Tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai: Cuộc 'cách mạng' từ đội ngũ

Điều này đòi hỏi một chiến lược đồng bộ, từ tuyển chọn, đào tạo, đánh giá năng lực đến sử dụng hiệu quả đội ngũ giáo viên.

Điều kiện quan trọng nhất

Tiết học Tiếng Anh do cô Trần Hồng Hạnh - Trường THPT Phan Đình Phùng (Ba Đình, Hà Nội), giảng dạy tại Trường THPT Tân Lập (xã Ô Diên) đã thu hút sự quan tâm của học sinh và đồng nghiệp nhờ nhiều kỹ năng và kinh nghiệm giảng dạy bổ ích.

Đây là một hoạt động trong phong trào “Nhà trường chung tay phát triển, thầy cô sẻ chia trách nhiệm” mà ngành GD-ĐT Hà Nội triển khai, nhằm chia sẻ kinh nghiệm giảng dạy và quản lý giữa các trường nội thành và ngoại thành, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, trong đó có môn Tiếng Anh.

Song song đó, ngành GD-ĐT Hà Nội đã tổ chức các khóa đào tạo nâng chuẩn trình độ cho giáo viên tiếng Anh trong nước và quốc tế. Năm 2024, có 1.900 giáo viên tham gia khóa đào tạo nâng chuẩn IELTS quốc tế. Ngoài 400 tiết học chính thức, các học viên còn được hỗ trợ chuyên môn bởi nhóm giáo viên từng tham gia các khóa bồi dưỡng trước.

Sở GD&ĐT Hà Nội cũng đã đào tạo tiếng Anh và phương pháp dạy học cho giáo viên các môn Toán, Khoa học, Vật lí, Hóa học, Tin học theo chương trình song bằng Cambridge cho khoảng 500 giáo viên. Sau khi được bồi dưỡng, các thầy cô có đủ năng lực giảng dạy các môn học bằng tiếng Anh theo chuẩn song bằng Cambridge - mô hình đang triển khai hiệu quả tại nhiều trường phổ thông Hà Nội.

Ông Trần Thế Cương - Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội, cho biết, sở đã thành lập các câu lạc bộ cốt cán, trong đó có Câu lạc bộ Tiếng Anh hoạt động rất hiệu quả. Những giáo viên đạt chuẩn ngoại ngữ được đi đào tạo ở nước ngoài và tham gia các hoạt động chuyên môn đã giúp đỡ các giáo viên vùng khó, nâng cao trình độ ngoại ngữ, đáp ứng nhu cầu giảng dạy hiện nay.

Mới đây, Sở GD&ĐT TPHCM đã khảo sát năng lực tiếng Anh của khoảng 47.000 giáo viên công lập từ tiểu học đến THPT. Việc khảo sát nhằm thu thập dữ liệu thực tế, xây dựng cái nhìn toàn diện về trình độ ngoại ngữ trong ngành Giáo dục, từ đó định hướng chiến lược phát triển phù hợp.

Việc tập huấn và khảo sát năng lực tiếng Anh trong đội ngũ giáo viên là cần thiết, giúp xây dựng cơ sở dữ liệu để phát triển giáo dục công lập trong tương lai. Trong xu thế hội nhập, tiếng Anh là công cụ quan trọng, do đó nâng cao chất lượng dạy học là yêu cầu căn bản để thế hệ trẻ thành thạo ngoại ngữ này.

Đón đầu xu thế dạy học

Thực hiện Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, Bộ GD&ĐT đang xây dựng dự thảo Đề án “Từng bước đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai trong trường học”, với mục tiêu chung là tiếng Anh được sử dụng rộng rãi, thường xuyên trong giao tiếp, học tập, nghiên cứu, làm việc; đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh của nguồn nhân lực trong thời kỳ mới.

Đề án đặt mục tiêu đến năm 2045, tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai trong hệ thống giáo dục, được sử dụng rộng rãi trong giảng dạy, quản lý và các hoạt động giáo dục. Lộ trình triển khai chia thành ba giai đoạn (2025 - 2030, 2030 - 2040, 2040 - 2045) với bộ tiêu chí đánh giá gồm 7 tiêu chuẩn cho từng cấp học.

Các nhiệm vụ trọng tâm gồm: Nâng cao nhận thức xã hội; hoàn thiện cơ chế, chính sách; phát triển đội ngũ giáo viên; xây dựng chương trình, học liệu; đổi mới thi, kiểm tra, đánh giá; ứng dụng công nghệ và trí tuệ nhân tạo; tăng cường hợp tác quốc tế và xã hội hóa; đẩy mạnh thi đua, khen thưởng.

Theo Thứ trưởng Thường trực Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng, đề án dự kiến triển khai trong toàn hệ thống giáo dục với gần 50.000 cơ sở, khoảng 30 triệu học sinh, sinh viên và 1 triệu cán bộ, giáo viên. Trong đó, cần bổ sung khoảng 12.000 giáo viên tiếng Anh mầm non, gần 10.000 giáo viên tiểu học, đồng thời bồi dưỡng ít nhất 200.000 giáo viên có khả năng giảng dạy bằng tiếng Anh đến năm 2030.

Nguồn lực thực hiện gồm ngân sách Nhà nước và sự tham gia, đóng góp của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân. Bộ GD&ĐT khẳng định thành công của đề án đòi hỏi sự đồng thuận xã hội và kiên trì thực hiện trong 20 năm, nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và hội nhập quốc tế sâu rộng.

Bà Trần Thị Huyền - Quyền Giám đốc Sở GD&ĐT Cần Thơ, nhận định, việc đưa tiếng Anh thành ngôn ngữ thứ hai là chủ trương lớn, nhận được sự đồng thuận cao, nhưng khi thực hiện sẽ gặp khó khăn về đội ngũ giáo viên không đồng đều giữa các vùng miền, đặc biệt ở bậc học mầm non, khi không đủ nguồn lực bổ sung mỗi trường một giáo viên. Ngoài ra, còn phải tính đến các khoản phụ cấp ưu đãi cho giáo viên vùng khó.

Ông Nguyễn Văn Hiếu - Giám đốc Sở GD&ĐT TPHCM, cho biết, không có môn học nào được quan tâm như tiếng Anh. Trước đây, Nhà nước có nhiều chính sách đầu tư cho ngoại ngữ nhưng chưa triển khai đồng bộ, quyết liệt như trong tinh thần Nghị quyết 71. Để thực hiện đề án, TPHCM có nhiều thuận lợi, nhưng cũng gặp khó khăn, đặc biệt về đội ngũ giáo viên.

Do đó, Sở GD&ĐT TPHCM đề nghị các trường sư phạm nghiên cứu bồi dưỡng, đào tạo giáo viên đang dạy Toán, Khoa học tiếp cận với tiếng Anh. Sinh viên theo học các ngành này sẽ được hưởng chế độ như sinh viên lớp tài năng. Giáo viên đủ điều kiện sát hạch ngoại ngữ sẽ được công nhận như sinh viên tài năng tốt nghiệp xuất sắc.

Đánh giá dự thảo đề án được chuẩn bị kỹ lưỡng, GS.TS Huỳnh Văn Sơn - Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm TPHCM, nhận định, lộ trình triển khai phù hợp, đã tính toán đặc thù vùng miền và nhiều kịch bản. Việc đào tạo, bồi dưỡng hoàn toàn khả thi vì nguồn nhân lực và công nghệ hiện nay có thể đáp ứng nếu được tổ chức và khai thác hợp lý.

Để từng bước đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai, nâng cao chất lượng dạy học là thách thức không nhỏ. Ngành GD-ĐT Hà Nội xác định: Điều kiện quan trọng nhất là nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, bởi có muốn trò giỏi, thầy phải giỏi.

Giờ học tiếng Anh của học sinh Trường THCS Nam Từ Liêm (Xuân Phương, Hà Nội).

Điều này đòi hỏi một chiến lược đồng bộ, từ tuyển chọn, đào tạo, đánh giá năng lực đến sử dụng hiệu quả đội ngũ giáo viên.

Điều kiện quan trọng nhất

Đón đầu xu thế dạy học

Để từng bước đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ thứ hai, nâng cao chất lượng dạy học là thách thức không nhỏ. Ngành GD-ĐT Hà Nội xác định: Điều kiện quan trọng nhất là nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên, bởi có muốn trò giỏi, thầy phải giỏi.