Nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà văn Đoàn Giỏi, Nhà xuất bản Kim Đồng ra mắt bộ 8 tác phẩm tiêu biểu, như một lời tri ân sâu sắc dành cho “người thi sĩ của đất rừng phương Nam”, người đã mở ra những cánh cửa đầu tiên đưa độc giả mọi thế hệ bước vào thiên nhiên trù phú và tâm hồn bất khuất của người Nam Bộ.

Áng văn về thiên nhiên và con người phương Nam

Chia sẻ tại buổi ra mắt sách, bà Vũ Thị Quỳnh Liên, Phó Giám đốc, Tổng Biên tập Nhà xuất bản Kim Đồng chia sẻ: “Đất rừng phương Nam là một trong những tác phẩm đầu tiên được Nhà xuất bản Kim Đồng xuất bản ngay trong năm đầu tiên thành lập (năm 1957).

Trong suốt gần 70 năm qua, Đất rừng phương Nam đã được tái bản nhiều lần, được bạn đọc nhiều thế hệ yêu thích. Kỷ niệm 100 năm ngày sinh nhà văn Đoàn Giỏi là dịp để vinh danh một tác giả lớn, cũng là cơ hội để chúng ta cùng nhau đọc lại, lan tỏa giá trị văn chương Đoàn Giỏi với bạn đọc trẻ hôm nay”.

Sinh năm 1925 tại Mỹ Tho (Tiền Giang), Đoàn Giỏi là nhà văn tiên phong đưa vùng đất Nam Bộ vào văn học hiện đại, bằng giọng văn dung dị, giàu hình ảnh và cảm xúc. Từ rừng tràm, đầm lầy đến dòng Cửu Long, từng trang viết của ông là bản hòa ca về thiên nhiên, con người và lịch sử phương Nam.

Chia sẻ với phóng viên tại lễ ra mắt sách, nhà thơ Lữ Mai (hiện công tác tại Báo Nhân Dân) kể lại những ấn tượng sâu sắc từ thời thơ ấu: “Lần đầu tiên đọc tác phẩm ‘Đất rừng Phương Nam’, tôi đang ở độ tuổi thiếu nhi, và đọc một bản sách cũ đã qua nhiều người đọc rồi. Sau đó, bộ phim ‘Đất Phương Nam’ của đạo diễn Nguyễn Vinh Sơn lên sóng truyền hình, có thể nói đó là một món quà tuổi thơ đặc biệt với thế hệ 8X, 9X”.

Dù sống ở miền Bắc, nhà thơ Lữ Mai cho biết tác phẩm đã mở ra một thế giới kỳ thú. Qua những trang sách và thước phim, ta không chỉ cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên, đời sống con người, mà còn hiểu được tinh thần của người phương Nam nói riêng và người Việt nói chung, vô cùng anh hùng, can trường trong những bước ngoặt của lịch sử.

Điểm đặc biệt trong văn chương Đoàn Giỏi là tình yêu thiên nhiên hòa quyện với lòng nhân hậu. “Những đau thương, mất mát của con người sẽ được thiên nhiên xoa dịu, thiên nhiên ôm ấp vào trong lòng khiến cho tuổi thơ của những đứa trẻ, có thể là những đứa trẻ mồ côi, đứa trẻ bất hạnh nhưng chúng vẫn giữ được sự hồn nhiên, chân chất và đáng yêu. Bởi xung quanh chúng luôn có một tình yêu thương giữa con người với con người, giữa thiên nhiên với con người”, nhà thơ Lữ Mai nói.

Nói về chi tiết ấn tượng nhất trong “Đất rừng phương Nam”, nhà thơ Lữ Mai cho biết: “Có thể nói nhà văn Đoàn Giỏi là một trong những nhà văn Việt Nam tiêu biểu nhất khi mà miêu tả về hệ sinh thái của Nam Bộ. Trong hệ sinh thái đó thì tất cả có lớp, có lang… (cá ông quan sát có 6 lớp cá, rừng thì có những lớp rừng khác nhau).

Con người thì luôn dựa vào thiên nhiên để sinh tồn, và có những lúc con người cận kề với sinh tử thì thiên nhiên cứu sống con người thì đấy là điều tôi xúc động. Ông là một trong những nhà văn tiên phong trong dòng văn học sinh thái (luôn luôn miêu tả thiên nhiên, thiên nhiên đó tác động vào đời sống con người”.

Tranh minh họa đầy cảm xúc

Đóng góp đặc biệt cho bộ sách là phần minh họa mới của họa sĩ Tất Sỹ, người vẽ toàn bộ tranh minh hoạ cho lần tái bản Đất rừng phương Nam của NXB Kim Đồng lần này. Quá trình vẽ cũng có những nét rất đặc biệt, đòi hỏi hoạ sĩ phải đọc và hiểu về tác phẩm, đồng thời là con người và cảnh quan Nam Bộ để có những nét vẽ chân thực, sáng tạo.

“Quá trình vẽ minh họa cho Đất rừng phương Nam diễn ra đúng vào giai đoạn dịch Covid-19. Tôi không thể về miền Tây để tìm tư liệu thực địa như dự kiến, nhưng may mắn vì tôi đã tìm thấy cảm hứng từ bản phim chuyển thể cùng tên.

Tôi xem lại toàn bộ bộ phim cũ, chụp lại những khung hình mình thấy đẹp, lưu giữ lại như kho cảm xúc. Tôi cũng tham khảo nhiều video thực tế từ các YouTuber miền Tây, những cảnh bắt ong, lấy tổ, mật chảy ra vàng óng… rất đời, rất thật. Chính sự chân thực ấy giúp tôi giữ lại tinh thần thô mộc cho tranh”, họa sĩ Tất Sỹ.

Từ cảm hứng đó, anh vẽ hàng loạt phác thảo nhỏ như một dòng chảy cảm xúc không ngắt quãng. “Một số cảnh sẽ mở rộng sang hai trang nếu là tả cảnh thiên nhiên, một số khác tập trung vào nhân vật. Tất cả đều được cân nhắc kỹ lưỡng”, họa sĩ Tất Sỹ cho hay.

“Cá nhân tôi khi làm minh họa sách ở Việt Nam thì không quá đặt nặng việc tác phẩm sẽ tiếp cận trực tiếp đến người đọc như thế nào. Ở các nước như châu Âu, văn hóa đọc là một phần tất yếu trong đời sống tinh thần, nên minh họa sách thường có vai trò rõ ràng và được đón nhận rộng rãi.

Nhưng ở Việt Nam hiện tại, tôi không nghĩ công việc mình làm đang hướng thẳng đến người đọc, mà là đặt nền móng, tạo ra những hình ảnh, tạo hình có thể trở thành chất liệu ban đầu cho những người kế tiếp phát triển.

Nếu lĩnh vực minh họa sách và hình ảnh thị giác tiếp tục được nuôi dưỡng và đầu tư nghiêm túc, thì dần dần, chúng ta sẽ có được một nền tảng đủ vững để tác động mạnh mẽ hơn tới độc giả trong tương lai”, họa sĩ nói thêm.

Sự trở lại của bộ 8 tác phẩm Đoàn Giỏi, cùng những hoạt động ý nghĩa và tâm huyết của những người làm sách, họa sĩ... hứa hẹn sẽ tiếp tục thắp lên tình yêu với văn học, với thiên nhiên và con người Nam Bộ trong lòng nhiều thế hệ độc giả Việt Nam.