Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của công nghệ đặt ra yêu cầu cao hơn với công tác này, để không chỉ bảo đảm tính chính xác, an toàn, chống gian lận, mà còn tạo thuận lợi tối đa cho người học, cơ sở đào tạo và các cấp quản lý giáo dục.
Mới đây, Bộ GD&ĐT công bố dự thảo Thông tư ban hành Quy chế văn bằng, chứng chỉ của hệ thống giáo dục quốc dân. Điểm nổi bật là toàn bộ các điều trong dự thảo được sửa đổi, bổ sung theo hướng quy định để đẩy mạnh áp dụng công nghệ, chuyển đổi số trong quản lý văn bằng, chứng chỉ.
Lần đầu tiên khái niệm về “văn bằng, chứng chỉ số” được đưa ra và quy định triển khai đồng bộ, đồng thời với cấp văn bằng, chứng chỉ giấy. Đây là điểm mới quan trọng, thể chế hóa yêu cầu chuyển đổi số toàn diện trong giáo dục và đào tạo đã được nhấn mạnh trong Nghị quyết số 71-NQ/TW.
Thời gian người học được nhận văn bằng là 30 ngày với văn bằng giấy - rút ngắn ít nhất 50% so với quy định hiện hành. Với văn bằng, chứng chỉ số, thời gian cấp phát chỉ 5 ngày làm việc, kể từ khi có quyết định công nhận tốt nghiệp hoặc cấp chứng chỉ. Thời hạn này được cho là cần thiết và phù hợp để bảo đảm công tác rà soát, đối chiếu dữ liệu trong cơ sở dữ liệu văn bằng, chứng chỉ.
Hiện nay, nhiều loại giấy tờ cá nhân như giấy phép lái xe, đăng ký xe, thẻ bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội đã được tích hợp trên ứng dụng định danh VNeID, thuận tiện hơn cho người dân khi không cần mang theo bản giấy. Nhiều ngành, lĩnh vực cũng đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, từng bước thay thế quy trình hành chính truyền thống.
Trong bối cảnh đó, việc triển khai văn bằng, chứng chỉ số là yêu cầu không thể chậm trễ, góp phần hiện đại hóa quản lý giáo dục, tiết kiệm nguồn lực, đồng thời đáp ứng yêu cầu công khai, minh bạch và phù hợp với lộ trình chuyển đổi số quốc gia.
Tính cấp thiết thể hiện rõ trong Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW khi giao Bộ GD&ĐT chủ trì hoàn thành xây dựng cơ sở dữ liệu học bạ số, văn bằng số cho người học trên phạm vi toàn quốc theo mã định danh cá nhân ngay trong năm 2025.
Thực tế, Bộ GD&ĐT đã chủ động triển khai nhiều bước chuẩn bị cho nhiệm vụ này. Tại Phiên họp lần thứ tư của Ban Chỉ đạo Chính phủ về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06 (ngày 24/9/2025), Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết, đã có hơn 10 triệu hồ sơ dữ liệu về văn bằng số tốt nghiệp THPT và học bạ số từ cấp tiểu học đến hết THPT.
Sau khi kiểm tra đảm bảo an toàn thông tin, dữ liệu văn bằng số, học bạ số sẽ được chia sẻ và đồng bộ về cơ sở dữ liệu quốc gia dân cư. Hơn 10 triệu người học có thể xem được thông tin về văn bằng THPT, học bạ trên VNeID. Đây không chỉ là bước tiến về kỹ thuật, mà còn là sự thay đổi về tư duy quản lý, hướng đến hệ thống dữ liệu giáo dục thống nhất, minh bạch, phục vụ người học ngày càng hiệu quả hơn.
Tuy nhiên, cũng cần thấy rõ yêu cầu tiên quyết khi triển khai là phải xây dựng quy trình số hóa khả thi, đủ chặt chẽ, có căn cứ pháp lý rõ ràng và tuyệt đối không tạo kẽ hở cho việc hợp thức hóa văn bằng, chứng chỉ giả - yếu tố được xem là thách thức lớn nhất trong toàn bộ tiến trình chuyển đổi.
Khi bảo đảm được điều đó, việc số hóa văn bằng, chứng chỉ sẽ trở thành bước ngoặt quan trọng, góp phần đưa giáo dục Việt Nam tiến gần hơn tới một hệ sinh thái số minh bạch, hiệu quả và nhân văn.
