Triển lãm 'Bay nhảy': Tiếng thì thầm của nghệ thuật bất toàn

“Bay nhảy” là nơi ba họa sĩ cùng thử sức trong một chuyến phiêu lưu, gợi lên những khoảng lặng suy tư - nơi nghệ thuật không tìm đến sự hoàn hảo, mà khẳng định giá trị của cái bất toàn.

Triển lãm diễn ra từ ngày 23 - 30/9 tại Nhà Triển lãm 16 Ngô Quyền (Hà Nội), quy tụ 92 tác phẩm của ba nghệ sĩ đương đại: Lê Thừa Hải, Trần Cường (Kuolg Trần) và Hà Huy Mười. Đây không chỉ là sự kiện mỹ thuật mang tính giới thiệu cá nhân, mà còn là một cuộc gặp gỡ đa thanh, nơi ba phong cách sáng tác khác biệt tìm thấy mạch nối chung trong đối thoại với ký ức, tuổi trẻ, thân phận và sự tự do.

Thanh âm của ký ức và tuổi trẻ

Sinh ra ở Huế, tốt nghiệp Đại học Nghệ thuật Huế, Lê Thừa Hải sớm định hình con đường sáng tác riêng. Các triển lãm trước đây như: “Nói chuyện gì khi nói chuyện vu vơ” (2022) hay “Giấc mơ trong chiếc hộp” (2024) đều cho thấy một nghệ sĩ ưa đào sâu vào sự mơ hồ, phi tuyến tính thay vì kể một câu chuyện trực tiếp.

Đến với “Bay nhảy”, anh giới thiệu bộ tác phẩm “Đường biên”. Khái niệm này không chỉ gợi đến ranh giới địa lý hay vật lý, mà còn mở ra vùng giao thoa giữa hữu hình và vô hình, rõ ràng và nhập nhòa, ý thức và tiềm thức. Tranh của anh giống như một không gian trống, nơi khán giả tự chất vấn chính mình.

Điểm thú vị là Lê Thừa Hải không áp đặt người xem bằng một cốt truyện. Mảng màu, hình khối, ánh sáng trong tranh dường như đang dao động giữa tồn tại và biến mất. Chính sự chập chờn ấy gợi mở trải nghiệm cá nhân nhưng đồng thời chạm đến cảm xúc chung về tính mong manh của đời sống.

Trong bối cảnh nghệ thuật đương đại Việt Nam đang tìm cách mở rộng biên độ, “Đường biên” nhấn mạnh rằng nghệ thuật không nhất thiết phải đưa ra lời giải, mà có thể trở thành nơi chất chứa mâu thuẫn và giúp con người tìm thấy bản thân trong sự nhập nhòa của giới hạn.

Nếu Lê Thừa Hải đại diện cho ẩn dụ của trạng thái lưng chừng, thì Kuolg Trần lại chọn thanh xuân làm xuất phát điểm. Sinh năm 1986 tại Yên Bái, tốt nghiệp Trường Đại học Sư phạm Nghệ thuật Trung ương, anh quan tâm đến “Ego” - cái tôi cá nhân trong mối quan hệ với ký ức, ước vọng và trưởng thành.

Bộ tác phẩm “Bay - Lạc giữa thanh xuân” là một hành trình ký ức nhiều lớp. Thanh xuân hiện lên không chỉ bằng sự rực rỡ mà còn bằng cả những vấp ngã, tiếc nuối, khao khát không trọn vẹn. Trong thế giới ấy, cái tôi vừa kiêu hãnh vừa mong manh, luôn khao khát bay cao nhưng cũng dễ lạc lối.

Điểm đáng chú ý ở Kuolg Trần là sự kết hợp đa chất liệu: sơn dầu, gỗ, vải, thậm chí cả những vật dụng đời thường như cánh cửa, đồ gia dụng. Khi bước vào triển lãm, chúng trở thành ký hiệu, khơi gợi ký ức tập thể. Người xem có thể liên tưởng đến cánh cửa nhà cũ, tấm vải bạc màu, dấu vết thời gian. Những vật liệu bình dị được biến thành kênh kết nối giữa cái tôi cá nhân và ký ức chung.

Đặt cạnh nhau, tác phẩm của Lê Thừa Hải và Kuolg Trần tạo thành hai giọng điệu song hành nhưng không trùng lặp. Nếu “Đường biên” mở ra không gian mơ hồ, thì “Bay - Lạc giữa thanh xuân” gợi ký ức cụ thể. Một bên là nhập nhòa đầy suy tư, một bên là hoài niệm nồng nàn. Sự song hành này cho thấy triển lãm không chỉ là sự xuất hiện cá nhân, mà còn là đối thoại giữa hai cách tiếp cận ký ức và tuổi trẻ trong nghệ thuật đương đại.

Ba nghệ sĩ Lê Thừa Hải, Kuolg Trần và Hà Huy Mười.

Di sản tự do trong cái bất toàn

Khác với hai đồng nghiệp, Hà Huy Mười mang đến gần 40 tác phẩm gốm, chủ yếu là gốm Bát Tràng với men lam. Nhưng thay vì phô diễn vẻ đẹp hoàn mỹ, anh khai thác những vết nứt, lớp men loang, sự méo mó. Những gì từng bị coi là lỗi kỹ thuật lại trở thành trung tâm sáng tạo.

Trong tác phẩm của anh, bất toàn chính là năng lượng. Vết nứt trên gốm gợi đến thân phận con người: ai cũng có những mảnh vỡ, góc khuất, sự không hoàn thiện. Cuộc sống và xã hội vốn chứa đựng lỗ hổng, nhưng chính điều đó tạo nên tính nhân bản. Sự hoàn hảo tuyệt đối, nhiều khi, chỉ là một thứ giả tạo.

Bộ tác phẩm “Di sản tự do” phản ánh quan niệm: nghệ thuật không che giấu khiếm khuyết, mà đối diện và chấp nhận chúng. Chỉ khi chấp nhận sự bất toàn, con người mới tìm thấy tự do. Di sản, với anh, không phải là thứ lộng lẫy, tròn trịa, mà là quyền được biểu đạt, được sống thật với những khiếm khuyết vốn có.

Việc chọn gốm Bát Tràng mang nhiều ý nghĩa. Đây là chất liệu truyền thống gắn bó lâu đời với đời sống dân gian, thường gợi sự thanh tao, chuẩn mực. Nhưng trong tay Hà Huy Mười, gốm trở nên khác thường: méo mó, loang lổ, nứt vỡ. Người xem không còn chiêm ngưỡng vẻ đẹp trọn vẹn mà buộc phải đặt câu hỏi: liệu chúng ta có quá khắt khe khi đòi hỏi sự hoàn hảo? Liệu cái méo mó kia lại không chứa đựng một sự chân thực gần gũi hơn?

Cách làm này cho thấy nghệ thuật đương đại Việt Nam đang cởi mở hơn, sẵn sàng làm mới chất liệu truyền thống. Nó vừa giữ căn cốt văn hóa, vừa tạo ngôn ngữ mới phù hợp với tư duy toàn cầu.

Quan trọng hơn, “Di sản tự do” không dừng ở lớp vỏ thị giác. Nó chứa triết lý nhân sinh sâu sắc: đời sống vốn bất toàn và nghệ thuật phải phản ánh điều đó. Vết nứt, méo mó không phải là dấu hiệu của thất bại, mà là minh chứng của tồn tại. Chấp nhận bất toàn là cách con người tìm thấy sự tự do thực sự.

“Bay nhảy” không chỉ là một triển lãm mỹ thuật, mà còn là diễn đàn đối thoại nơi ba nghệ sĩ với ba hành trình sáng tác riêng biệt tìm thấy tiếng nói chung. Từ lần gặp đầu tại “BayNhay” năm 2021 - triển lãm khắc họa những con đường gập ghềnh của sáng tạo - đến nay, sau hơn bốn năm, họ lại tái ngộ trong “Bay nhảy”. Cuộc gặp này mở ra một không gian trải nghiệm giàu cảm xúc và suy tư, nơi người xem không dừng lại ở việc chiêm ngưỡng, mà còn được mời gọi tham gia, đối thoại và tự tìm lời giải cho chính mình về ý nghĩa tồn tại trong đời sống hôm nay.

Tranh của họa sĩ Kuolg Trần. Tranh của họa sĩ Lê Thừa Hải.

Thanh âm của ký ức và tuổi trẻ

Di sản tự do trong cái bất toàn

“Bay nhảy” không chỉ là một triển lãm mỹ thuật, mà còn là diễn đàn đối thoại nơi ba nghệ sĩ với ba hành trình sáng tác riêng biệt tìm thấy tiếng nói chung. Từ lần gặp đầu tại “BayNhay” năm 2021 - triển lãm khắc họa những con đường gập ghềnh của sáng tạo - đến nay, sau hơn bốn năm, họ lại tái ngộ trong “Bay nhảy”. Cuộc gặp này mở ra một không gian trải nghiệm giàu cảm xúc và suy tư, nơi người xem không dừng lại ở việc chiêm ngưỡng, mà còn được mời gọi tham gia, đối thoại và tự tìm lời giải cho chính mình về ý nghĩa tồn tại trong đời sống hôm nay.