Giúp con khỏe mạnh mùa tựu trường

Để con có sức khỏe tốt, phụ huynh cần chú trọng chế độ dinh dưỡng cân bằng, kết hợp tiêm phòng đầy đủ nhằm tăng sức đề kháng, giúp trẻ tự tin hòa nhập môi trường học tập mới.

Dinh dưỡng – nền tảng của sức đề kháng

Theo thống kê của Bộ Y tế, vào giai đoạn tựu trường, tỷ lệ trẻ nhập viện vì các bệnh viêm đường hô hấp, cảm cúm, tiêu chảy và rối loạn tiêu hóa luôn tăng từ 15 đến 20% so với những tháng khác.

Nguyên nhân không chỉ do thời tiết mưa nắng thất thường mà còn bởi việc trẻ phải tiếp xúc với môi trường mới, giao lưu cùng nhiều bạn bè, từ đó mầm bệnh dễ dàng xâm nhập. Đặc biệt, môi trường lớp học kín, thường xuyên sử dụng điều hòa, càng tạo điều kiện để virus và vi khuẩn lây lan nhanh chóng.

Bác sĩ Tùng Duy, Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM, nhấn mạnh rằng sức đề kháng chính là “lá chắn” của cơ thể chống lại sự xâm nhập của các yếu tố ngoại lai. Khi hệ miễn dịch của trẻ còn non nớt, chỉ một thay đổi nhỏ của thời tiết, một đợt ô nhiễm khói bụi hay nguồn nước không đảm bảo cũng có thể khiến trẻ phát bệnh.

Thực tế, những căn bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ trong giai đoạn này gồm viêm mũi họng, viêm phế quản, viêm phổi, cảm cúm, dị ứng hay các rối loạn tiêu hóa như tiêu chảy, táo bón. Việc ốm vặt liên miên không chỉ khiến trẻ chậm lớn, còi xương, suy dinh dưỡng mà còn tạo thành vòng luẩn quẩn biếng ăn – thiếu chất – sức đề kháng kém.

Chính vì vậy, chế độ dinh dưỡng hợp lý được xem là nền tảng quan trọng để xây dựng một hệ miễn dịch khỏe mạnh. Theo bác sĩ Duy, biện pháp đơn giản nhất là cải thiện thực đơn hàng ngày, đảm bảo sự cân bằng giữa đạm động vật, đạm thực vật, tinh bột, chất béo tốt, vitamin và khoáng chất.

Cá, tôm, cua, thịt bò hay ngũ cốc nguyên hạt giúp trẻ có đủ dưỡng chất tái tạo tế bào miễn dịch, trong khi rau xanh và trái cây tươi cung cấp vitamin cùng các hợp chất chống oxy hóa bảo vệ tế bào trước tác nhân gây hại.

Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, những trẻ được bổ sung đủ vitamin C, A, D, E và nhóm B sẽ có hệ miễn dịch phản ứng nhanh nhạy hơn trước virus và vi khuẩn. Vitamin C trong cam, ổi, đu đủ giúp cơ thể chống lại gốc tự do; vitamin A từ cà rốt, bí đỏ, gan cá duy trì sự toàn vẹn của niêm mạc hô hấp và tiêu hóa; vitamin D từ ánh nắng buổi sớm và các loại cá béo như cá hồi, cá thu tăng cường hoạt động của tế bào miễn dịch; vitamin E trong hạt và rau xanh đậm bảo vệ màng tế bào; vitamin nhóm B trong ngũ cốc, hạt, gan động vật thúc đẩy quá trình tổng hợp tế bào miễn dịch.

Cùng với đó, các khoáng chất như sắt, kẽm và selen cũng có vai trò không thể thay thế: sắt cần cho quá trình tạo máu, kẽm tham gia vào hàng trăm phản ứng enzym học giúp trẻ ít bị bệnh hô hấp và tiêu hóa, còn selen lại giữ vai trò như “nhạc trưởng” của hệ miễn dịch, nếu thiếu hụt sẽ làm suy giảm hoạt động của bạch cầu.

Một thực tế đáng lưu ý là nhiều phụ huynh hiện nay có thói quen tìm đến các loại thực phẩm chức năng, vitamin tổng hợp để “tẩm bổ” cho con. Điều này chỉ thật sự cần thiết khi trẻ có dấu hiệu thiếu hụt dinh dưỡng và phải có chỉ định từ bác sĩ. Việc lạm dụng, theo bác sĩ Duy, có thể dẫn đến tình trạng thừa vi chất, gây quá tải gan, thận hoặc mất cân bằng dinh dưỡng, thậm chí phản tác dụng.

Mỗi mùa tựu trường, nhiều phụ huynh không khỏi lo lắng cho sức khỏe của con em mình. Ảnh minh họa: INT

“Hàng rào” bảo vệ sức khỏe

Có con đang trong độ tuổi đi học, chị Trần Khánh Huyền (Hà Nội) chia sẻ: “Khi bước vào năm học mới, tôi cũng chuẩn bị tâm lý là con sẽ dễ bị bệnh như ho, sổ mũi. Tuy nhiên, mình cố gắng giữ vệ sinh, rèn thói quen cho con biết tự rửa tay thường xuyên. Khi con ở trường về nhà là tôi sẽ nhắc trẻ tắm rửa, thay đồ sạch. Đồng thời, tôi cũng cho con ăn thêm trái cây, ăn đủ dinh dưỡng và tiêm vắc-xin phòng bệnh cho trẻ”.

Trong khi đó, công tác bảo vệ sức khỏe cho trẻ luôn được các trường mầm non đặc biệt coi trọng và đặt lên hàng đầu, bởi đây là môi trường các em ăn chung, ngủ chung, sinh hoạt chung nên nguy cơ lây nhiễm bệnh khá cao.

Theo cô Trịnh Mai Chi – Trường Mầm non Bông Mai 2 (Hà Nội), ngoài việc giữ gìn vệ sinh môi trường, đồ dùng, đồ chơi và bảo đảm an toàn thực phẩm, nhà trường còn chú trọng hướng dẫn, rèn luyện để trẻ hình thành thói quen giữ vệ sinh cá nhân. Đây được xem là “lá chắn” quan trọng giúp phòng tránh bệnh ngay tại trường.

“Điều quan trọng là duy trì cho trẻ thói quen rửa tay trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh và sau giờ vui chơi ngoài trời. Giáo viên lồng ghép các bài hát, trò chơi vui nhộn để trẻ hứng thú làm theo. Đồ chơi, dụng cụ học tập và phòng học đều được vệ sinh, khử khuẩn định kỳ. Nhà trường cũng đặc biệt quan tâm đến bữa ăn đủ chất, cân đối dinh dưỡng nhằm tăng sức đề kháng cho trẻ; đồng thời phối hợp với phụ huynh trong việc chăm sóc dinh dưỡng và giấc ngủ để bảo đảm sức khỏe toàn diện”, cô Chi chia sẻ.

Bác sĩ Bùi Thanh Phong - Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết, bên cạnh chế độ dinh dưỡng hợp lý, giữ gìn vệ sinh, phụ huynh cần chú trọng thêm nhiều biện pháp khác để giúp trẻ tăng sức đề kháng. Trong đó, tiêm phòng đúng lịch là một trong những cách hiệu quả nhất để bảo vệ trẻ. Vắc-xin là chế phẩm kháng nguyên được điều chế từ vi sinh vật gây bệnh hoặc có cấu trúc tương tự, đã qua kiểm định về độ an toàn, giúp cơ thể tự tạo ra miễn dịch chống lại tác nhân gây bệnh.

Cơ chế của vắc-xin là “bắt chước” quá trình gây bệnh tự nhiên, nhờ đó kích thích hệ miễn dịch sản sinh kháng thể đặc hiệu để tiêu diệt virus, vi khuẩn khi chúng xâm nhập. Đây là biện pháp phòng ngừa chủ động, an toàn và hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống không chỉ cho trẻ em mà cả người lớn. Tiêm chủng không chỉ bảo vệ sức khỏe cá nhân mà còn tạo lá chắn cộng đồng, ngăn chặn dịch bệnh lây lan.

Ngoài việc tiêm phòng, trẻ cũng cần được tiếp xúc thường xuyên với môi trường tự nhiên để tăng đề kháng. Các hoạt động vui chơi ngoài trời giúp trẻ hấp thụ vitamin D từ ánh nắng mặt trời, thúc đẩy phát triển xương, củng cố hệ miễn dịch và cải thiện thể chất. Đồng thời, đây còn là cách giảm nguy cơ mắc các bệnh mạn tính như tim mạch hay béo phì. Thói quen vận động ngoài trời cũng giúp thị lực của trẻ tốt hơn, hạn chế tình trạng mỏi mắt do tiếp xúc quá nhiều với thiết bị điện tử.

Chế độ dinh dưỡng cân đối giữ vai trò then chốt trong việc củng cố hệ miễn dịch của trẻ. Ảnh minh họa: INT

Một vấn đề khác mà phụ huynh cần đặc biệt lưu ý là không lạm dụng thuốc kháng sinh. Theo bác sĩ Phong, nhiều cha mẹ có thói quen tự mua thuốc khi con ốm, trong khi phần lớn bệnh nhiễm virus như cảm cúm không đáp ứng với kháng sinh. Việc dùng thuốc bừa bãi, đặc biệt là liều cao hoặc kéo dài, có thể khiến vi khuẩn kháng thuốc, làm quá trình điều trị khó khăn hơn, tăng chi phí, kéo dài thời gian nằm viện. Trẻ còn có nguy cơ tổn thương gan, thận, loạn khuẩn đường ruột và suy giảm miễn dịch.

Các chuyên gia y tế cho rằng nhiều phụ huynh, dù mong muốn con khỏe mạnh, vẫn mắc không ít sai lầm. Chẳng hạn như lạm dụng thực phẩm nhiều đường, muối, chất béo bão hòa hay phụ gia; cho trẻ ăn uống thiếu rau xanh, trái cây, vitamin và khoáng chất thiết yếu; hoặc quá phụ thuộc vào thực phẩm chức năng, thuốc bổ không theo chỉ định, gây mất cân bằng dinh dưỡng và ảnh hưởng đến gan, thận.

Bên cạnh đó, việc ép con ăn quá mức, kiêng khem quá kỹ, hạn chế tiếp xúc môi trường ngoài trời, để trẻ thiếu ngủ, ít vận động, sinh hoạt thiếu điều độ, hay để trẻ thường xuyên hít phải khói thuốc lá… đều có thể làm suy yếu hệ miễn dịch. Nhiều trẻ còn chịu áp lực tâm lý, căng thẳng từ môi trường học tập và gia đình, khiến sức khỏe tinh thần và thể chất suy giảm.

Theo chuyên gia, phụ huynh cần rèn luyện cho trẻ thói quen giữ vệ sinh cá nhân hằng ngày. Việc rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn, sau khi đi học về hay sau khi đi vệ sinh sẽ hạn chế đáng kể nguy cơ nhiễm bệnh. Cha mẹ cũng nên nhắc con tránh đưa tay bẩn lên mắt, mũi, miệng và bỏ những thói quen không tốt như mút tay, cắn móng tay để giảm khả năng virus, vi khuẩn xâm nhập.

Tiêm vắc-xin đúng lịch là biện pháp an toàn, hiệu quả giúp trẻ tăng cường sức đề kháng. Ảnh minh họa: INT

Dinh dưỡng – nền tảng của sức đề kháng

“Hàng rào” bảo vệ sức khỏe

Theo chuyên gia, phụ huynh cần rèn luyện cho trẻ thói quen giữ vệ sinh cá nhân hằng ngày. Việc rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn, sau khi đi học về hay sau khi đi vệ sinh sẽ hạn chế đáng kể nguy cơ nhiễm bệnh. Cha mẹ cũng nên nhắc con tránh đưa tay bẩn lên mắt, mũi, miệng và bỏ những thói quen không tốt như mút tay, cắn móng tay để giảm khả năng virus, vi khuẩn xâm nhập.