗi giạ 20kg), vận động bà con cùng chính quyền dựng nên một ngôi trường nhỏ ngay trong khuôn viên chùa.

Năm 1964, lớp học đầu tiên mở cửa: một lớp 1 với 42 học sinh. Chỗ học là nhà sàn của chùa, bàn ghế bằng gỗ được bà con đóng góp. Thầy Sơn Hên phụ trách dạy Quốc ngữ, còn thầy Mai Khuông dạy chữ Khmer, sách giáo khoa do chùa Khleng hỗ trợ... Kể từ đó, phong trào học chữ từ đó nhanh chóng lan rộng.

Đến năm 1965, trường đã có 4 lớp (hai lớp 1 và hai lớp 2) với hơn 100 học sinh. Nhận thấy hiệu quả tích cực, nhà sư, phật tử và chính quyền địa phương quyết định chung tay xây dựng trường kiên cố hơn.

Sau 2 năm xây dựng, năm 1967, ngôi trường gồm 8 phòng học và 1 văn phòng lầu bán kiên cố được hoàn thành. Đây chính là tiền thân Trường Tiểu học Phú Mỹ B ngày nay.

Năm 1972, trường xây thêm 2 phòng học và tiếp tục được nâng cấp qua các giai đoạn, trở thành nơi gắn bó với bao thế hệ học sinh Khmer của vùng.

Ấp thuần nông có hơn 200 nhà giáo

Từ những lớp học bên chùa năm nào, khát vọng học tập trong cộng đồng Khmer Đai Úi được nuôi dưỡng bền bỉ. Để rồi nhiều thập kỷ sau, vùng quê thuần nông với 711 hộ và gần 4.000 nhân khẩu, trong đó hơn 98% là người Khmer, lại trở thành nơi có trên 200 người theo nghề giáo, một con số hiếm có.

Ông Dương Sóc, Trưởng ấp Đai Úi cho biết: Truyền thống học tập đã trở thành nét văn hóa của phum sóc. Từ những người thầy đầu tiên như Sơn Hên, Mai Khuông, Lý Sinh… nhiều gia đình tiếp nối nghề giáo qua 3 - 4 thế hệ.

Tiêu biểu nhất là gia đình thầy Lý Ngọc Sách (65 tuổi). Ba của thầy Sách là thầy Lý Sinh, giáo viên dạy học tại địa phương từ thời chiến. Theo gương cha, nhiều anh em và con cháu của thầy Sách tiếp tục vào ngành Sư phạm.



Đến nay, gia đình ông có 29 người làm giáo viên, giảng dạy ở nhiều trường trong khu vực. Thầy Sách theo nghề từ năm 1978, gắn bó suốt gần 40 năm với Trường Tiểu học Phú Mỹ B. Bốn người con trai và bốn người con dâu của thầy đều là giáo viên.

Ngoài ra, thầy còn có 2 người con theo ngành Y và đang công tác tại một bệnh viện ở phường Phú Lợi (TP Cần Thơ). Thầy cho biết vẫn mong muốn cháu nội tiếp tục theo nghề giáo hoặc nghề y để gìn giữ truyền thống gia đình.

Nhờ sự dẫn dắt và nêu gương của những người thầy trong cộng đồng, 100% trẻ em Đai Úi được đến trường, tỉ lệ học sinh bỏ học gần như không còn. Học lên cao trở thành mục tiêu chung của cả ấp, điều từng được xem là xa vời đối với vùng nông thôn nghèo trước đây.

Hiếu học góp phần nâng tầm đời sống người dân. Không chỉ dừng lại ở việc có nhiều giáo viên, phong trào học tập mạnh mẽ đã góp phần quan trọng nâng cao dân trí, mở rộng cơ hội việc làm cho thanh niên Khmer Đai Úi.



Nhiều gia đình trước đây chỉ biết dựa vào vài công ruộng, nay có con cháu làm giáo viên, y bác sĩ, cán bộ xã, công chức nhà nước… Đời sống ngày càng khấm khá, ổn định hơn.

Trưởng ấp Dương Sóc chia sẻ: “Bà con rất tự hào vì có hơn 200 người làm nghề dạy học. Chính truyền thống hiếu học đã góp phần thay đổi bộ mặt kinh tế, xã hội của ấp”.

Từ những con đường đất do thầy giáo gánh từng thúng đất đắp nên, từ ngôi trường dựng lên bằng sự chung sức của cả phum sóc, phong trào học tập của Đai Úi đã trở thành một biểu tượng đẹp của đồng bào Khmer. Truyền thống ấy vẫn được gìn giữ và tiếp nối, để thế hệ trẻ có thể bước ra khỏi ruộng đồng, đến với tri thức và tương lai tươi sáng hơn.



Từ đắp đường đến phong trào mở lớp dạy chữ

Người dân ở xã Mỹ Hương, TP Cần Thơ đến nay vẫn kể nhau nghe về câu chuyện hơn nửa thế kỷ trước, giữa vùng sâu lầy lội, thầy giáo Sơn Hên đã gánh từng thúng đất đắp đường cho học trò đến lớp.

Từ con đường nhỏ được đắp bằng bàn tay ấy, phong trào học chữ lan rộng trong cộng đồng Khmer ấp Đai Úi, để rồi ngày nay vùng quê thuần nông này trở thành nơi có hơn 200 người theo nghề giáo, là điểm sáng hiếm có về truyền thống hiếu học của đồng bào Khmer Nam Bộ.

Những năm 1960, trên những con đường đất ở ấp Đai Úi, trẻ em đi học phải vượt qua những đoạn đường trơn trượt, có khi ngã lên ngã xuống trong bùn đất. Không đành lòng nhìn học trò vất vả, thầy Sơn Hên đã tự mình gánh từng thúng đất, đắp từng mét đường dẫn đến chùa Bâng Kyoong - nơi sau đó trở thành điểm mở lớp dạy chữ đầu tiên của phum sóc.



Nhưng đắp đường chỉ là bước mở đầu. Thầy Hên sớm hiểu rằng muốn bà con thoát nghèo, muốn trẻ em có tương lai, thì con đường tri thức phải được mở ra. Và ông bắt đầu thuyết phục gia đình bán hàng ngàn giạ lúa (mỗi giạ 20kg), vận động bà con cùng chính quyền dựng nên một ngôi trường nhỏ ngay trong khuôn viên chùa.

Năm 1964, lớp học đầu tiên mở cửa: một lớp 1 với 42 học sinh. Chỗ học là nhà sàn của chùa, bàn ghế bằng gỗ được bà con đóng góp. Thầy Sơn Hên phụ trách dạy Quốc ngữ, còn thầy Mai Khuông dạy chữ Khmer, sách giáo khoa do chùa Khleng hỗ trợ... Kể từ đó, phong trào học chữ từ đó nhanh chóng lan rộng.

Đến năm 1965, trường đã có 4 lớp (hai lớp 1 và hai lớp 2) với hơn 100 học sinh. Nhận thấy hiệu quả tích cực, nhà sư, phật tử và chính quyền địa phương quyết định chung tay xây dựng trường kiên cố hơn.

Sau 2 năm xây dựng, năm 1967, ngôi trường gồm 8 phòng học và 1 văn phòng lầu bán kiên cố được hoàn thành. Đây chính là tiền thân Trường Tiểu học Phú Mỹ B ngày nay.

Năm 1972, trường xây thêm 2 phòng học và tiếp tục được nâng cấp qua các giai đoạn, trở thành nơi gắn bó với bao thế hệ học sinh Khmer của vùng.

Ấp thuần nông có hơn 200 nhà giáo

Từ những lớp học bên chùa năm nào, khát vọng học tập trong cộng đồng Khmer Đai Úi được nuôi dưỡng bền bỉ. Để rồi nhiều thập kỷ sau, vùng quê thuần nông với 711 hộ và gần 4.000 nhân khẩu, trong đó hơn 98% là người Khmer, lại trở thành nơi có trên 200 người theo nghề giáo, một con số hiếm có.

Ông Dương Sóc, Trưởng ấp Đai Úi cho biết: Truyền thống học tập đã trở thành nét văn hóa của phum sóc. Từ những người thầy đầu tiên như Sơn Hên, Mai Khuông, Lý Sinh… nhiều gia đình tiếp nối nghề giáo qua 3 - 4 thế hệ.

Tiêu biểu nhất là gia đình thầy Lý Ngọc Sách (65 tuổi). Ba của thầy Sách là thầy Lý Sinh, giáo viên dạy học tại địa phương từ thời chiến. Theo gương cha, nhiều anh em và con cháu của thầy Sách tiếp tục vào ngành Sư phạm.



Đến nay, gia đình ông có 29 người làm giáo viên, giảng dạy ở nhiều trường trong khu vực. Thầy Sách theo nghề từ năm 1978, gắn bó suốt gần 40 năm với Trường Tiểu học Phú Mỹ B. Bốn người con trai và bốn người con dâu của thầy đều là giáo viên.

Ngoài ra, thầy còn có 2 người con theo ngành Y và đang công tác tại một bệnh viện ở phường Phú Lợi (TP Cần Thơ). Thầy cho biết vẫn mong muốn cháu nội tiếp tục theo nghề giáo hoặc nghề y để gìn giữ truyền thống gia đình.

Nhờ sự dẫn dắt và nêu gương của những người thầy trong cộng đồng, 100% trẻ em Đai Úi được đến trường, tỉ lệ học sinh bỏ học gần như không còn. Học lên cao trở thành mục tiêu chung của cả ấp, điều từng được xem là xa vời đối với vùng nông thôn nghèo trước đây.

Hiếu học góp phần nâng tầm đời sống người dân. Không chỉ dừng lại ở việc có nhiều giáo viên, phong trào học tập mạnh mẽ đã góp phần quan trọng nâng cao dân trí, mở rộng cơ hội việc làm cho thanh niên Khmer Đai Úi.



Nhiều gia đình trước đây chỉ biết dựa vào vài công ruộng, nay có con cháu làm giáo viên, y bác sĩ, cán bộ xã, công chức nhà nước… Đời sống ngày càng khấm khá, ổn định hơn.

Trưởng ấp Dương Sóc chia sẻ: “Bà con rất tự hào vì có hơn 200 người làm nghề dạy học. Chính truyền thống hiếu học đã góp phần thay đổi bộ mặt kinh tế, xã hội của ấp”.

Từ những con đường đất do thầy giáo gánh từng thúng đất đắp nên, từ ngôi trường dựng lên bằng sự chung sức của cả phum sóc, phong trào học tập của Đai Úi đã trở thành một biểu tượng đẹp của đồng bào Khmer. Truyền thống ấy vẫn được gìn giữ và tiếp nối, để thế hệ trẻ có thể bước ra khỏi ruộng đồng, đến với tri thức và tương lai tươi sáng hơn.