Bước đi chiến lược để học sinh Việt Nam làm chủ kỷ nguyên số

GD&TĐ - Triển khai thí điểm nội dung giáo dục trí tuệ nhân tạo trong giáo dục phổ thông được coi là bước đi chiến lược để HS làm chủ kỷ nguyên số.



Lấy con người làm trung tâm

Bộ GD&ĐT công bố dự thảo Hướng dẫn triển khai thí điểm nội dung giáo dục trí tuệ nhân tạo trong giáo dục phổ thông.

Nhận định về dự thảo, ông Phan Trọng Hải - Phó Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Huệ (Bến Tre) cho rằng, dự thảo đã thể hiện sự chuẩn bị kỹ lưỡng, bám sát các Nghị quyết lớn của Đảng và Chính phủ về chuyển đổi số, phát triển khoa học công nghệ, đổi mới giáo dục.

Cụ thể, về mạch kiến thức và năng lực cốt lõi, khung nội dung tập trung vào việc hình thành, phát triển năng lực AI đặc thù, dựa trên nền tảng năng lực Tin học và Khoa học máy tính hiện có. Mạch kiến thức không chỉ dừng lại ở kỹ thuật mà còn đặc biệt chú trọng đến đạo đức, pháp luật, văn hóa và tác động xã hội của AI. Điều này thể hiện quan điểm "lấy con người làm trung tâm" và đề cao yếu tố nhân văn trong thời đại số.

Khung giáo dục AI còn góp phần hình thành và phát triển 5 phẩm chất chủ yếu và 3 cặp năng lực chung theo Chương trình GDPT 2018.

Về nội dung giáo dục theo cấp học, ông Phan Trọng Hải cho biết, khung nội dung thể hiện tính kế thừa và phát triển theo lộ trình từ đơn giản đến phức tạp, từ trực quan đến trừu tượng, đảm bảo tính vừa sức. Trong đó cấp THPT, học sinh được khuyến khích khám phá, thiết kế và cải tiến các ứng dụng AI đơn giản thông qua các dự án. Chương trình tập trung vào phát triển tư duy giải quyết vấn đề, khả năng sáng tạo, làm chủ công cụ AI, và vận dụng AI phục vụ cộng đồng và định hướng nghề nghiệp.

Về lộ trình, việc triển khai thí điểm được thực hiện trong năm học 2025-2026 để làm cơ sở nghiên cứu, đánh giá, đề xuất triển khai phù hợp với từng cấp học trong những năm học tiếp theo.

Dự thảo đưa ra nhiều hình thức triển khai, đảm bảo tính linh hoạt, không gây quá tải cho Chương trình GDPT hiện hành. Trong đó, ưu tiên ghép trong các môn học, hoạt động giáo dục và xây dựng chuyên đề học tập lựa chọn (ở THPT) hoặc chủ đề mô-đun độc lập (ở THCS). Nội dung có tính cập nhật cao như AI tạo sinh (Generative AI), mô hình ngôn ngữ lớn (LLMs), kỹ năng đặt câu lệnh hiệu quả (Prompt Engineering); ngoại khóa hoặc câu lạc bộ. Sự linh hoạt này giúp lan tỏa kiến thức, truyền cảm hứng và tận dụng xã hội hóa.



Một số góp ý hoàn thiện dự thảo

Chia sẻ ý kiến cá nhân góp ý cho dự thảo này, theo ông Phan Trọng Hải đề xuất hướng dẫn rõ mối liên hệ lồng ghép. Cụ thể, cần chi tiết hóa và có phụ lục ví dụ cụ thể hơn về "đối chiếu với yêu cầu cần đạt của từng môn học" và lồng ghép AI vào các môn học khác ngoài Tin học (Toán, Vật lí, Ngữ văn, Lịch sử,...).

Bên cạnh đó, dự thảo đã đề cập đến việc tập huấn, bồi dưỡng, nhưng cần một Khung năng lực số/AI cho giáo viên rõ ràng để làm cơ sở chuẩn hóa nội dung đào tạo và đánh giá trình độ giáo viên tham gia thí điểm.

Về triển khai và điều kiện thực hiện, dự thảo khuyến khích tận dụng, tránh đầu tư dàn trải, nhưng ông Phan Trọng Hải kiến nghị cần có quy định tối thiểu hóa cơ sở vật chất (tốc độ Internet, cấu hình máy tính/thiết bị di động có thể chạy được các nền tảng AI miễn phí/mã nguồn mở) cho các trường thí điểm. Điều này nhằm đảm bảo tính khả thi và yêu cầu "mọi học sinh đều có cơ hội tiếp cận".

Tài liệu hướng dẫn nội dung giáo dục AI và bồi dưỡng giáo viên cốt cán cần được xây dựng theo hướng mô-đun hóa, trực quan, dễ áp dụng, tập trung vào các công cụ AI tạo sinh và kỹ năng Prompt Engineering (kỹ năng đặt câu lệnh hiệu quả), vì đây là nội dung cấp thiết và dễ triển khai nhất với điều kiện hiện tại.

Ngoài ra, để triển khai hiệu quả thí điểm nội dung giáo dục trí tuệ nhân tạo trong giáo dục phổ thông, ông Phan Trọng Hải đưa ra 3 đề xuất sau:

Thứ nhất, Bộ GD&ĐT ban hành hướng dẫn về mô hình hợp tác với doanh nghiệp, tổ chức công nghệ nhằm cung cấp tài khoản/quyền truy cập các nền tảng AI hiện đại (hoặc API) để học sinh thực hành, thay vì chỉ giới hạn ở các công cụ mã nguồn mở.

Thứ hai, có chính sách đãi ngộ giáo viên được bồi dưỡng chuyên sâu tham gia giảng dạy chuyên đề/câu lạc bộ AI (đặc biệt là các hoạt động ngoài giờ). Điều này sẽ khuyến khích giáo viên chủ động phát triển chuyên môn, là yếu tố then chốt cho sự thành công của việc thí điểm.

Thứ ba, Bộ GD&ĐT có hướng dẫn cụ thể về việc đánh giá năng lực AI của học sinh (nhất là các nội dung về tư duy sáng tạo, đạo đức AI) một cách thường xuyên, không chỉ qua các bài kiểm tra truyền thống mà qua các dự án, sản phẩm ứng dụng.



Lấy con người làm trung tâm

Bộ GD&ĐT công bố dự thảo Hướng dẫn triển khai thí điểm nội dung giáo dục trí tuệ nhân tạo trong giáo dục phổ thông.

Nhận định về dự thảo, ông Phan Trọng Hải - Phó Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Huệ (Bến Tre) cho rằng, dự thảo đã thể hiện sự chuẩn bị kỹ lưỡng, bám sát các Nghị quyết lớn của Đảng và Chính phủ về chuyển đổi số, phát triển khoa học công nghệ, đổi mới giáo dục.

Cụ thể, về mạch kiến thức và năng lực cốt lõi, khung nội dung tập trung vào việc hình thành, phát triển năng lực AI đặc thù, dựa trên nền tảng năng lực Tin học và Khoa học máy tính hiện có. Mạch kiến thức không chỉ dừng lại ở kỹ thuật mà còn đặc biệt chú trọng đến đạo đức, pháp luật, văn hóa và tác động xã hội của AI. Điều này thể hiện quan điểm "lấy con người làm trung tâm" và đề cao yếu tố nhân văn trong thời đại số.

Khung giáo dục AI còn góp phần hình thành và phát triển 5 phẩm chất chủ yếu và 3 cặp năng lực chung theo Chương trình GDPT 2018.

Về nội dung giáo dục theo cấp học, ông Phan Trọng Hải cho biết, khung nội dung thể hiện tính kế thừa và phát triển theo lộ trình từ đơn giản đến phức tạp, từ trực quan đến trừu tượng, đảm bảo tính vừa sức. Trong đó cấp THPT, học sinh được khuyến khích khám phá, thiết kế và cải tiến các ứng dụng AI đơn giản thông qua các dự án. Chương trình tập trung vào phát triển tư duy giải quyết vấn đề, khả năng sáng tạo, làm chủ công cụ AI, và vận dụng AI phục vụ cộng đồng và định hướng nghề nghiệp.

Về lộ trình, việc triển khai thí điểm được thực hiện trong năm học 2025-2026 để làm cơ sở nghiên cứu, đánh giá, đề xuất triển khai phù hợp với từng cấp học trong những năm học tiếp theo.

Dự thảo đưa ra nhiều hình thức triển khai, đảm bảo tính linh hoạt, không gây quá tải cho Chương trình GDPT hiện hành. Trong đó, ưu tiên ghép trong các môn học, hoạt động giáo dục và xây dựng chuyên đề học tập lựa chọn (ở THPT) hoặc chủ đề mô-đun độc lập (ở THCS). Nội dung có tính cập nhật cao như AI tạo sinh (Generative AI), mô hình ngôn ngữ lớn (LLMs), kỹ năng đặt câu lệnh hiệu quả (Prompt Engineering); ngoại khóa hoặc câu lạc bộ. Sự linh hoạt này giúp lan tỏa kiến thức, truyền cảm hứng và tận dụng xã hội hóa.



Một số góp ý hoàn thiện dự thảo

Chia sẻ ý kiến cá nhân góp ý cho dự thảo này, theo ông Phan Trọng Hải đề xuất hướng dẫn rõ mối liên hệ lồng ghép. Cụ thể, cần chi tiết hóa và có phụ lục ví dụ cụ thể hơn về "đối chiếu với yêu cầu cần đạt của từng môn học" và lồng ghép AI vào các môn học khác ngoài Tin học (Toán, Vật lí, Ngữ văn, Lịch sử,...).

Bên cạnh đó, dự thảo đã đề cập đến việc tập huấn, bồi dưỡng, nhưng cần một Khung năng lực số/AI cho giáo viên rõ ràng để làm cơ sở chuẩn hóa nội dung đào tạo và đánh giá trình độ giáo viên tham gia thí điểm.

Về triển khai và điều kiện thực hiện, dự thảo khuyến khích tận dụng, tránh đầu tư dàn trải, nhưng ông Phan Trọng Hải kiến nghị cần có quy định tối thiểu hóa cơ sở vật chất (tốc độ Internet, cấu hình máy tính/thiết bị di động có thể chạy được các nền tảng AI miễn phí/mã nguồn mở) cho các trường thí điểm. Điều này nhằm đảm bảo tính khả thi và yêu cầu "mọi học sinh đều có cơ hội tiếp cận".

Tài liệu hướng dẫn nội dung giáo dục AI và bồi dưỡng giáo viên cốt cán cần được xây dựng theo hướng mô-đun hóa, trực quan, dễ áp dụng, tập trung vào các công cụ AI tạo sinh và kỹ năng Prompt Engineering (kỹ năng đặt câu lệnh hiệu quả), vì đây là nội dung cấp thiết và dễ triển khai nhất với điều kiện hiện tại.

Ngoài ra, để triển khai hiệu quả thí điểm nội dung giáo dục trí tuệ nhân tạo trong giáo dục phổ thông, ông Phan Trọng Hải đưa ra 3 đề xuất sau:

Thứ nhất, Bộ GD&ĐT ban hành hướng dẫn về mô hình hợp tác với doanh nghiệp, tổ chức công nghệ nhằm cung cấp tài khoản/quyền truy cập các nền tảng AI hiện đại (hoặc API) để học sinh thực hành, thay vì chỉ giới hạn ở các công cụ mã nguồn mở.

Thứ hai, có chính sách đãi ngộ giáo viên được bồi dưỡng chuyên sâu tham gia giảng dạy chuyên đề/câu lạc bộ AI (đặc biệt là các hoạt động ngoài giờ). Điều này sẽ khuyến khích giáo viên chủ động phát triển chuyên môn, là yếu tố then chốt cho sự thành công của việc thí điểm.

Thứ ba, Bộ GD&ĐT có hướng dẫn cụ thể về việc đánh giá năng lực AI của học sinh (nhất là các nội dung về tư duy sáng tạo, đạo đức AI) một cách thường xuyên, không chỉ qua các bài kiểm tra truyền thống mà qua các dự án, sản phẩm ứng dụng.