Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh thúc đẩy học tập suốt đời trong trường đại học

GD&TĐ - Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh giúp giáo dục đại học hình thành văn hóa học tập liên tục, phát triển chiến lược đào tạo linh hoạt, thích ứng.



Tính tất yếu của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục

Chia sẻ về tính tất yếu của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong xây dựng trường đại học thành “đơn vị học tập” và đội ngũ cán bộ, sinh viên thành “công dân học tập”, nhằm thúc đẩy học tập suốt đời, TS. Cù Ngọc Phương - Trưởng khoa Lý luận Chính trị, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành cho biết:

Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống lý luận nhân văn và toàn diện về con người và xã hội, trong đó giáo dục giữ vị trí trung tâm của sự phát triển - vừa là động lực tiến bộ, vừa là con đường hoàn thiện con người.

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục đại học, tư tưởng ấy không chỉ là kim chỉ nam cho hành động, mà còn là nền tảng triết học định hướng cho một nền giáo dục Việt Nam bền vững và có bản sắc.

Vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh chính là điều kiện để khẳng định bản lĩnh và tầm vóc trí tuệ của giáo dục Việt Nam trong kỷ nguyên tri thức và hội nhập toàn cầu. TS. Cù Ngọc Phương làm rõ:

Thứ nhất, trong thời đại toàn cầu hóa và chuyển đổi số, học tập suốt đời trở thành phương thức tồn tại của con người hiện đại. Tư tưởng Hồ Chí Minh về “học tập suốt đời” mang giá trị thời đại sâu sắc, khẳng định rằng tri thức không chỉ để tích lũy mà còn để tái tạo năng lực và phẩm chất con người.

Vận dụng tư tưởng này giúp giáo dục đại học hình thành văn hóa học tập liên tục, phát triển chiến lược đào tạo linh hoạt, thích ứng, và tạo nền tảng cho nguồn nhân lực sáng tạo, tự chủ, hội nhập trong thế giới biến đổi không ngừng.

Thứ hai, Hồ Chí Minh khẳng định mục tiêu giáo dục là phát triển con người toàn diện đức, trí, thể, mỹ; đồng thời nhấn mạnh “học đi đôi với hành, lý luận gắn liền với thực tiễn”. Đây là quan niệm triết học về sự thống nhất giữa tri thức và đời sống, giữa hiểu biết và hành động.

Vận dụng tư tưởng ấy, giáo dục đại học cần trở thành không gian chuyển hóa tri thức thành năng lực sáng tạo và cống hiến, nơi người học trải nghiệm, nghiên cứu, gắn kết cộng đồng và trưởng thành trong hành động - đúng với tinh thần “học để làm, học để chung sống và học để tự khẳng định mình”.

Thứ ba, Hồ Chí Minh đề cao tinh thần tự học, sáng tạo và tự chủ, coi đó là biểu hiện của con người tự do và dân chủ trong học tập. Vận dụng tư tưởng ấy đòi hỏi giáo dục đại học phải xây dựng môi trường học tập mở, khuyến khích tư duy phản biện, năng lực nghiên cứu độc lập và học tập kiến tạo tri thức. Trong đó, người học là chủ thể tri thức, còn người thầy là người dẫn dắt, khơi nguồn sáng tạo.

Đây chính là nền tảng triết học cho việc hình thành “đơn vị học tập” năng động và “công dân học tập” tự chủ, biết học để đổi mới và để phát triển chính mình.

Thứ tư, tư tưởng Hồ Chí Minh đặt con người ở vị trí trung tâm của giáo dục, kết hợp hài hòa giữa truyền thống dân tộc và tinh hoa nhân loại, giữa giá trị văn hóa và giá trị hiện đại. Vận dụng tư tưởng này giúp các trường đại học xây dựng môi trường nhân văn, đa dạng, khai phóng, phát triển chương trình đào tạo mang tính quốc tế nhưng đậm đà bản sắc Việt Nam, hướng tới hình mẫu công dân toàn cầu có đạo đức, bản lĩnh và trách nhiệm xã hội.



Đồng bộ giải pháp

Để xây dựng trường đại học trở thành “đơn vị học tập” và đội ngũ cán bộ, sinh viên trở thành “công dân học tập”, góp phần lan tỏa văn hóa học tập suốt đời theo tư tưởng Hồ Chí Minh, TS. Cù Ngọc Phương cho rằng, cần triển khai đồng bộ các giải pháp sau:

Một là, nâng cao nhận thức, lan tỏa giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục và học tập suốt đời trong toàn trường. Việc học tập tư tưởng của Người cần được tổ chức sáng tạo, sinh động, gắn với đời sống học thuật, như: thông qua hội thảo, diễn đàn, chương trình truyền thông số, podcast, video học tập hoặc hoạt động mentoring giữa cựu sinh viên và sinh viên.

Hai là, đổi mới chương trình và phương pháp đào tạo theo hướng kiến tạo và phát triển năng lực tự học. Đại học cần xây dựng chương trình mở và linh hoạt, cho phép sinh viên lựa chọn học tập cá nhân hóa, học liên ngành, học qua trải nghiệm.

Phương pháp dạy học cần chuyển từ truyền thụ sang khơi gợi, áp dụng các mô hình hiện đại như học tập theo vấn đề (PBL), học tập theo dự án (Project-Based Learning) và lớp học đảo ngược (Flipped Classroom), kết hợp công nghệ số, mô phỏng và thực tế ảo. Trong đó, giảng viên đóng vai trò người dẫn dắt tri thức, giúp người học chuyển từ tiếp nhận thụ động sang tự kiến tạo, phát triển bản thân - đúng với tinh thần “học để làm, học để chung sống và học để tự khẳng định mình”.

Ba là, kiến tạo môi trường học tập mở, nơi tri thức, khoa học và đời sống giao thoa. Không gian học tập cần được thiết kế đa chức năng và linh hoạt, khuyến khích hợp tác, nghiên cứu và sáng tạo. Cần phát triển thư viện điện tử, trung tâm học liệu số, phòng thí nghiệm và không gian đổi mới sáng tạo, đồng thời tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) vào quản lý và hỗ trợ học tập để cá nhân hóa trải nghiệm học tập. Trong môi trường đó, người học không chỉ tiếp nhận tri thức mà còn được sống trong tri thức, hình thành tư duy sáng tạo và năng lực hành động tự chủ.

Bốn là, phát triển văn hóa học tập và sáng tạo đại học - nền tảng tinh thần của “đơn vị học tập”. Văn hóa học tập không chỉ là tập quán tri thức, mà là khí quyển tinh thần nuôi dưỡng tư duy phản biện, sáng tạo và khát vọng đổi mới. Cần hình thành cộng đồng học thuật năng động với các nhóm nghiên cứu, câu lạc bộ học thuật, diễn đàn trao đổi tri thức; đồng thời phát triển quỹ hỗ trợ sáng tạo, giải thưởng và học bổng nghiên cứu nhằm khuyến khích thành tựu học tập và cống hiến.

Năm là, hoàn thiện cơ chế hỗ trợ và phát triển người học. Giáo dục đại học hiện đại phải là nền giáo dục trao quyền. Cần xây dựng hệ thống học bổng đa dạng, quỹ hỗ trợ học tập cộng đồng, và mạng lưới cố vấn học tập giúp sinh viên định hướng nghề nghiệp, phát triển năng lực tự học... - những yếu tố cốt lõi của “công dân học tập”.

Sáu là, tăng cường hợp tác và hội nhập quốc tế, thực hiện tinh thần Hồ Chí Minh về “học hỏi tinh hoa nhân loại để phục vụ dân tộc”. Trường đại học cần chủ động tham gia mạng lưới nghiên cứu toàn cầu, phát triển chương trình liên kết đào tạo song bằng, trao đổi sinh viên - giảng viên, học kỳ quốc tế và thực tập nước ngoài, qua đó mở rộng không gian tri thức và đối thoại văn hóa học thuật.

Bảy là, xây dựng văn hóa đánh giá và cải tiến liên tục, hướng tới đại học biết học từ chính mình. Mỗi trường cần trở thành tổ chức học tập phản tỉnh, thường xuyên thu thập phản hồi, phân tích dữ liệu học tập bằng công nghệ số, kịp thời điều chỉnh chương trình và chính sách. Cải tiến liên tục trên cơ sở phản hồi đa chiều và minh chứng khoa học không chỉ đảm bảo chất lượng đào tạo, mà còn nuôi dưỡng tinh thần cầu thị, sáng tạo và nhân văn - cốt lõi của nền giáo dục khai phóng và học tập suốt đời.



Tính tất yếu của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục

Chia sẻ về tính tất yếu của việc vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong xây dựng trường đại học thành “đơn vị học tập” và đội ngũ cán bộ, sinh viên thành “công dân học tập”, nhằm thúc đẩy học tập suốt đời, TS. Cù Ngọc Phương - Trưởng khoa Lý luận Chính trị, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành cho biết:

Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống lý luận nhân văn và toàn diện về con người và xã hội, trong đó giáo dục giữ vị trí trung tâm của sự phát triển - vừa là động lực tiến bộ, vừa là con đường hoàn thiện con người.

Trong bối cảnh đổi mới giáo dục đại học, tư tưởng ấy không chỉ là kim chỉ nam cho hành động, mà còn là nền tảng triết học định hướng cho một nền giáo dục Việt Nam bền vững và có bản sắc.

Vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh chính là điều kiện để khẳng định bản lĩnh và tầm vóc trí tuệ của giáo dục Việt Nam trong kỷ nguyên tri thức và hội nhập toàn cầu. TS. Cù Ngọc Phương làm rõ:

Thứ nhất, trong thời đại toàn cầu hóa và chuyển đổi số, học tập suốt đời trở thành phương thức tồn tại của con người hiện đại. Tư tưởng Hồ Chí Minh về “học tập suốt đời” mang giá trị thời đại sâu sắc, khẳng định rằng tri thức không chỉ để tích lũy mà còn để tái tạo năng lực và phẩm chất con người.

Vận dụng tư tưởng này giúp giáo dục đại học hình thành văn hóa học tập liên tục, phát triển chiến lược đào tạo linh hoạt, thích ứng, và tạo nền tảng cho nguồn nhân lực sáng tạo, tự chủ, hội nhập trong thế giới biến đổi không ngừng.

Thứ hai, Hồ Chí Minh khẳng định mục tiêu giáo dục là phát triển con người toàn diện đức, trí, thể, mỹ; đồng thời nhấn mạnh “học đi đôi với hành, lý luận gắn liền với thực tiễn”. Đây là quan niệm triết học về sự thống nhất giữa tri thức và đời sống, giữa hiểu biết và hành động.

Vận dụng tư tưởng ấy, giáo dục đại học cần trở thành không gian chuyển hóa tri thức thành năng lực sáng tạo và cống hiến, nơi người học trải nghiệm, nghiên cứu, gắn kết cộng đồng và trưởng thành trong hành động - đúng với tinh thần “học để làm, học để chung sống và học để tự khẳng định mình”.

Thứ ba, Hồ Chí Minh đề cao tinh thần tự học, sáng tạo và tự chủ, coi đó là biểu hiện của con người tự do và dân chủ trong học tập. Vận dụng tư tưởng ấy đòi hỏi giáo dục đại học phải xây dựng môi trường học tập mở, khuyến khích tư duy phản biện, năng lực nghiên cứu độc lập và học tập kiến tạo tri thức. Trong đó, người học là chủ thể tri thức, còn người thầy là người dẫn dắt, khơi nguồn sáng tạo.

Đây chính là nền tảng triết học cho việc hình thành “đơn vị học tập” năng động và “công dân học tập” tự chủ, biết học để đổi mới và để phát triển chính mình.

Thứ tư, tư tưởng Hồ Chí Minh đặt con người ở vị trí trung tâm của giáo dục, kết hợp hài hòa giữa truyền thống dân tộc và tinh hoa nhân loại, giữa giá trị văn hóa và giá trị hiện đại. Vận dụng tư tưởng này giúp các trường đại học xây dựng môi trường nhân văn, đa dạng, khai phóng, phát triển chương trình đào tạo mang tính quốc tế nhưng đậm đà bản sắc Việt Nam, hướng tới hình mẫu công dân toàn cầu có đạo đức, bản lĩnh và trách nhiệm xã hội.



Đồng bộ giải pháp

Để xây dựng trường đại học trở thành “đơn vị học tập” và đội ngũ cán bộ, sinh viên trở thành “công dân học tập”, góp phần lan tỏa văn hóa học tập suốt đời theo tư tưởng Hồ Chí Minh, TS. Cù Ngọc Phương cho rằng, cần triển khai đồng bộ các giải pháp sau:

Một là, nâng cao nhận thức, lan tỏa giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục và học tập suốt đời trong toàn trường. Việc học tập tư tưởng của Người cần được tổ chức sáng tạo, sinh động, gắn với đời sống học thuật, như: thông qua hội thảo, diễn đàn, chương trình truyền thông số, podcast, video học tập hoặc hoạt động mentoring giữa cựu sinh viên và sinh viên.

Hai là, đổi mới chương trình và phương pháp đào tạo theo hướng kiến tạo và phát triển năng lực tự học. Đại học cần xây dựng chương trình mở và linh hoạt, cho phép sinh viên lựa chọn học tập cá nhân hóa, học liên ngành, học qua trải nghiệm.

Phương pháp dạy học cần chuyển từ truyền thụ sang khơi gợi, áp dụng các mô hình hiện đại như học tập theo vấn đề (PBL), học tập theo dự án (Project-Based Learning) và lớp học đảo ngược (Flipped Classroom), kết hợp công nghệ số, mô phỏng và thực tế ảo. Trong đó, giảng viên đóng vai trò người dẫn dắt tri thức, giúp người học chuyển từ tiếp nhận thụ động sang tự kiến tạo, phát triển bản thân - đúng với tinh thần “học để làm, học để chung sống và học để tự khẳng định mình”.

Ba là, kiến tạo môi trường học tập mở, nơi tri thức, khoa học và đời sống giao thoa. Không gian học tập cần được thiết kế đa chức năng và linh hoạt, khuyến khích hợp tác, nghiên cứu và sáng tạo. Cần phát triển thư viện điện tử, trung tâm học liệu số, phòng thí nghiệm và không gian đổi mới sáng tạo, đồng thời tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) vào quản lý và hỗ trợ học tập để cá nhân hóa trải nghiệm học tập. Trong môi trường đó, người học không chỉ tiếp nhận tri thức mà còn được sống trong tri thức, hình thành tư duy sáng tạo và năng lực hành động tự chủ.

Bốn là, phát triển văn hóa học tập và sáng tạo đại học - nền tảng tinh thần của “đơn vị học tập”. Văn hóa học tập không chỉ là tập quán tri thức, mà là khí quyển tinh thần nuôi dưỡng tư duy phản biện, sáng tạo và khát vọng đổi mới. Cần hình thành cộng đồng học thuật năng động với các nhóm nghiên cứu, câu lạc bộ học thuật, diễn đàn trao đổi tri thức; đồng thời phát triển quỹ hỗ trợ sáng tạo, giải thưởng và học bổng nghiên cứu nhằm khuyến khích thành tựu học tập và cống hiến.

Năm là, hoàn thiện cơ chế hỗ trợ và phát triển người học. Giáo dục đại học hiện đại phải là nền giáo dục trao quyền. Cần xây dựng hệ thống học bổng đa dạng, quỹ hỗ trợ học tập cộng đồng, và mạng lưới cố vấn học tập giúp sinh viên định hướng nghề nghiệp, phát triển năng lực tự học... - những yếu tố cốt lõi của “công dân học tập”.

Sáu là, tăng cường hợp tác và hội nhập quốc tế, thực hiện tinh thần Hồ Chí Minh về “học hỏi tinh hoa nhân loại để phục vụ dân tộc”. Trường đại học cần chủ động tham gia mạng lưới nghiên cứu toàn cầu, phát triển chương trình liên kết đào tạo song bằng, trao đổi sinh viên - giảng viên, học kỳ quốc tế và thực tập nước ngoài, qua đó mở rộng không gian tri thức và đối thoại văn hóa học thuật.

Bảy là, xây dựng văn hóa đánh giá và cải tiến liên tục, hướng tới đại học biết học từ chính mình. Mỗi trường cần trở thành tổ chức học tập phản tỉnh, thường xuyên thu thập phản hồi, phân tích dữ liệu học tập bằng công nghệ số, kịp thời điều chỉnh chương trình và chính sách. Cải tiến liên tục trên cơ sở phản hồi đa chiều và minh chứng khoa học không chỉ đảm bảo chất lượng đào tạo, mà còn nuôi dưỡng tinh thần cầu thị, sáng tạo và nhân văn - cốt lõi của nền giáo dục khai phóng và học tập suốt đời.