Kỳ vọng từ chính sách
Theo Công văn 4567/BGDĐT-GDPT, Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định: với tiểu học, mỗi ngày tối đa 7 tiết, tối thiểu 9 buổi/tuần. Buổi sáng tập trung dạy chương trình chính khóa, buổi chiều dành cho hoạt động củng cố kiến thức, rèn luyện kỹ năng, phát triển toàn diện đức – trí – thể – mỹ.
Mục tiêu rất rõ ràng: nâng cao chất lượng dạy học, khắc phục tình trạng dạy thêm, học thêm tràn lan, đồng thời xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh. Bộ cũng nhấn mạnh nguyên tắc: không gây áp lực cho học sinh, giáo viên và phụ huynh; xã hội hóa theo tinh thần tự nguyện, công khai, minh bạch. Đây là những điểm được kỳ vọng sẽ tạo chuyển biến tích cực trong giáo dục phổ thông, đưa “buổi 2” trở thành không gian học tập sáng tạo, bổ ích.
Thực tế: Khi buổi 2 thành “lớp học thêm trá hình”
Tuy nhiên, phản ánh từ nhiều phụ huynh lại cho thấy một bức tranh khác. Chị Nguyễn Phương Lan (Hà Nội) băn khoăn: “Không đăng ký thì giáo viên chủ nhiệm còn gọi điện động viên. Con học toàn trung tâm bên ngoài vào dạy, chất lượng chẳng cao, mà học phí tận 700 nghìn đồng/tháng. Nhà có ba đứa đi học thì thật sự quá tải, nhất là trong bối cảnh kinh tế khó khăn”.
Cùng chung tâm trạng, chị Bùi Hạnh chia sẻ: “CLB trong trường học kém hiệu quả, thà cho con đi học ngoài còn chất lượng hơn. Buổi 2 trở thành gánh nặng vì học phí tới 800 nghìn đồng/tháng. Có phụ huynh không đăng ký, giáo viên lại vận động thêm. Rõ ràng đây chẳng khác gì dạy thêm trá hình”.
Một số phụ huynh còn cho rằng buổi 2 chỉ đơn thuần là “giữ hộ” học sinh. Các con ngồi thêm vài tiếng ở trường nhưng ít hoạt động bổ ích, khiến thời gian học kéo dài, mệt mỏi mà kết quả không rõ rệt.
Giáo viên nói gì?
Không chỉ phụ huynh, giáo viên cũng lo ngại về những lệch pha trong triển khai.
Cô Trần Phương Lan, giáo viên tiểu học tại Bắc Ninh, nhấn mạnh: “Hiệu trưởng phải giám sát nghiêm túc để tránh biến buổi 2 thành buổi dạy thêm có thu phí. Điều này đi ngược lại tinh thần Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT. Nếu không chấn chỉnh, mục tiêu của Bộ GD&ĐT sẽ bị vô hiệu hóa”.
Cô Lan cũng lưu ý, ngân sách nhà nước cần là nguồn lực chính, còn xã hội hóa chỉ mang tính bổ sung. “Nếu tận dụng xã hội hóa sai mục đích, sẽ tạo áp lực cho phụ huynh và dễ phát sinh tiêu cực.”
Các chuyên gia chỉ ra nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng “buổi 2 hình thức” như cơ sở vật chất hạn chế, nhiều trường thiếu phòng chức năng, thiết bị hiện đại để tổ chức hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm.
Số lượng giáo viên kỹ năng, nghệ thuật, thể thao chưa đáp ứng nhu cầu, buộc buổi 2 chỉ xoay quanh việc củng cố kiến thức. Ngân sách hạn hẹp, xã hội hóa chưa rõ ràng, dẫn đến việc thu thêm từ phụ huynh. Một số trường tổ chức buổi 2 gần như lặp lại buổi sáng, chưa tạo sự khác biệt hay hấp dẫn.
Để buổi 2 không còn là “hình thức”, cần có sự phối hợp đồng bộ từ nhiều phía. Nhà trường cần thiết kế chương trình buổi chiều đa dạng, tăng hoạt động trải nghiệm, kỹ năng sống, nghệ thuật, thể thao. Tránh biến buổi 2 thành “phiên bản sao” của buổi sáng. Ngành giáo dục phải hỗ trợ đầu tư cơ sở vật chất, đào tạo đội ngũ giáo viên kỹ năng; ban hành cơ chế tài chính rõ ràng để ngăn ngừa lạm thu. Ngoài ra, phụ huynh cũng cần đồng hành cùng nhà trường, tham gia giám sát, đồng thời tạo môi trường trải nghiệm cho con ngay trong gia đình, cộng đồng.
“Nếu chỉ chăm chăm vào kiến thức, buổi 2 sẽ nhanh chóng trở nên nhàm chán. Điều học sinh cần là không gian sáng tạo, nơi các em được khơi gợi hứng thú, phát triển năng lực toàn diện”, cô Lan bày tỏ.
Mục tiêu của dạy học 2 buổi/ngày là giảm áp lực học thêm, mở rộng không gian phát triển cho học sinh. Nhưng nếu triển khai thiếu đồng bộ, buổi 2 chỉ còn là gánh nặng, khiến kỳ vọng và thực tế đi trên hai con đường khác nhau.
Để thay đổi, cần sự quyết liệt từ ngành giáo dục, sự linh hoạt của nhà trường và sự đồng hành thực chất từ phụ huynh. Chỉ khi đó, buổi 2 mới trở thành không gian giáo dục đúng nghĩa, nơi học sinh vừa học tập, vừa vui chơi, vừa rèn luyện đúng như tinh thần của chủ trương ban đầu.
