Lời căn dặn của Bác dành cho người làm báo

Năm 1925, Nguyễn Ái Quốc sáng lập và là chủ bút của tờ báo Thanh Niên.

Cuốn sách “Báo chí trước hết phải phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân” là một ấn phẩm đặc biệt được phát hành nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 - 21/6/2025).

Báo chí phải là tiếng nói của nhân dân

Cuốn sách do NXB Chính trị quốc gia Sự thật phát hành, tập hợp tuyển chọn 40 tác phẩm tiêu biểu của Chủ tịch Hồ Chí Minh, gồm một số bài viết, bài phát biểu, lời kêu gọi, thư, điện… gửi bạn đọc, người làm báo, ban biên tập các báo, tạp chí trong nước và nước ngoài từ năm 1922 đến năm 1962.

Chủ tịch Hồ Chí Minh - Anh hùng giải phóng dân tộc, nhà văn hóa kiệt xuất, đồng thời Người còn là nhà báo, người khai sinh nền báo chí cách mạng Việt Nam với việc xuất bản báo “Thanh Niên” - cơ quan ngôn luận của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ngày 21/6/1925, mốc son khai mở nền báo chí cách mạng Việt Nam, làm nhiệm vụ tuyên truyền lý luận, chính trị, tư tưởng trong nhân dân, chuẩn bị cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam.

Nguyễn Ái Quốc cho rằng, cách mạng là sự nghiệp của quần chúng, phải tuyên truyền, vận động, hướng dẫn, tập hợp và tổ chức quần chúng, mà một trong những phương thức hiệu quả nhất là thông qua hoạt động báo chí. Chính vì vậy, hoạt động cách mạng của Người luôn gắn liền với hoạt động báo chí.

Không chỉ sáng lập, lãnh đạo nhiều tờ báo, Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh còn có “duyên nợ đặc biệt” với báo chí. Người trực tiếp viết nhiều bài báo có tính chiến đấu mạnh mẽ; đào tạo, chỉ dạy, hướng dẫn, định hướng cho các nhà báo và quan tâm tới sự phát triển của báo chí cách mạng Việt Nam.

Người luôn nhất quán quan điểm: Báo chí trước hết và trên hết là để phục vụ cách mạng, phục vụ Đảng, phục vụ nhân dân. Người nhấn mạnh rằng, người làm báo cũng là một chiến sĩ cách mạng, cây bút và trang giấy là “vũ khí” của họ, do đó phải luôn giữ vững tinh thần chiến đấu, viết những điều thiết thực, trung thực, vì lợi ích của nhân dân.

Cuốn sách không chỉ thể hiện những lời dạy, chỉ dẫn rất cụ thể, chi tiết đối với người làm báo, mà nhiều bài viết còn thể hiện tư tưởng sâu sắc và nghệ thuật làm báo của Bác. Tiêu biểu như bài “Đường cách mệnh - Vì sao phải viết sách này” thể hiện rõ vai trò chiến lược của báo chí trong sự nghiệp cách mạng và tại sao báo chí phải là tiếng nói của quần chúng.

Bài “Người tuyên truyền và cách tuyên truyền” nêu bật nghệ thuật tiếp cận công chúng, tránh tuyên truyền sáo rỗng, mà phải nhấn mạnh sự chân thực và hiệu quả. Qua bài “Mấy khuyết điểm của báo chí ta”, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ ra những tồn tại, khiếm khuyết cần sửa chữa trong đội ngũ làm báo, từ đó giúp báo chí hoàn thiện hơn.

Bài “Có phê bình phải có tự phê bình” thể hiện quan điểm cầu thị, xây dựng, khuyến khích người làm báo phải dám nhìn nhận sai sót của bản thân và của tập thể để tiến bộ. Bên cạnh đó, bài “Nói chuyện với các nhà báo tại Mátxcơva” còn mở rộng tầm nhìn báo chí Việt Nam, đề cao sự giao lưu học hỏi kinh nghiệm quốc tế.

Cuốn sách do NXB Chính trị quốc gia Sự thật phát hành nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam.

Tư tưởng soi đường cho người làm báo

Một vấn đề được Chủ tịch Hồ Chí Minh quan tâm là mục đích và đối tượng của báo chí. Người căn dặn: “Báo chí ta không phải để cho một số ít người xem, mà để phục vụ nhân dân... cho nên phải có tính chất quần chúng và tinh thần chiến đấu”; “Mỗi khi viết một bài báo, thì tự đặt câu hỏi: Viết cho ai xem? Viết để làm gì?”.

Theo Bác, người làm báo phải tự coi mình là chiến sĩ cách mạng. Người chỉ rõ: “Những người làm báo phải có lập trường chính trị vững chắc. Chính trị phải làm chủ. Đường lối chính trị đúng thì mọi việc khác mới đúng được”. Người làm báo phải gần gũi quần chúng, đi sâu vào thực tế để viết cho thiết thực; khắc phục thói ba hoa, hình thức, bệnh sính dùng chữ nước ngoài.

Bác Hồ luôn đòi hỏi các nhà báo phải coi trọng tính chân thực của tác phẩm. Người nhiều lần nhắc nhở nhà báo phải “thận trọng” đến từng chi tiết, từng số liệu trích dẫn. Phải giữ gìn sự trong sáng của ngôn ngữ Việt Nam, “thứ của cải vô cùng lâu đời và vô cùng quý báu của dân tộc”.

Đặc biệt nhà báo phải “luôn luôn cố gắng học hỏi, luôn luôn cầu tiến bộ”, “phải học tập không ngừng và phải luôn luôn khiêm tốn”. Nhà báo “phải có chí, chớ giấu dốt”, “phải cố gắng học, mà cố gắng học thì nhất định học được”.

Dẫu đã trải qua nhiều thập kỷ, những lời chỉ dẫn trong cuốn sách vẫn vẹn nguyên giá trị và mang tính thời sự sâu sắc, vẫn là những định hướng quý báu với mỗi nhà báo, người làm báo.

Trong bối cảnh công nghệ truyền thông thay đổi nhanh chóng, mạng xã hội bùng nổ, thông tin đa chiều và đôi khi hỗn loạn, thì việc giữ vững bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp và lý tưởng phục vụ nhân dân như lời Bác dạy chính là sợi chỉ đỏ định hướng cho người làm báo.

Cuốn sách “Báo chí trước hết phải phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân” không chỉ là tư liệu lịch sử mà còn là ngọn lửa truyền cảm hứng, hun đúc lý tưởng, bản lĩnh và trách nhiệm cho mỗi nhà báo hôm nay.

Cuốn sách tập hợp tuyển chọn 40 tác phẩm tiêu biểu của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi bạn đọc, người làm báo.

Bởi dù báo chí có thay đổi hình thức, thể loại như thế nào, bằng phương tiện gì, thì giá trị cốt lõi của báo chí vẫn không thay đổi. Chất lượng báo chí vẫn được quyết định chủ yếu bởi trí tuệ, tài năng và đạo đức của người làm báo.

Đọc lại từng trang sách, người làm báo như được gặp lại một người thầy tận tâm, một người đồng chí giàu kinh nghiệm, một tấm gương mẫu mực về nghề nghiệp và đạo đức. Giữ vững tinh thần “viết để phục vụ nhân dân”, người làm báo hôm nay có thể vững bước hơn trên hành trình xây dựng một nền báo chí chuyên nghiệp, nhân văn, trung thực và trách nhiệm xã hội.

Với Chủ tịch Hồ Chí Minh, viết cho đối tượng nào thì dùng cách nói của chính đối tượng ấy, lời ngắn ý dài mà ai đọc cũng hiểu. Các bài viết của Người không chỉ cung cấp thông tin mà còn có tính thuyết phục, hấp dẫn, khơi gợi sự quan tâm, đồng tình của người đọc, hướng người đọc đến những giá trị tốt đẹp, khích lệ tinh thần yêu nước, lao động, học tập.