Hình thành năng lực số cho học sinh từ giáo dục kỹ năng công dân số

Giờ học của học sinh tiểu học TPHCM. Ảnh: TP.

Không gây quá tải cho trường học

Trong hướng dẫn hướng dẫn triển khai thực hiện khung năng lực số cho học sinh phổ thông và học viên GDTX của Bộ GD&ĐT mới đây yêu cầu việc tổ chức thực hiện phải đảm bảo tính phù hợp và thực tiễn, quá trình triển khai cần được thực hiện từng bước, có lộ trình đồng bộ, đảm bảo tính khả thi. Đặc biệt, việc triển khai không làm thay đổi hay gây quá tải cho chương trình học.

Trong công tác triển khai, môn tin học giữ vai trò chủ đạo, cung cấp kiến thức nền tảng và hệ thống các kỹ năng số cốt lõi cho học sinh; các môn học và hoạt động giáo dục khác tạo môi trường để học sinh vận dụng kỹ năng số vào thực tiễn, qua đó củng cố và phát triển năng lực một cách toàn diện.

Trường tiểu học tại TPHCM tổ chức sinh hoạt chuyên đề kỹ năng công dân số. Ảnh: TP.

Trên thực tế, tại TPHCM, việc hình thành năng lực số cho học sinh đã được ngành giáo dục sớm quan tâm triển khai, nhằm giúp hình thành và phát triển 5 thành phần năng lực tin học cho học sinh. Cụ thể gồm: sử dụng và quản lý các phương tiện công nghệ thông tin và truyền thông; ứng xử phù hợp trong môi trường số; giải quyết vấn đề với sự hỗ trợ của công nghệ thông tin và truyền thông; ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong học và tự học; hợp tác trong môi trường số thông qua các chủ đề nội dung.

Theo ông Nguyễn Bảo Quốc, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT TPHCM, nội dung giáo dục kỹ năng công dân số dành cho học sinh tiểu học được địa phương triển khai thông qua chương trình giáo dục phổ thông môn Tin học và các nội dung được xác định dựa trên khung năng lực số dành cho học sinh tiểu học. Những nội dung này phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý, trình độ phát triển nhận thức của học sinh tiểu học và điều kiện của nhà trường; bảo đảm mục tiêu, yêu cầu cần đạt của các môn học/hoạt động giáo dục có liên quan, thúc đẩy tổ chức dạy học tích hợp, giáo dục STEM; đồng thời không gây áp lực, quá tải cho học sinh và giáo viên.

“Nội dung giáo dục kỹ năng công dân số khi triển khai đều được các trường đưa vào kế hoạch giáo dục nhà trường, phù hợp với điều kiện cụ thể của mỗi đơn vị và thực tế của địa phương. Tùy vào điều kiện, đặc thù của từng trường, các đơn vị đã có sự lựa chọn hình thức triển khai hợp lý, tạo hiệu quả và nâng cao sự đồng thuận từ đội ngũ, phụ huynh, học sinh…”, ông Quốc cho hay.

Giúp học sinh phát triển tư duy và khả năng sáng tạo

Sau thời gian thí điểm, từ năm học 2024–2025, giáo dục kỹ năng công dân số cho học sinh tiểu học đã được các cơ sở giáo dục tại TPHCM triển khai đại trà thông qua 4 hình thức: dạy học môn Tin học theo Chương trình GDPT 2018; tích hợp giáo dục kỹ năng công dân số trong dạy học các môn học, hoạt động giáo dục; dạy học tăng cường giáo dục kỹ năng công dân số; tổ chức câu lạc bộ giáo dục kỹ năng công dân số.

Là đơn vị được chọn thí điểm từ năm học 2023–2024, bà Phan Thị Châu – Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lương Thế Vinh (phường Thống Tây Hội, TPHCM) nhận định, trên thực tế, việc giúp học sinh có kỹ năng cơ bản về sử dụng công nghệ và truyền thông một cách an toàn, đúng cách sẽ góp phần giúp các em tránh được rủi ro và nguy hiểm trực tuyến. Việc trang bị kỹ năng còn giúp học sinh phát triển tư duy đa chiều và khả năng sáng tạo cần thiết trong kỷ nguyên số.

“Học sinh hào hứng, thích thú trong mỗi giờ học, thông qua các trải nghiệm thực tế các em hình thành nên những kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin phù hợp với từng khối lớp. Đặc biệt, từ phía phụ huynh đã có sự chia sẻ, đồng hành…”, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lương Thế Vinh chia sẻ.

Học sinh tiểu học TPHCM trong buổi học về kỹ năng công dân số.

Ông Nguyễn Bảo Quốc nhấn mạnh: “Ở độ tuổi tiểu học, các em đã bắt đầu khám phá và sử dụng công nghệ thông tin nên việc giáo dục kỹ năng công dân số cho học sinh tiểu học có tầm quan trọng đặc biệt. Qua đó các em có được các kỹ năng cơ bản về sử dụng công nghệ thông tin truyền thông một cách an toàn và đúng cách sẽ giúp các em tránh được các rủi ro, nguy hiểm trực tuyến. Bên cạnh đó, chương trình cũng sẽ giúp học sinh phát triển tư duy đa chiều và phát triển các kỹ năng sáng tạo cần thiết trong kỷ nguyên số”.

Bà Nguyễn Thị Kim Hương – Hiệu trưởng Trường Tiểu học Phú Thọ (phường Phú Thọ, TPHCM) cho hay, nhà trường lựa chọn hình thức tích hợp giáo dục kỹ năng công dân số vào các môn học, hoạt động giáo dục ở các khối lớp. Cách làm này đã mang đến màu sắc mới cho những giờ học.

“Nếu học sinh ở lứa tuổi này được giáo dục kỹ năng công dân số bài bản, các em sẽ tránh xa được những nguy hiểm trong thế giới trực tuyến”, bà Hương nhấn mạnh.

Còn cô Lê Thị Kiều Nhi – giáo viên chủ nhiệm lớp 1, Trường Tiểu học Phan Văn Trị (phường Cầu Ông Lãnh, TPHCM) cho biết, học sinh và phụ huynh rất hào hứng với các tiết học có sử dụng thiết bị thông minh. Với học sinh lớp 1, việc giáo dục kỹ năng công dân số chủ yếu dừng lại ở mức giúp các em làm quen với các thao tác cơ bản trên máy tính.

“Khi tích hợp giáo dục kỹ năng công dân số ngay trong tiết học, các em được tương tác với thiết bị, giao tiếp với bạn bè, thầy cô, có nhiều ý tưởng hơn và hào hứng hơn rất nhiều”, cô Nhi chia sẻ.