Nhân lực ngành công nghệ tài chính (FINTECH): Đừng chỉ học lý thuyết

Hoạt động phỏng vấn tuyển dụng trực tiếp của một ngân hàng với sinh viên Đại học Kinh tế TPHCM, năm 2025. Ảnh: UEH

Cần học hỏi bên ngoài

Theo Findexable, năm 2021, Việt Nam xếp hạng 70 thế giới dựa trên bảng xếp hạng trung tâm tech toàn cầu với hai thành phố nổi trội là TPHCM và Hà Nội. Đồng thời, số lượng công ty Fintech tăng khoảng 4 lần, từ 39 công ty năm 2015 lên hơn 150 công ty năm 2021 với tổng nguồn vốn tài trợ đứng thứ 3 khu vực ASEAN.

Mới đây nhất, theo báo cáo của Vietnam Innovation & Tech Investment 2024, Việt Nam tăng lên hơn 260 công ty Fintech hoạt động ở nhiều lĩnh vực: Thanh toán số, tài chính thay thế, quản lý tài sản, công nghệ blockchain... Báo cáo nhận định, cạnh tranh trong ngành rất khốc liệt, phản ánh thị trường đầy năng động và thay đổi nhanh chóng. Những con số trên cho thấy tốc độ phát triển vũ bão của một ngành khá mới mẻ ở Việt Nam.

Tuy vậy, theo đánh giá của các chuyên gia, quá trình chuyển đổi số, đặc biệt sự bùng nổ của ngành Fintech thời gian gần đây mang lại nhiều thách thức về nhu cầu nhân lực. Ngành Fintech đòi hỏi nhân sự phải am hiểu cả công nghệ thông tin và lĩnh vực chuyên môn về tài chính là đặc trưng yêu cầu nhân lực của ngành.

Huỳnh Thế Hào - 22 tuổi, từng theo học ngành tài chính ứng dụng, Trường Western Sydney University - liên kết với Đại học Kinh tế TPHCM. Dù học chương trình quốc tế bằng tiếng Anh nhưng Hào nhìn nhận, các học phần trong chương trình chưa đề cập nhiều đến Fintech. Chỉ có một số môn như định giá doanh nghiệp, tài chính cơ bản... có nói đến lĩnh vực này.

Với đam mê về Fintech đặc biệt trong lĩnh vực chứng khoán phái sinh, tiền mã hóa..., Thế Hào sau khi tốt nghiệp chủ động tìm kiếm những đơn vị cung cấp chương trình đào tạo Fintech bên ngoài để bổ sung kiến thức. Vị trí mà em mong muốn trong thị trường Fintech là trở thành chuyên gia quản lý quỹ.

Công việc yêu cầu cao về trình độ, sự am hiểu lĩnh vực chuyên môn, đặc biệt kiến thức về công nghệ. Do đó, Hào được các chuyên gia dày dạn kinh nghiệm đào tạo về cách thức để có tỷ lệ thắng cao khi tham gia thị trường tài chính - yêu cầu tiên quyết của chuyên gia quản lý quỹ của doanh nghiệp.

“Nếu không có chuyên gia hỗ trợ những thứ không học được từ nhà trường sẽ khiến mình dễ bị thua lỗ, sai sót. Khóa học nhằm giúp mình giảm thiểu những rủi ro trên”, Hào nói. Công việc của Hào có đặc thù lớn về chuyên ngành tài chính, nhưng cũng đòi hỏi phải ứng dụng công nghệ khi vận dụng các thuật toán, dữ liệu lớn để dự đoán được xu hướng thị trường nhằm chuẩn bị những bước đi phù hợp của một chuyên gia quản lý quỹ.

Hào nhận định, khi tham gia các khóa học giỏi lý thuyết đã khó, nhưng áp dụng làm đúng khó hơn nhiều vì đây là công việc quản lý dòng tiền nhằm mục đích sinh lời, mang lại lợi nhuận cho khách hàng, tổ chức. Khi xảy ra rủi ro, người quản lý phải biết vận dụng kiến thức để hòa vốn. Để làm được việc này, Hào cho rằng, công việc yêu cầu kỹ năng, trạng thái tâm lý tốt nhằm đáp ứng yêu cầu công việc.

Fintech với Hào là mảnh đất có nhiều điều mới mẻ, nhưng với mỗi người khi tham gia thị trường tài chính đủ lâu, sẽ có nhiều kinh nghiệm. “Thu nhập có thể chấp nhận những năm đầu khó khăn nhưng sau này sẽ tiềm năng nếu mỗi người cố gắng đạt được mục tiêu mình đề ra”, Hào nói.

Sinh viên Trường Đại học Kinh tế - Tài chính TPHCM tham gia một khóa đào tạo về Fintech. Ảnh: Phúc Uyên

Cần tăng cường thực hành

Theo nghiên cứu của Ernst & Young vào năm 2016, hệ sinh thái Fintech dựa trên 4 yếu tố: Nhu cầu, chính sách, vốn và nhân lực. Có thể nói, nhân lực là một trong những trụ cột quan trọng trong phát triển hệ sinh thái Fintech của mỗi quốc gia. Tuy nhiên, theo Topdev, thị trường năm 2021 cần khoảng 450.000 nhân sự cho lĩnh vực công nghệ thông tin nhưng con số đáp ứng chỉ rơi vào mức 430.000 người.

Với khoảng 55.000 sinh viên tốt nghiệp ngành công nghệ thông tin hằng năm, chỉ khoảng 30% lượng sinh viên ra trường thỏa mãn được yêu cầu tuyển dụng mà các doanh nghiệp đang cần. Với ngành Fintech, rào cản khi tuyển dụng nhân lực, các doanh nghiệp đang gặp phải là nhân sự phải có kiến thức liên ngành.

Song, người biết về công nghệ thông tin thường không có chuyên môn trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng. Ngược lại người am hiểu về tài chính - ngân hàng, đặc biệt các cán bộ quản lý cấp vừa và cấp cao lại khá yếu trong việc áp dụng công nghệ vào mô hình kinh doanh.

Theo TS Trần Quý - Viện trưởng Viện Kinh tế số Việt Nam, thực tế thị trường Fintech tại Việt Nam khá mới. Trong nước, trước đây chưa có các khung đào tạo, chương trình chiến lược về Fintech, nên các trường đào tạo dựa trên kinh nghiệm giảng viên tham khảo từ nhiều quốc gia với các cơ sở lý luận và thực tiễn khác nhau.

Tuy nhiên, TS Quý nhìn nhận, đa số sinh viên với kiến thức nền được dạy trong trường khi ra ngoài làm việc trong lĩnh vực Fintech không đáp ứng yêu cầu doanh nghiệp. Ông cho rằng, kiến thức lý thuyết mà không có thực nghiệm, thiếu kinh nghiệm sẽ dẫn đến hậu quả lớn vì liên quan đến yếu tố tài chính. Do đó, chương trình đào tạo cần phải kết hợp hài hòa giữa lý thuyết và thực nghiệm. “Một chương trình đào tạo phải có đội ngũ giảng viên giỏi, có quy trình và các công cụ công nghệ hỗ trợ”, TS Quý nói.

Ông Đàm Thanh Hiệp - Giám đốc điều hành New World Group, đơn vị chuyên tổ chức các khóa đào tạo về lĩnh vực Fintech nhiều năm qua cho biết, đơn vị đã hoàn thiện bộ giáo án và sẽ phối hợp với các trường đại học triển khai tổ chức các khóa đào tạo ngắn hạn về ứng dụng Fintech trong giao dịch đầu tư tài chính cho những sinh viên vừa tốt nghiệp và người yêu thích, muốn phát triển bản thân với lĩnh vực khá mới mẻ tại Việt Nam.

Ông Hiệp cho biết, học viên khi đăng ký theo học khóa học sẽ được tham gia các buổi workshop, đào tạo theo phương thức trực tuyến và trực tiếp với các chuyên gia giàu kinh nghiệm về thị trường tài chính.

Theo ông Hiệp, hoạt động đào tạo nhằm nâng tầm hiểu biết chung của xã hội về đầu tư tài chính. Về công nghệ, học viện đã xây dựng hệ thống giao dịch tài chính với thuật toán cho các chuyên gia trong ngành phát triển sử dụng trong giao dịch chứng khoán cơ sở và chứng khoán phái sinh tại Việt Nam, có thể áp dụng ở nhiều thị trường tài chính quốc tế khác nhau.

“Mục tiêu của khóa học là đưa kiến thức, thông tin tài chính đến với nhiều người ở độ tuổi khác nhau, từ nhà đầu tư chuyên nghiệp tới người mới bắt đầu trên thị trường tại Việt Nam”, ông Hiệp nói.

Theo TS Trần Quý, với hoạt động đào tạo nhân sự lĩnh vực Fintech, giảng viên các trường đại học phải được đào tạo kết hợp giữa lý thuyết và thực tế. Trải nghiệm thực tế đó là những nền tảng công nghệ đang hoạt động tốt ngoài thị trường để người học tập làm quen. Bởi người học chỉ biết lý thuyết nhưng không rõ bên ngoài đang vận hành thế nào sẽ khó hoàn thiện kỹ năng, kinh nghiệm khi hoạt động trong lĩnh vực Fintech.