Tháo gỡ rào cản hoàn thành giáo dục bắt buộc hết THCS vào năm 2030

Khẳng định ý nghĩa quan trọng của mục tiêu này, các nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục đồng thời nhận diện khó khăn, rào cản và đề xuất giải pháp.

Nhận diện khó khăn, rào cản

Theo ông Châu Văn Hải - Trưởng phòng Văn hóa - Xã hội (xã Đốc Binh Kiều, Đồng Tháp), phổ cập giáo dục bắt buộc hết THCS có ý nghĩa quan trọng nhằm nâng cao trình độ dân trí, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, thực hiện công bằng xã hội, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và xây dựng nguồn nhân lực chất lượng cao cho Việt Nam.

Sau khi tiếp nhận Nghị quyết số 71-NQ/TW, phòng Văn hóa - Xã hội đã tham mưu UBND xã Đốc Binh Kiều kiện toàn Ban Chỉ đạo Phổ cập giáo dục, xóa mù chữ của xã; xây dựng kế hoạch triển khai công tác này và đẩy mạnh phân luồng học sinh trong giáo dục phổ thông đến năm 2030 cho các trường thực hiện từ năm 2025 và những năm tiếp theo.

Bên cạnh thuận lợi, ông Châu Văn Hải thừa nhận khó khăn của địa phương để thực hiện chỉ tiêu học sinh học đúng độ tuổi đạt từ 97%; 99% hoàn thành THCS; tỷ lệ chuyển cấp sau tốt nghiệp THCS tiếp tục học THPT, các trình độ khác đạt từ 95% trở lên. Lý do, cơ sở vật chất, phòng học, phòng chức năng và thiết bị trong các cơ sở giáo dục trên địa bàn chỉ đáp ứng mức tối thiểu cho dạy học chính khóa.

Đội ngũ giáo viên chưa đáp ứng yêu cầu về số lượng, thiếu nhiều so với quy định tỷ lệ giáo viên trên lớp. Nhận thức của một bộ phận phụ huynh học sinh, học sinh về công tác phổ cập THCS còn hạn chế. Kinh phí, chính sách đãi ngộ cho giáo viên dạy phổ cập THCS chưa cụ thể.

“Từ những nghiên cứu khoa học về thể chất, tâm lý lứa tuổi, hiện trạng giáo dục THCS và chất lượng nguồn nhân lực thời gian qua, có thể khẳng định mục tiêu hoàn thành giáo dục bắt buộc đối với THCS hết sức cần thiết”. Nhấn mạnh điều này, ông Đinh Trung Kiên - Hiệu trưởng Trường Phổ thông dân tộc bán trú THCS Thu Cúc (xã Thu Cúc, tỉnh Phú Thọ) lý giải:

THCS là cấp học phổ thông nền tảng, nơi học sinh được trang bị kiến thức cơ sở để khi kết thúc cấp học có thể định hướng tốt về nghề nghiệp tương lai. Sự chuẩn bị về thể chất, tâm lý đầy đủ từ THCS sẽ giúp các em tiếp tục học tập, hoặc có khả năng tham gia thị trường lao động với lựa chọn phù hợp.

Tuy nhiên, ông Đinh Trung Kiên chia sẻ, thực hiện giáo dục THCS bắt buộc còn không ít khó khăn, đặc biệt là miền núi, vùng dân tộc thiểu số… Bên cạnh hạn chế về điều kiện cơ sở vật chất, đội ngũ, khó khăn lớn là nhận thức của một bộ phận cha mẹ học sinh khi cho rằng, học THCS không quá quan trọng trong hành trình của trẻ, không hoàn thành có thể tham gia lao động sản xuất để phụ giúp kinh tế gia đình.

Về việc này, từ thực tế của một trường biên giới ở miền núi, ông Đinh Tiến Hoàng - Hiệu trưởng Trường Phổ thông dân tộc bán trú THCS Nậm Cắn (xã Nậm Cắn, tỉnh Nghệ An) nhận thấy có ba nhóm khó khăn chính: Điều kiện kinh tế - xã hội; địa bàn rộng, giao thông khó khăn; ngôn ngữ, tâm lý học tập.

Cụ thể, nhiều gia đình còn nghèo, phụ huynh phải cho con nghỉ học sớm để lao động, nhất là sau cấp tiểu học. Học sinh ở thôn bản xa trường, đi lại vất vả, nhất là mùa mưa lũ, khiến việc duy trì sĩ số khó khăn. Một bộ phận học sinh dân tộc thiểu số còn hạn chế tiếng Việt, thiếu động lực học tập, dễ bỏ học. Những yếu tố này đang là rào cản trực tiếp đến việc giữ chân học sinh học hết THCS.

Học sinh Trường PTDT bán trú THCS Nậm Cắn trong một hoạt động về giáo dục STEM. Ảnh: NTCC

Bảo đảm điều kiện triển khai

Chia sẻ chính sách, giải pháp cần ưu tiên để đạt mục tiêu phổ cập THCS năm 2030, ông Châu Văn Hải cho rằng, trước hết cần nâng cao nhận thức vai trò, trách nhiệm của chính quyền địa phương, cơ quan, trường học, nhận thức của phụ huynh học sinh, học sinh đối với công tác này.

Cùng đó, cấp kinh phí đủ theo mục tiêu để đạt chuẩn phổ cập THCS đến năm 2030; sắp xếp lại trường lớp trên địa bàn, bảo đảm cơ sở vật chất, thiết bị giảng dạy; tuyển dụng đầy đủ giáo viên cho dạy chính quy và dạy phổ cập THCS, khắc phục tình trạng thiếu giáo viên.

Đổi mới kiểm tra đánh giá đối với học sinh phổ thông; nâng cao chất lượng giảng dạy; hạn chế học sinh lưu ban, bỏ học; đẩy mạnh công tác phân luồng phù hợp với hoàn cảnh gia đình, điều kiện học tập của học sinh… cũng là những giải pháp cần đặc biệt chú trọng, triển khai có hiệu quả.

“Với xã Đốc Binh Kiều, để đạt mục tiêu phổ cập THCS vào 2030, cấp ủy, chính quyền đưa ra các giải pháp đồng bộ: Hoàn thiện thể chế, đổi mới quản lý giáo dục và thực hiện công bằng giáo dục.

Theo đó, rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định để tạo khung pháp lý thuận lợi cho phổ cập THCS. Nâng cao hiệu quả quản lý, tăng cường quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm của nhà trường trong hoạt động giáo dục. Bảo đảm mọi trẻ em, đặc biệt trẻ vùng khó khăn, dân tộc thiểu số, có cơ hội tiếp cận giáo dục THCS”, ông Châu Văn Hải chia sẻ.

Từ thực tiễn, để đạt mục tiêu phổ cập THCS vào năm 2030, theo ông Đinh Trung Kiên, cần quan tâm nâng cao hiệu quả công tác giáo dục hướng nghiệp trong nhà trường. Trong đó, ưu tiên bố trí nguồn kinh phí, bảo đảm đội ngũ nhà giáo đủ năng lực triển khai hiệu quả hoạt động này; thiết kế nội dung hướng nghiệp gắn với thực hành.

Đồng thời, cần quan tâm thực hiện lộ trình phổ cập giáo dục THCS gắn với nâng cao hiệu quả các chương trình đào tạo nghề; bảo đảm học sinh sau THCS có điều kiện đào tạo tiếp theo, đáp ứng yêu cầu thị trường lao động. Từ đó, từng bước thay đổi nhận thức của cha mẹ học sinh về tầm quan trọng của phổ cập giáo dục bắt buộc cấp THCS.

Cuối cùng, cần chính sách kịp thời của Nhà nước để thị trường lao động Việt Nam phát triển theo hướng hiện đại, bền vững, bảo đảm giải quyết việc làm hiệu quả cho người dân. Nhận thức thay đổi, cùng thực tế lao động - việc làm sẽ là động lực quan trọng để hoàn thành mục tiêu phổ cập giáo dục THCS, tiến tới phổ cập THPT trong giai đoạn tiếp theo.

Cũng chia sẻ giải pháp, ông Đinh Tiến Hoàng nhấn mạnh đến 3 nhóm vấn đề.

Thứ nhất là chính sách hỗ trợ: Nhà nước cần tiếp tục có các chính sách đặc thù cho học sinh vùng khó khăn, như hỗ trợ chi phí học tập, bữa ăn bán trú, học bổng khuyến học; đồng thời hỗ trợ giáo viên yên tâm công tác ở vùng biên.

Thứ hai, tăng cường cơ sở vật chất: Đầu tư trường lớp bán trú, ký túc xá để giảm khó khăn đi lại; trang bị thiết bị dạy học hiện đại, tạo môi trường học tập hấp dẫn.

Thứ ba là giải pháp giáo dục tại chỗ: Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động phụ huynh; đổi mới phương pháp dạy học phù hợp với học sinh dân tộc thiểu số; chú trọng giáo dục kỹ năng sống, hướng nghiệp để học sinh thấy rõ lợi ích khi học hết THCS.

“Nếu làm tốt những điều này, tôi tin rằng mục tiêu phổ cập THCS đến năm 2030 hoàn toàn khả thi, góp phần tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển của đất nước”, ông Đinh Tiến Hoàng khẳng định.

“Việc đặt mục tiêu hoàn thành phổ cập giáo dục bắt buộc đến hết THCS vào 2030 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Đây không chỉ là cam kết mạnh mẽ của Đảng, Nhà nước về việc bảo đảm quyền học tập cơ bản cho mọi trẻ em, mà còn là bước tiến tất yếu để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.
Với học sinh vùng biên giới, khó khăn, phổ cập THCS giúp các em có đủ kiến thức nền tảng, kỹ năng sống và cơ hội hòa nhập, từ đó góp phần giữ vững an ninh, phát triển bền vững vùng biên”. - Ông Đinh Tiến Hoàng - Hiệu trưởng, Trường PTDT bán trú THCS Nậm Cắn (xã Nậm Cắn, Nghệ An)

Giờ học tại Trường THCS Hà Lộc (phường Phú Thọ, Phú Thọ). Ảnh: NTCC

Khẳng định ý nghĩa quan trọng của mục tiêu này, các nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục đồng thời nhận diện khó khăn, rào cản và đề xuất giải pháp.

Nhận diện khó khăn, rào cản

Bảo đảm điều kiện triển khai

Cũng chia sẻ giải pháp, ông Đinh Tiến Hoàng nhấn mạnh đến 3 nhóm vấn đề.

“Việc đặt mục tiêu hoàn thành phổ cập giáo dục bắt buộc đến hết THCS vào 2030 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Đây không chỉ là cam kết mạnh mẽ của Đảng, Nhà nước về việc bảo đảm quyền học tập cơ bản cho mọi trẻ em, mà còn là bước tiến tất yếu để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.
Với học sinh vùng biên giới, khó khăn, phổ cập THCS giúp các em có đủ kiến thức nền tảng, kỹ năng sống và cơ hội hòa nhập, từ đó góp phần giữ vững an ninh, phát triển bền vững vùng biên”. - Ông Đinh Tiến Hoàng - Hiệu trưởng, Trường PTDT bán trú THCS Nậm Cắn (xã Nậm Cắn, Nghệ An)