Tinh thần đổi mới trong dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi)

GD&TĐ - Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) thể hiện tinh thần đổi mới, kế thừa và phát triển trên cơ sở thực tiễn giáo dục nghề nghiệp.



Ngày 13/8, tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 48, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi).

Bổ sung 6 nội dung mới

Thừa ủy quyền Chính phủ báo cáo tóm tắt về các nội dung dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết:

Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) sửa đổi bao gồm 9 chương, 45 điều (giảm 34 điều so với Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014) và được xây dựng theo tinh thần đổi mới trong xây dựng thể chế, đồng bộ với pháp luật liên quan về giáo dục.

Dự thảo Luật bổ sung 6 nội dung mới so với Luật 2014 (quy định tại 12/45 điều, chiếm khoảng 27%), cụ thể:

Một là, bổ sung chương trình giáo dục trung học nghề (tương đương cấp học THPT) dành cho học sinh tốt nghiệp THCS, thời gian học tập là 3 năm. Điều này nhằm hoàn thiện trình độ học vấn phổ thông, đồng thời trang bị cho người học năng lực thực hiện, giải quyết được các công việc trong điều kiện ổn định và môi trường quen thuộc của ngành, nghề cụ thể.

Đây là giải pháp quan trọng nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng, Nhà nước về đẩy mạnh hướng nghiệp, phân luồng sau THCS và chủ trương vừa học văn hóa vừa học nghề ngay tại cơ sở giáo dục nghề nghiệp; đồng thời, khắc phục những bất cập về đào tạo trung cấp 9+ hiện nay.

Đồng thời, trang bị cho học sinh kiến thức phổ thông cần thiết để có năng lực tiếp nhận khoa học công nghệ mới của chuyên môn nghề nghiệp, đồng thời có thể học trình độ cao hơn ở những ngành, nghề, lĩnh vực phù hợp, đáp ứng yêu cầu học tập suốt đời; chuẩn hóa hệ thống giáo dục Việt Nam theo phân loại chuẩn giáo dục quốc tế.

Hai là, mở rộng các cơ sở tham gia hoạt động giáo dục nghề nghiệp theo hướng cho phép các cơ sở giáo dục đại học, doanh nghiệp, cơ sở giáo dục khác được đào tạo các trình độ giáo dục nghề nghiệp.

Chính phủ quy định cụ thể về điều kiện để được tuyển sinh, đào tạo các chương trình cấp văn bằng của giáo dục nghề nghiệp, đảm bảo vừa linh hoạt để phát huy tối đa các nguồn lực, vừa đảm bảo sứ mạng của các loại hình cơ sở giáo dục.

Ba là, bổ sung quy định về Hội đồng khoa học và đào tạo trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Điều này giúp phát huy vai trò tư vấn, phản biện về định hướng phát triển chuyên môn của nhà trường.



Bốn là, bổ sung quy định về công nhận và chuyển đổi kết quả học tập đã tích lũy của người học từ một chương trình đào tạo hoặc năng lực nghề nghiệp đã tích lũy thông qua chứng chỉ kỹ năng nghề hoặc các hình thức khác phù hợp nhằm tạo điều kiện học tập liên thông, học tập suốt đời.

Năm là, bổ sung quy định về các chuẩn trong giáo dục nghề nghiệp, bao gồm: chuẩn trình độ được đào tạo của nhà giáo, chuẩn cơ sở giáo dục nghề nghiệp, chuẩn chương trình đào tạo. Điều này nhằm chuẩn hóa, thống nhất phương thức tổ chức, hoạt động đào tạo, hỗ trợ việc đánh giá, phân loại, đầu tư phát triển cơ sở giáo dục nghề nghiệp.

Sáu là, bổ sung quy định về vai trò, trách nhiệm của doanh nghiệp, theo đó doanh nghiệp có vai trò đặc biệt quan trọng trong giáo dục nghề nghiệp. Doanh nghiệp đồng hành với Nhà nước, cơ sở hoạt động giáo dục nghề nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực có kỹ năng nghề; doanh nghiệp trực tiếp thực hiện hoặc tham gia vào các hoạt động giáo dục nghề nghiệp theo quy định của pháp luật. Doanh nghiệp là cơ sở thực hành, thực tập giúp người học, giảng viên, giáo viên tiếp cận công nghệ, quy trình sản xuất thực tiễn và nâng cao kỹ năng nghề nghiệp.

Doanh nghiệp có trách nhiệm trong việc bố trí chuyên gia, cán bộ kỹ thuật tham gia đào tạo nghề nghiệp, tiếp nhận giảng viên, giáo viên và người học vào thực tập thực hành, tổ chức đào tạo nghề cho người lao động hoặc đóng góp kinh phí đào tạo nghề nghiệp theo quy định của Chính phủ.

Bộ trưởng cũng cho biết, dự thảo Luật đồng thời sửa đổi, hoàn thiện các quy định của Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014 (tại 33/45 điều, chiếm khoảng 75%) về:

Chương trình, trình độ và tổ chức hoạt động giáo dục nghề nghiệp; đối tượng tuyển sinh chương trình đào tạo trình độ trung cấp là học sinh tốt nghiệp THPT hoặc trung học nghề; cơ cấu tổ chức của cơ sở giáo dục nghề nghiệp; quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình của cơ sở giáo dục nghề nghiệp; giảng viên, giáo viên, người dạy nghề; chính sách tài chính của nhà nước cho giáo dục nghề nghiệp; tài chính, tài sản của cơ sở giáo dục nghề nghiệp; kiểm định giáo dục nghề nghiệp.

Việc sửa đổi, hoàn thiện nêu trên nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới phương thức quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp, nâng cao năng lực quản trị và tự chủ của cơ sở giáo dục nghề nghiệp; nâng cao chất lượng đào tạo giáo dục nghề nghiệp thông qua việc đảm bảo thực chất các điều kiện đào tạo và xây dựng hệ thống đảm bảo chất lượng nội bộ, kiểm định, đánh giá ngoài.

Dự thảo Luật lược bỏ các quy định trong Luật 2014 ở 3 nhóm (quy định trong 34/79 điều, chiếm 43%):

Một là, những quy định đã có trong văn bản luật khác nhằm đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật, như: những quy định về học nghề, tập nghề tại doanh nghiệp, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ kỹ năng nghề, chính sách chung của nhà giáo, của người học, quy định về học bổng học phí, về hợp tác quốc tế... Điều này đảm bảo đúng nguyên tắc xây dựng văn bản quy phạm pháp luật.

Hai là, những quy định không thuộc thẩm quyền của Quốc hội, bao gồm các quy định cụ thể về điều kiện thành lập, sáp nhập, giải thể, chia tách, liên kết, kiểm định. Điều này vừa đảm bảo quy định của Quốc hội trong yêu cầu xây dựng Luật, vừa đảm bảo yêu cầu về tăng cường, đẩy mạnh phân cấp phân quyền

Ba là, lược bỏ những quy định gây bất cập trong tổ chức thực hiện, tạo nút thắt, điểm nghẽn, bao gồm: quy định về đăng ký bổ sung hoạt động giáo dục nghề nghiệp; quy định về Hiệu trưởng trường cao đẳng, trung cấp mới được cấp bằng trung cấp; quy định về Hội đồng trường trong cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập; quy định về thời gian bắt buộc của từng trình độ đào tạo; các quy định về chứng chỉ nghiệp vụ sư phạm hoặc chứng chỉ kỹ năng nghề của nhà giáo để thay bằng yêu cầu có năng lực đáp ứng yêu cầu của vị trí giảng dạy…



Dự thảo Luật được xây dựng công phu, thể hiện tinh thần đổi mới

Báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), ông Nguyễn Đắc Vinh, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội cho biết:

Thường trực Ủy ban tán thành sự cần thiết sửa đổi Luật Giáo dục nghề nghiệp với những lý do được nêu trong Tờ trình của Chính phủ.

Việc sửa đổi Luật nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới và phát triển giáo dục nghề nghiệp trong bối cảnh hội nhập quốc tế, chuyển đổi số và nhu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; khắc phục hạn chế và đáp ứng nhu cầu thị trường lao động; cụ thể hóa các chính sách hỗ trợ người học, nhà giáo, tăng cường hợp tác với doanh nghiệp, góp phần xây dựng hệ thống giáo dục nghề nghiệp linh hoạt, hiệu quả, bền vững.

Dự thảo Luật được xây dựng công phu, thể hiện tinh thần đổi mới, kế thừa và phát triển trên cơ sở thực tiễn giáo dục nghề nghiệp thời gian qua, thể hiện rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước trong việc hoàn thiện khung pháp lý để phát triển hệ thống giáo dục nghề nghiệp theo hướng mở, hiện đại và hội nhập quốc tế.

Về chính sách của Nhà nước phát triển giáo dục nghề nghiệp, Thường trực Ủy ban cơ bản tán thành. Tuy nhiên, đề nghị thiết kế quy định về chính sách nhà nước phát triển giáo dục nghề nghiệp cần bảo đảm chặt chẽ, logic, rõ ràng; chỉ nêu nguyên tắc, quan điểm; các chính sách cụ thể được quy định lồng ghép trong từng nội dung của Luật. Việc bổ sung các chính sách đòi hỏi nguồn lực thực hiện, do đó cần đánh giá tác động để làm căn cứ cho cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định.

Về chương trình, trình độ đào tạo, Thường trực Ủy ban nhận thấy, việc bổ sung chương trình trung học nghề để mở rộng tính chất linh hoạt của các chương trình đào tạo của hệ thống giáo dục nghề nghiệp là cần thiết; đáp ứng nhu cầu của người học muốn được hoàn thiện trình độ học vấn phổ thông kết hợp với học nghề; góp phần thực hiện chủ trương phân luồng, liên thông.

Liên quan đến nội dung này, Thường trực Ủy ban cũng đưa ra một số vấn đề cần làm rõ, bởi chương trình trung học nghề là một chính sách mới, chưa được thí điểm, đánh giá, tổng kết trước khi đưa vào hệ thống giáo dục nghề nghiệp.

Về văn bằng, chứng chỉ, Thường trực Ủy ban băn khoăn về quy định bằng trung học nghề được xác định tương đương bằng tốt nghiệp THPT về trình độ học vấn; đề nghị làm rõ cơ sở để xác định mức độ tương đương giữa bằng trung học nghề với bằng tốt nghiệp THPT…



Bổ sung cơ chế, chính sách hỗ trợ trường nghề, giảng viên, người học

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng, cơ quan chủ trì soạn thảo cần nghiên cứu làm rõ, cụ thể hóa quy định về chương trình trung học nghề, cao đẳng nghề, góp phần khắc phục tình trạng “thầy nhiều hơn thợ” hiện nay.

Đặc biệt, dự thảo Luật cần quy định rõ giáo dục phổ thông là cốt lõi, giáo dục kỹ năng học nghề cho học sinh sau THCS là một bước phát triển kỹ năng, góp phần sớm phân luồng học sinh. Cần quan tâm xác định cấu trúc chương trình đào tạo nghề; giải quyết vấn đề tương đương văn bằng, xác định rõ giá trị của văn bằng tốt nghiệp đào tạo nghề; chú ý đào tạo chuyên môn và ngoại ngữ trong đào tạo người đưa đi làm việc ở nước ngoài.

Quan tâm đẩy mạnh mô hình hợp tác công tư trong đào tạo nghề, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lưu ý, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa Chính phủ, doanh nghiệp, các hội đoàn ở trong nước để giáo dục nghề nghiệp của nước ta đa dạng hơn, bảo đảm đào tạo xong phải có địa chỉ sử dụng ngay, và tập trung vào những lĩnh vực doanh nghiệp trong nước, có vốn đầu tư nước ngoài cần.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị, trong hoàn thiện dự thảo Luật bổ sung cơ chế, chính sách để hỗ trợ cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất cho trường nghề; hỗ trợ cho giáo viên, người học nghề; cơ chế ưu đãi với các trường nghề do doanh nghiệp mở. Bộ GD&ĐT cần quan tâm tăng cường quản lý chất lượng đào tạo, việc cấp bằng; thúc đẩy quan hệ quốc tế trong giáo dục nghề nghiệp.

Giải trình tại phiên họp, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn khẳng định, Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học và Luật Giáo dục nghề nghiệp được sửa đổi, bổ sung trong một thời điểm là để thực hiện một cách đồng bộ, có thể nhìn một cách có hệ thống, tạo sự liên thông giữa các luật. Qua đó, cùng với Luật Nhà giáo được Quốc hội thông qua trong Kỳ họp thứ Chín tạo thành khung pháp lý đầy đủ và đồng bộ nhất.

Bộ trưởng khẳng định, từ khóa “chất lượng” luôn được nêu cao trong quá trình xây dựng 3 dự thảo Luật. Mục tiêu cao nhất khi sửa đổi, bổ sung các luật về giáo dục là nâng cao chất lượng đào tạo, qua đó nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, chất lượng con người, phát triển nhân tài ở nước ta.

Trong cả 2 luật (Giáo dục đại học và Giáo dục nghề nghiệp), theo Bộ trưởng, một yếu tố được nhấn mạnh là tăng cường phân cấp, phân quyền, giải quyết hài hòa giữa tăng quyền tự chủ và tăng hiệu lực hiệu, quả quản lý Nhà nước. Bộ GD&ĐT xác định kiên quyết buông cái cần buông và nắm thật chắc cái cần nắm. Đơn cử, nắm vấn đề về con người, quyền thay người, quyền đóng cửa, ngừng hoạt động cơ sở đào tạo; cố gắng việc “nắm”, “buông” không nhầm.

Cùng với đó, nhấn mạnh việc quản lý, giám sát toàn bộ quá trình để bảo đảm chất lượng cho 3 lĩnh vực: đào tạo sư phạm, đào tạo sức khỏe, khối ngành pháp luật; tăng cường kiểm soát đào tạo tiến sĩ. Đồng thời, gia tăng quan hệ với doanh nghiệp, kết nối 3 nhà (nhà nước, nhà trường, doanh nghiệp).

Bộ trưởng cũng cho biết, dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) và dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) đều quan tâm đưa vào các quy định để mở đường cho những mô hình giáo dục mới, tăng cường chuyển đổi số, sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI)…



Phát biểu kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đề nghị, nghiên cứu tiếp thu hoàn thiện các quy định về chương trình văn bằng và mô hình trường trung học nghề tương ứng với khung trình độ quốc gia trong hệ thống giáo dục quốc dân; hoạt động đào tạo khoa học, công nghệ; kiểm định đánh giá chất lượng giáo dục nghề nghiệp; tài chính tài sản; sự tham gia của doanh nghiệp và hoạt động giáo dục nghề nghiệp.

Đồng thời, các cơ quan cần tiếp tục nghiên cứu, rà soát để về thể chế hóa chủ trương của Đảng trong đột phá chính sách đối với giáo dục đào tạo khoa học công nghệ; thể chế hóa chủ trương không tiếp tục tổ chức hội đồng trường trong cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập…



Ngày 13/8, tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 48, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi).

Bổ sung 6 nội dung mới

Thừa ủy quyền Chính phủ báo cáo tóm tắt về các nội dung dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn cho biết:

Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) sửa đổi bao gồm 9 chương, 45 điều (giảm 34 điều so với Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014) và được xây dựng theo tinh thần đổi mới trong xây dựng thể chế, đồng bộ với pháp luật liên quan về giáo dục.

Dự thảo Luật bổ sung 6 nội dung mới so với Luật 2014 (quy định tại 12/45 điều, chiếm khoảng 27%), cụ thể:

Một là, bổ sung chương trình giáo dục trung học nghề (tương đương cấp học THPT) dành cho học sinh tốt nghiệp THCS, thời gian học tập là 3 năm. Điều này nhằm hoàn thiện trình độ học vấn phổ thông, đồng thời trang bị cho người học năng lực thực hiện, giải quyết được các công việc trong điều kiện ổn định và môi trường quen thuộc của ngành, nghề cụ thể.

Đây là giải pháp quan trọng nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng, Nhà nước về đẩy mạnh hướng nghiệp, phân luồng sau THCS và chủ trương vừa học văn hóa vừa học nghề ngay tại cơ sở giáo dục nghề nghiệp; đồng thời, khắc phục những bất cập về đào tạo trung cấp 9+ hiện nay.

Đồng thời, trang bị cho học sinh kiến thức phổ thông cần thiết để có năng lực tiếp nhận khoa học công nghệ mới của chuyên môn nghề nghiệp, đồng thời có thể học trình độ cao hơn ở những ngành, nghề, lĩnh vực phù hợp, đáp ứng yêu cầu học tập suốt đời; chuẩn hóa hệ thống giáo dục Việt Nam theo phân loại chuẩn giáo dục quốc tế.

Hai là, mở rộng các cơ sở tham gia hoạt động giáo dục nghề nghiệp theo hướng cho phép các cơ sở giáo dục đại học, doanh nghiệp, cơ sở giáo dục khác được đào tạo các trình độ giáo dục nghề nghiệp.

Chính phủ quy định cụ thể về điều kiện để được tuyển sinh, đào tạo các chương trình cấp văn bằng của giáo dục nghề nghiệp, đảm bảo vừa linh hoạt để phát huy tối đa các nguồn lực, vừa đảm bảo sứ mạng của các loại hình cơ sở giáo dục.

Ba là, bổ sung quy định về Hội đồng khoa học và đào tạo trong các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Điều này giúp phát huy vai trò tư vấn, phản biện về định hướng phát triển chuyên môn của nhà trường.



Bốn là, bổ sung quy định về công nhận và chuyển đổi kết quả học tập đã tích lũy của người học từ một chương trình đào tạo hoặc năng lực nghề nghiệp đã tích lũy thông qua chứng chỉ kỹ năng nghề hoặc các hình thức khác phù hợp nhằm tạo điều kiện học tập liên thông, học tập suốt đời.

Năm là, bổ sung quy định về các chuẩn trong giáo dục nghề nghiệp, bao gồm: chuẩn trình độ được đào tạo của nhà giáo, chuẩn cơ sở giáo dục nghề nghiệp, chuẩn chương trình đào tạo. Điều này nhằm chuẩn hóa, thống nhất phương thức tổ chức, hoạt động đào tạo, hỗ trợ việc đánh giá, phân loại, đầu tư phát triển cơ sở giáo dục nghề nghiệp.

Sáu là, bổ sung quy định về vai trò, trách nhiệm của doanh nghiệp, theo đó doanh nghiệp có vai trò đặc biệt quan trọng trong giáo dục nghề nghiệp. Doanh nghiệp đồng hành với Nhà nước, cơ sở hoạt động giáo dục nghề nghiệp trong đào tạo nguồn nhân lực có kỹ năng nghề; doanh nghiệp trực tiếp thực hiện hoặc tham gia vào các hoạt động giáo dục nghề nghiệp theo quy định của pháp luật. Doanh nghiệp là cơ sở thực hành, thực tập giúp người học, giảng viên, giáo viên tiếp cận công nghệ, quy trình sản xuất thực tiễn và nâng cao kỹ năng nghề nghiệp.

Doanh nghiệp có trách nhiệm trong việc bố trí chuyên gia, cán bộ kỹ thuật tham gia đào tạo nghề nghiệp, tiếp nhận giảng viên, giáo viên và người học vào thực tập thực hành, tổ chức đào tạo nghề cho người lao động hoặc đóng góp kinh phí đào tạo nghề nghiệp theo quy định của Chính phủ.

Bộ trưởng cũng cho biết, dự thảo Luật đồng thời sửa đổi, hoàn thiện các quy định của Luật Giáo dục nghề nghiệp 2014 (tại 33/45 điều, chiếm khoảng 75%) về:

Chương trình, trình độ và tổ chức hoạt động giáo dục nghề nghiệp; đối tượng tuyển sinh chương trình đào tạo trình độ trung cấp là học sinh tốt nghiệp THPT hoặc trung học nghề; cơ cấu tổ chức của cơ sở giáo dục nghề nghiệp; quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình của cơ sở giáo dục nghề nghiệp; giảng viên, giáo viên, người dạy nghề; chính sách tài chính của nhà nước cho giáo dục nghề nghiệp; tài chính, tài sản của cơ sở giáo dục nghề nghiệp; kiểm định giáo dục nghề nghiệp.

Việc sửa đổi, hoàn thiện nêu trên nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới phương thức quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp, nâng cao năng lực quản trị và tự chủ của cơ sở giáo dục nghề nghiệp; nâng cao chất lượng đào tạo giáo dục nghề nghiệp thông qua việc đảm bảo thực chất các điều kiện đào tạo và xây dựng hệ thống đảm bảo chất lượng nội bộ, kiểm định, đánh giá ngoài.

Dự thảo Luật lược bỏ các quy định trong Luật 2014 ở 3 nhóm (quy định trong 34/79 điều, chiếm 43%):

Một là, những quy định đã có trong văn bản luật khác nhằm đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật, như: những quy định về học nghề, tập nghề tại doanh nghiệp, đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ kỹ năng nghề, chính sách chung của nhà giáo, của người học, quy định về học bổng học phí, về hợp tác quốc tế... Điều này đảm bảo đúng nguyên tắc xây dựng văn bản quy phạm pháp luật.

Hai là, những quy định không thuộc thẩm quyền của Quốc hội, bao gồm các quy định cụ thể về điều kiện thành lập, sáp nhập, giải thể, chia tách, liên kết, kiểm định. Điều này vừa đảm bảo quy định của Quốc hội trong yêu cầu xây dựng Luật, vừa đảm bảo yêu cầu về tăng cường, đẩy mạnh phân cấp phân quyền

Ba là, lược bỏ những quy định gây bất cập trong tổ chức thực hiện, tạo nút thắt, điểm nghẽn, bao gồm: quy định về đăng ký bổ sung hoạt động giáo dục nghề nghiệp; quy định về Hiệu trưởng trường cao đẳng, trung cấp mới được cấp bằng trung cấp; quy định về Hội đồng trường trong cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập; quy định về thời gian bắt buộc của từng trình độ đào tạo; các quy định về chứng chỉ nghiệp vụ sư phạm hoặc chứng chỉ kỹ năng nghề của nhà giáo để thay bằng yêu cầu có năng lực đáp ứng yêu cầu của vị trí giảng dạy…



Dự thảo Luật được xây dựng công phu, thể hiện tinh thần đổi mới

Báo cáo thẩm tra sơ bộ dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), ông Nguyễn Đắc Vinh, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội cho biết:

Thường trực Ủy ban tán thành sự cần thiết sửa đổi Luật Giáo dục nghề nghiệp với những lý do được nêu trong Tờ trình của Chính phủ.

Việc sửa đổi Luật nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới và phát triển giáo dục nghề nghiệp trong bối cảnh hội nhập quốc tế, chuyển đổi số và nhu cầu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; khắc phục hạn chế và đáp ứng nhu cầu thị trường lao động; cụ thể hóa các chính sách hỗ trợ người học, nhà giáo, tăng cường hợp tác với doanh nghiệp, góp phần xây dựng hệ thống giáo dục nghề nghiệp linh hoạt, hiệu quả, bền vững.

Dự thảo Luật được xây dựng công phu, thể hiện tinh thần đổi mới, kế thừa và phát triển trên cơ sở thực tiễn giáo dục nghề nghiệp thời gian qua, thể hiện rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước trong việc hoàn thiện khung pháp lý để phát triển hệ thống giáo dục nghề nghiệp theo hướng mở, hiện đại và hội nhập quốc tế.

Về chính sách của Nhà nước phát triển giáo dục nghề nghiệp, Thường trực Ủy ban cơ bản tán thành. Tuy nhiên, đề nghị thiết kế quy định về chính sách nhà nước phát triển giáo dục nghề nghiệp cần bảo đảm chặt chẽ, logic, rõ ràng; chỉ nêu nguyên tắc, quan điểm; các chính sách cụ thể được quy định lồng ghép trong từng nội dung của Luật. Việc bổ sung các chính sách đòi hỏi nguồn lực thực hiện, do đó cần đánh giá tác động để làm căn cứ cho cơ quan có thẩm quyền xem xét, quyết định.

Về chương trình, trình độ đào tạo, Thường trực Ủy ban nhận thấy, việc bổ sung chương trình trung học nghề để mở rộng tính chất linh hoạt của các chương trình đào tạo của hệ thống giáo dục nghề nghiệp là cần thiết; đáp ứng nhu cầu của người học muốn được hoàn thiện trình độ học vấn phổ thông kết hợp với học nghề; góp phần thực hiện chủ trương phân luồng, liên thông.

Liên quan đến nội dung này, Thường trực Ủy ban cũng đưa ra một số vấn đề cần làm rõ, bởi chương trình trung học nghề là một chính sách mới, chưa được thí điểm, đánh giá, tổng kết trước khi đưa vào hệ thống giáo dục nghề nghiệp.

Về văn bằng, chứng chỉ, Thường trực Ủy ban băn khoăn về quy định bằng trung học nghề được xác định tương đương bằng tốt nghiệp THPT về trình độ học vấn; đề nghị làm rõ cơ sở để xác định mức độ tương đương giữa bằng trung học nghề với bằng tốt nghiệp THPT…



Bổ sung cơ chế, chính sách hỗ trợ trường nghề, giảng viên, người học

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cho rằng, cơ quan chủ trì soạn thảo cần nghiên cứu làm rõ, cụ thể hóa quy định về chương trình trung học nghề, cao đẳng nghề, góp phần khắc phục tình trạng “thầy nhiều hơn thợ” hiện nay.

Đặc biệt, dự thảo Luật cần quy định rõ giáo dục phổ thông là cốt lõi, giáo dục kỹ năng học nghề cho học sinh sau THCS là một bước phát triển kỹ năng, góp phần sớm phân luồng học sinh. Cần quan tâm xác định cấu trúc chương trình đào tạo nghề; giải quyết vấn đề tương đương văn bằng, xác định rõ giá trị của văn bằng tốt nghiệp đào tạo nghề; chú ý đào tạo chuyên môn và ngoại ngữ trong đào tạo người đưa đi làm việc ở nước ngoài.

Quan tâm đẩy mạnh mô hình hợp tác công tư trong đào tạo nghề, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn lưu ý, cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa Chính phủ, doanh nghiệp, các hội đoàn ở trong nước để giáo dục nghề nghiệp của nước ta đa dạng hơn, bảo đảm đào tạo xong phải có địa chỉ sử dụng ngay, và tập trung vào những lĩnh vực doanh nghiệp trong nước, có vốn đầu tư nước ngoài cần.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị, trong hoàn thiện dự thảo Luật bổ sung cơ chế, chính sách để hỗ trợ cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất cho trường nghề; hỗ trợ cho giáo viên, người học nghề; cơ chế ưu đãi với các trường nghề do doanh nghiệp mở. Bộ GD&ĐT cần quan tâm tăng cường quản lý chất lượng đào tạo, việc cấp bằng; thúc đẩy quan hệ quốc tế trong giáo dục nghề nghiệp.

Giải trình tại phiên họp, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn khẳng định, Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học và Luật Giáo dục nghề nghiệp được sửa đổi, bổ sung trong một thời điểm là để thực hiện một cách đồng bộ, có thể nhìn một cách có hệ thống, tạo sự liên thông giữa các luật. Qua đó, cùng với Luật Nhà giáo được Quốc hội thông qua trong Kỳ họp thứ Chín tạo thành khung pháp lý đầy đủ và đồng bộ nhất.

Bộ trưởng khẳng định, từ khóa “chất lượng” luôn được nêu cao trong quá trình xây dựng 3 dự thảo Luật. Mục tiêu cao nhất khi sửa đổi, bổ sung các luật về giáo dục là nâng cao chất lượng đào tạo, qua đó nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, chất lượng con người, phát triển nhân tài ở nước ta.

Trong cả 2 luật (Giáo dục đại học và Giáo dục nghề nghiệp), theo Bộ trưởng, một yếu tố được nhấn mạnh là tăng cường phân cấp, phân quyền, giải quyết hài hòa giữa tăng quyền tự chủ và tăng hiệu lực hiệu, quả quản lý Nhà nước. Bộ GD&ĐT xác định kiên quyết buông cái cần buông và nắm thật chắc cái cần nắm. Đơn cử, nắm vấn đề về con người, quyền thay người, quyền đóng cửa, ngừng hoạt động cơ sở đào tạo; cố gắng việc “nắm”, “buông” không nhầm.

Cùng với đó, nhấn mạnh việc quản lý, giám sát toàn bộ quá trình để bảo đảm chất lượng cho 3 lĩnh vực: đào tạo sư phạm, đào tạo sức khỏe, khối ngành pháp luật; tăng cường kiểm soát đào tạo tiến sĩ. Đồng thời, gia tăng quan hệ với doanh nghiệp, kết nối 3 nhà (nhà nước, nhà trường, doanh nghiệp).

Bộ trưởng cũng cho biết, dự án Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) và dự án Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) đều quan tâm đưa vào các quy định để mở đường cho những mô hình giáo dục mới, tăng cường chuyển đổi số, sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI)…



Phát biểu kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh đề nghị, nghiên cứu tiếp thu hoàn thiện các quy định về chương trình văn bằng và mô hình trường trung học nghề tương ứng với khung trình độ quốc gia trong hệ thống giáo dục quốc dân; hoạt động đào tạo khoa học, công nghệ; kiểm định đánh giá chất lượng giáo dục nghề nghiệp; tài chính tài sản; sự tham gia của doanh nghiệp và hoạt động giáo dục nghề nghiệp.

Đồng thời, các cơ quan cần tiếp tục nghiên cứu, rà soát để về thể chế hóa chủ trương của Đảng trong đột phá chính sách đối với giáo dục đào tạo khoa học công nghệ; thể chế hóa chủ trương không tiếp tục tổ chức hội đồng trường trong cơ sở giáo dục nghề nghiệp công lập…