Tái hiện không gian Tết Đoan Ngọ cung đình

GD&TĐ - Nhân dịp Tết Đoan Ngọ và Ngày Quốc tế Thiếu nhi 1/6, tại Hoàng thành Thăng Long sẽ diễn ra nhiều hoạt động thú vị, như trưng bày, tái hiện không gian nghi lễ ban quạt, khám phá phong tục độc đáo của ngày Tết Đoan Ngọ cùng nhà sử học.



Theo Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội, Tết Đoan Ngọ (mùng 5 tháng 5 âm lịch) từng được các vương triều tổ chức trang trọng với nghi lễ cung đình. Dưới triều Lê trung hưng, Tết Đoan Ngọ là dịp để vua và hoàng tộc dâng lễ vật lên tổ tiên và các bậc sinh thành. Với nghi thức thường triều, tại điện Cần Chánh, các hoàng thân cùng văn võ bá quan từ bậc tứ, ngũ phẩm đều được tham dự.

Nhà vua ngự trên ngai rồng, các bề tôi chúc tụng. Đặc biệt, nhằm đề cao tinh thần trung nghĩa và chăm lo đời sống nhân dân, nhà vua thường làm thơ đề lên quạt để khuyên răn. Vào dịp này, ngoài yến tiệc, nhà vua còn ban quạt - vật dụng thiết yếu trong tiết trời nóng bức cho các quan thần.

Tết Đoan Ngọ trong cung đình và ngoài dân gian tuy có những lễ nghi, phong tục khác nhau nhưng đều là dịp con cháu tìm về cội nguồn. Trong dân gian, có nhiều phong tục độc đáo như dâng cúng sản vật mùa Hạ lên tổ tiên, dùng thức ăn để “diệt sâu bọ” trong cơ thể, hái thảo mộc làm trà thuốc, đeo bùa ngũ sắc, nhuộm móng tay móng chân bằng lá móng, mặc áo dấu, bôi rượu hùng hoàng cho trẻ, treo con giáp từ ngải cứu, khảo cây…

Nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa lễ tết truyền thống, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội tổ chức nhiều hoạt động đặc sắc, gồm trưng bày “Tết Đoan Ngọ xưa và nay” tại khu trưng bày 19C Hoàng thành Thăng Long, tái hiện các phong tục diệt sâu bọ bằng rượu nếp, trứng luộc, bánh ú tro, chè kê. Người lớn uống rượu hùng hoàng hoặc nước xương bồ để tiêu độc; trẻ nhỏ được đeo bùa ngũ sắc, buộc chỉ ở cổ tay để trừ tà.

Không gian trưng bày Tết Đoan Ngọ trong cung đình thời Lê diễn ra tại nhà N14, diễn giải qua hệ thống tranh vẽ và mô hình hiện vật phỏng dựng dựa trên các tư liệu lịch sử; mô hình chiếc quạt lớn có đề bài thơ được phỏng dựng nhằm ghi dấu lại sự kiện vua Lê Hiến Tông làm thơ đề trên quạt vào dịp Tết Đoan Ngọ.

Để đưa di sản đến gần hơn với cộng đồng, tạo điều kiện tiếp cận thực hành di sản cũng như bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội còn phối hợp với các nghệ nhân tổ chức chương trình trình diễn, giao lưu nghệ thuật thư pháp trên quạt, kết lá tạo hình. Đồng thời có cơ hội hiểu sâu những phong tục độc đáo của ngày Tết Đoan Ngọ qua câu chuyện với nhà sử học Lê Văn Lan.