Phát huy năng lực tự chủ của giáo viên khi thống nhất một bộ sách giáo khoa

Thước đo đánh giá đổi mới giáo dục không nằm ở bao nhiêu bộ sách giáo khoa, mà căn cứ vào yêu cầu cần đạt của chương trình, giáo viên tham khảo nhiều nguồn học liệu, xác định cách dạy học, kiểm tra đánh giá phù hợp.

Sẵn sàng đón nhận

Từ khi triển khai Chương trình GDPT 2018, Trường THCS thị trấn 2 xã Vạn An, Nghệ An sử dụng bộ sách Kết nối tri thức vào cuộc sống. Sau khi hoàn thành chu trình 4 năm, bước vào năm học 2025-2026, nhà trường vẫn không thay đổi lựa chọn sách giáo khoa để ổn định dạy học cũng như tạo thuận lợi cho phụ huynh, học sinh trong mua sắm sách vở.

Về chủ trương sử dụng một bộ sách giáo khoa thống nhất, bà Trần Thị Duyên – Phó Hiệu trưởng Trường THCS thị trấn 2 (xã Vạn An, Nghệ An) cho biết, nhà trường sẵn sàng đón nhận và thực hiện.

Những năm học qua, dù có 3 bộ sách giáo khoa đã được Bộ GD&ĐT thẩm định, phê duyệt, thì quá trình dạy học, nhà trường cũng chỉ lựa chọn và sử dụng 1 bộ sách giáo khoa.

Vì vậy, việc một bộ sách giáo khoa thống nhất sẽ không ảnh hưởng hay thay đổi nhiều đến giảng dạy của giáo viên. Theo Chương trình GDPT 2018, sách giáo khoa không phải là pháp lệnh, mà chỉ là tài liệu dạy học để qua đó, giáo viên giúp học sinh hình thành phẩm chất, kỹ năng cần đạt.

Giờ học tại Trường THCS thị trấn 2 xã Vạn An, Nghệ An. Ảnh: Hồ Lài

“Trường chúng tôi sử dụng bộ sách Kết nối trí thức với cuộc sống, nhưng thực tế giảng dạy trên lớp, bồi dưỡng học sinh giỏi, ôn thi cuối cấp… nhiều giáo viên của trường đã chủ động mua thêm các bộ sách khác để làm tài liệu tham khảo. Qua đó chắt lọc, sử dụng nội dung linh hoạt, phù hợp trong giảng dạy, phù hợp với từng nhóm học sinh. Quan trọng nhất đối với giáo viên trong những năm triển khai Chương trình GDPT 2018 vừa qua, là đã hình thành được tư duy, phương pháp dạy học theo hướng phát huy năng lực dạy học. Vì vậy, khi sử dụng một bộ sách thống nhất, cũng không làm mất đi tính linh hoạt hay sáng tạo trong giáo dục", bà Trần Thị Duyên chia sẻ.

Trong khi đó, bà Phạm Thị Hương – Hiệu trưởng Trường Tiểu học thị trấn 2 (xã Vạn An, Nghệ An) thẳng thắn nhìn nhận, nếu giáo viên có trình độ năng lực cao, việc sử dụng nhiều bộ sách, tài liệu tham khảo để dạy học là điều tuyệt vời. Tuy nhiên, từ kinh nghiệm nhiều năm giảng dạy và quản lý, bà Hương chia sẻ mặt bằng giáo viên cấp tiểu học ở trường nói riêng và trên địa bàn chưa đồng đều. Những giáo viên tiểu học tự chủ cao, linh hoạt, mạnh dạn sáng tạo trong bài dạy chiếm không nhiều.

Giáo viên phải tích cực tự học, nâng cao năng lực, chủ động nghiên cứu tài liệu dạy học để đưa ra cách dạy học phù hợp. Ảnh: Hồ Lài

Trong giai đoạn hiện nay, nếu triển khai bộ sách dùng chung thống nhất, bà Phạm Thị Hương mong muốn có sự định hướng trong mỗi bài dạy, bên cạnh yêu cầu cần đạt được quy định trong khung chương trình. Như vậy, những giáo viên có năng lực vẫn sẽ chủ động phát huy năng lực, sở trường của mình, nâng cao hiệu quả tiết dạy. Còn giáo viên trình độ chưa cao cũng sẽ tự tin hơn trong dạy học, không sợ bị sai định hướng.

Bà Phạm Thị Hương cũng cho biết, trong 5 năm triển khai Chương trình GDPT ở cấp tiểu học, giáo viên của trường đã được tập huấn, trao đổi, sinh hoạt chuyên môn thường xuyên, liên tục. Ban giám hiệu nhà trường cũng cập nhật các văn bản chỉ đạo, nắm bắt xu hướng giáo dục trong nước cũng như quốc tế để phổ biến, trao đổi cùng giáo viên. Nhà trường đặt ra yêu cầu cao đối với giáo viên trong tự học, tự nâng cao năng lực như: Tự học tiếng Anh, ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong dạy học. Hiện nay, giáo viên của trường đều có thể ứng dụng AI linh hoạt vào tiết dạy như: thiết kế hoạt động dạy học, tổ chức trò chơi phát huy khả năng sáng tạo, tự chủ tìm hiểu kiến thức cho học sinh…

Khi giáo viên ngày càng trưởng thành, vững vàng trong chuyên môn lẫn nghiệp vụ, phương pháp dạy học, thì việc tiếp cận các yếu tố mới trong giáo dục cũng thuận lợi hơn, trong đó có việc thay sách giáo khoa.

Thống nhất trong dạy học và kiểm tra đánh giá

Theo cô giáo Phan Thị Vân Hường – giáo viên Trường THCS Hưng Dũng (phường Trường Vinh, Nghệ An) cũng chia sẻ, thực hiện chung bộ sách giáo khoa không gây khó khăn đến việc dạy học của giáo viên. Điều quan trọng là giáo viên nghiên cứu tài liệu, tập trung vào nội dung kiến thức và kỹ năng cần đạt cho học sinh, thống nhất, tạo ra được sự đồng bộ trong dạy.

Theo cô Vân Hường, số lượng sách giáo khoa không phải thước đo đổi mới dạy học, mà nằm năng lực sáng tạo, tự chủ của giáo viên: Năng lực sư phạm, tổ chức dạy học, tổ chức kiểm tra đánh giá học sinh. Sách giáo khoa chỉ là tài liệu chính để tổ chức dạy học. Giáo viên cần căn cứ vào yêu cầu cần đạt của chương trình, tham khảo nhiều nguồn học liệu, xác định cách dạy học phù hợp, không chỉ ở môn Ngữ văn mà kể cả các môn học khác.

Cô giáo Phan Thị Vân Hường (ở giữa) hiện đang là giáo viên Ngữ văn tại Trường THCS Hưng Dũng (phường Trường Vinh, Nghệ An). Ảnh: NVCC

“Tôi đồng tình với chương trình GDPT hiện nay ở tính ưu việt, trao cơ hội tự chủ, sáng tạo cho người dạy và người học. Về cách ra đề tổ chức kiểm tra đánh giá hiện nay cũng theo hướng mở, đặt ra vấn đề và yêu cầu người học vận dụng kiến thức để đưa ra hướng giải quyết. Dù sử dụng bộ sách giáo khoa nào, tôi mong muốn ngành giáo dục tiếp tục phát huy những đổi mới trong cách kiểm tra, đánh giá hiện nay để giáo viên và học sinh yên tâm dạy học”, cô Vân Hường chia sẻ.

Nhiều cán bộ quản lý trường học tại Nghệ An cho rằng, hiện nay chưa rõ phương án Bộ GD&ĐT biên soạn bộ sách giáo khoa dùng chung mới hoàn toàn, hay trên cơ sở điều chỉnh, bổ sung 1 trong 3 bộ sách giáo khoa hiện có. Tuy nhiên, dù với phương án nào, thì mong muốn của cán bộ, nhà giáo là bộ sách giáo khoa dùng chung sẽ đảm bảo tính khoa học, logic, hiện đại – là tài liệu giảng dạy hiệu quả, chất lượng.

Theo ông Cao Thanh Bảo – Hiệu trưởng Trường THPT Hà Huy Tập (phường Thành Vinh, Nghệ An), tinh thần của Chương trình GDPT 2018 là lấy người học làm trung tâm. Cùng với đó, đổi mới phương pháp giảng, cách kiểm tra, đánh giá người học. Khi sử dụng bộ sách thống nhất, dễ dẫn đến việc một số giáo viên, học sinh bám vào một tài liệu trong dạy và học như trước đây khi coi sách giáo khoa là pháp lệnh. Vậy nên, để đảm bảo tinh thần đổi mới sáng tạo dạy học theo Chương trình GDPT 2018, thì cần đảm bảo công tác kiểm tra, đánh giá người học theo hướng phát huy năng lực. Tránh tình trạng “thi gì dạy học nấy”, hoặc dạy học tủ.

Ông Cao Thanh Bảo - Hiệu trưởng Trường THPT Hà Huy Tập (Nghệ An) cũng chia sẻ, về chủ trương một bộ sách giáo khoa dùng chung, khi miễn phí cho học sinh, thì cách thức triển khai ở nhà trường là sẽ cho học sinh mượn sách giáo khoa. Các em không phải mua sách, mà tùy vào môn học, chuyên đề học tập lựa chọn và đăng ký mượn sách với nhà trường. Hết năm học sẽ trả lại cho khóa sau và mượn sách cho năm học mới. Nhà Qua mỗi năm nhà trường sẽ rà soát và báo cáo số lượng sách bị hư hỏng, thất lạc (nếu có) để xin bổ sung.

Cô trò Trường Tiểu học Hà Huy Tập 2 (phường Vinh Phú, Nghệ An). Ảnh: Hồ Lài

Sẵn sàng đón nhận

Thống nhất trong dạy học và kiểm tra đánh giá

Ông Cao Thanh Bảo - Hiệu trưởng Trường THPT Hà Huy Tập (Nghệ An) cũng chia sẻ, về chủ trương một bộ sách giáo khoa dùng chung, khi miễn phí cho học sinh, thì cách thức triển khai ở nhà trường là sẽ cho học sinh mượn sách giáo khoa. Các em không phải mua sách, mà tùy vào môn học, chuyên đề học tập lựa chọn và đăng ký mượn sách với nhà trường. Hết năm học sẽ trả lại cho khóa sau và mượn sách cho năm học mới. Nhà Qua mỗi năm nhà trường sẽ rà soát và báo cáo số lượng sách bị hư hỏng, thất lạc (nếu có) để xin bổ sung.