Vai trò người thầy trong kiến tạo hệ công dân số: Thầy 'đổi vai' làm trò

Họ học không chỉ để bắt kịp thời đại, mà còn để hiểu hơn học trò, để “giữ lửa” nghề và truyền cảm hứng học tập suốt đời cho thế hệ trẻ.

Học để vượt qua chính mình

Kể lại một lần “đổi vai” trở lại thành học trò, thầy Nguyễn Phương Bắc - giáo viên Ngữ văn, Trường Tiểu học & THCS Lâm Thao (xã Lâm Thao, Bắc Ninh) nhớ như in buổi đầu tiên tham gia lớp bồi dưỡng trực tuyến về chuyển đổi số.

“Khi màn hình hiện yêu cầu thao tác mới dành cho học viên, tôi bối rối, vụng về, thực hiện sai liên tục, thậm chí “sản phẩm không đạt” vì quên một số bước và chưa kịp thực hành. Giảng viên của lớp nhận ra điều đó, đến hướng dẫn tôi từng bước, giống như tôi từng làm với học trò mình. Khoảnh khắc đó, tôi thấy mình như học sinh thực thụ, vừa háo hức, vừa lúng túng, vụng về. Tôi hiểu ra rằng, cảm giác “mới mẻ” và “ngại thay đổi” không chỉ có ở học sinh, mà ở bất kỳ ai bắt đầu hành trình học hỏi mới”, thầy Nguyễn Phương Bắc kể lại.

Từ trải nghiệm này, thầy Bắc cho biết, mình trở nên kiên nhẫn hơn khi dạy, biết cách lắng nghe hơn, cảm thông hơn với từng lỗi nhỏ của trò; đồng thời yêu nghề hơn và yêu cả quá trình học tập không ngừng mà nghề dạy học mang lại.

Về hành trình học, tự học, thầy giáo Ngữ văn chia sẻ những đêm cần mẫn bên máy tính học thêm kỹ năng thiết kế video từ Veo 3, Gemini, ChatGPT; rồi tập cách tạo bài giảng điện tử, thiết kế hoạt động học tập tương tác bằng các phần mềm hỗ trợ trực tuyến.

“Mỗi lần gặp lỗi kỹ thuật, mạng chập chờn, hay phần mềm “bất hợp tác”, tôi phải mày mò tìm cách khắc phục. Có lúc thấy khó muốn bỏ cuộc, nhưng nhớ tới ánh mắt tò mò, tiếng reo vui của học sinh khi thấy sản phẩm công nghệ của thầy, tôi lại tiếp tục cố gắng”. Kể lại điều này, thầy Nguyễn Phương Bắc cho rằng, thách thức lớn nhất không chỉ thời gian, mà là vượt qua chính mình, thói quen cũ, nỗi sợ cái mới.

Và “trái ngọt” nhận được là kỹ năng, niềm vui khi thấy học trò hào hứng, nhận được tin nhắn “thầy làm thế nào mà hay thế?” của đồng nghiệp; Ban giám hiệu ghi nhận… Giờ đây, khi đã tự tin với khả năng ứng dụng công nghệ trong dạy học hiện đại, thầy Phương Bắc hiểu rằng, mỗi khó khăn chính là bài học giúp bản thân trưởng thành hơn. Tinh thần dám học, thay đổi của người thầy sẽ là tấm gương để học trò noi theo.

Là giáo viên tiếng Anh, Trường Tiểu học Vạn Thắng (xã Cổ Đô, Hà Nội), cô Lê Thị Trường luôn mong muốn được học hỏi, đổi mới để mang đến những giờ học sinh động, hiệu quả hơn. Kỷ niệm cô nhớ mãi là ở khóa tập huấn ứng dụng AI trong dạy học, cô được yêu cầu “đóng vai học sinh” tham gia tiết học tiếng Anh tương tác với “giáo viên ảo”.

Khi nghe giọng nói và phản hồi tự động bằng tiếng Anh, cô Trường cho biết vừa ngỡ ngàng, vừa thích thú. Từ trải nghiệm ấy, cô hiểu rõ hơn cảm xúc của học sinh khi tiếp cận công nghệ mới và nhận ra rằng, muốn học sinh yêu thích tiếng Anh, trước hết giáo viên phải học hỏi, thay đổi.

“Với tôi, khó khăn lớn nhất khi vừa làm “thầy”, vừa làm “trò” là quỹ thời gian. Công việc giảng dạy, chuẩn bị bài, tổ chức các hoạt động của Câu lạc bộ Tiếng Anh chiếm phần lớn thời gian trong ngày. Tuy nhiên, tôi vẫn sắp xếp để học các khóa tập huấn, chuyên đề về phương pháp giảng dạy mới, về công nghệ, ứng dụng AI trong dạy học. Sau những buổi đầu bỡ ngỡ, tôi tiến bộ từng chút một.

“Trái ngọt” lớn nhất là học sinh ngày càng hứng thú hơn với môn Tiếng Anh; chủ động học, tự tin nói tiếng Anh, yêu thích những tiết học có yếu tố công nghệ. Nhìn thấy nụ cười, sự tiến bộ của học trò, tôi biết rằng mọi cố gắng của mình đều xứng đáng”, cô Lê Thị Trường chia sẻ.

Cô Lê Thị Trường trao đổi tại buổi sinh hoạt chuyên môn về mô hình trường học ESL (trường học song ngữ). Ảnh: NVCC

Để nhà giáo “giữ lửa” học tập

Khẳng định ý nghĩa quan trọng của học tập suốt đời, thầy Nguyễn Trọng Trường - giáo viên Trường THPT Phenikaa (Hà Nội) cho rằng, để giữ được tinh thần này, người thầy nên dành nhiều thời gian đọc sách chuyên ngành, xem phim tài liệu về văn hóa, xã hội, lịch sử, hay khoa học công nghệ.

Giáo viên cần tạo kỷ luật cho bản thân hàng ngày, kết nối với những người có cùng sở thích, cùng mục tiêu để chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, động viên lẫn nhau. Thầy Nguyễn Trọng Trường cũng gợi ý tìm kiếm, học hỏi những người truyền cảm hứng, lan tỏa năng lượng tích cực, thành thục các kỹ năng cần thiết. Cuối cùng, luôn áp dụng kiến thức vào thực tế là cách học tập hiệu quả để ghi nhớ kiến thức nhanh, lâu hơn.

Còn theo thầy Nguyễn Phương Bắc, giữ được tinh thần học tập suốt đời không chỉ từ yêu nghề, mà còn là niềm tin vào giá trị của tri thức. Khi thầy còn học, học sinh sẽ thấy học không có điểm dừng; khi thầy dám thay đổi, học sinh cũng sẽ dám bước ra khỏi vùng an toàn.

Với tôi, mỗi ngày là một cơ hội để học: Học từ đồng nghiệp, học trò, những trải nghiệm nhỏ trong lớp học hay khóa bồi dưỡng, chuyên đề mới. Đôi khi, chính học sinh là “người thầy nhỏ tuổi” giúp tôi cập nhật kiến thức, hiểu hơn về công nghệ, cách tư duy của thế hệ mới”.

Tâm sự điều này, thầy Nguyễn Phương Bắc mong mỏi các cấp quản lý giáo dục tạo thêm nhiều môi trường, cơ hội để giáo viên được học; không chỉ bằng tập huấn, mà cả những mô hình sinh hoạt chuyên môn sáng tạo, diễn đàn chia sẻ, hoặc không gian công nghệ mở. Sự ghi nhận, động viên kịp thời của lãnh đạo nhà trường cũng là “chất xúc tác” giúp thầy cô “giữ lửa” học tập. Khi người thầy có niềm vui trong việc học, họ sẽ truyền được cảm hứng học tập cho học trò.

Với cô Lê Thị Trường, điều giữ cho người thầy luôn muốn học chính là niềm đam mê với nghề và tình yêu thương học trò. Yêu nghề, người thầy sẽ luôn muốn hoàn thiện bản thân để mang đến cho học sinh điều tốt nhất.

Cô Trường mong giáo viên tiếp tục được tạo điều kiện tham gia nhiều nữa các khóa tập huấn, chia sẻ chuyên môn, học hỏi lẫn nhau trong môi trường thân thiện và sáng tạo. Nếu được hỗ trợ thêm về trang thiết bị, tài nguyên số, các khóa học về công nghệ, AI, giáo viên sẽ mạnh dạn đổi mới, sáng tạo hơn. Người thầy luôn học hỏi hôm nay sẽ là người truyền cảm hứng học tập suốt đời cho thế hệ mai sau.

“Để thật sự thay đổi bản thân, thầy cô phải vượt qua những rào cản rất đời thường. Rào cản đầu tiên đến từ tâm lý, thói quen. Giáo viên thường ngại vượt qua vùng an toàn chuyên môn, như sợ lớp ồn, sợ học sinh không có khả năng chọn lọc, tổng hợp kiến thức. Giáo viên còn phải vượt qua tư duy cầu toàn.
Điều quan trọng giúp người thầy giữ được tinh thần học tập suốt đời là luôn duy trì sự tò mò, nuôi dưỡng sự hiếu kỳ, mong muốn khám phá thế giới xung quanh để mở mang hiểu biết”, thầy Nguyễn Trọng Trường - giáo viên Trường THPT Phenikaa (Hà Nội) chia sẻ..

Thầy Nguyễn Trọng Trường và học sinh Trường THCS-THPT Phenikaa trong giờ Ngữ văn. Ảnh: NTCC.

Học để vượt qua chính mình

Để nhà giáo “giữ lửa” học tập

“Để thật sự thay đổi bản thân, thầy cô phải vượt qua những rào cản rất đời thường. Rào cản đầu tiên đến từ tâm lý, thói quen. Giáo viên thường ngại vượt qua vùng an toàn chuyên môn, như sợ lớp ồn, sợ học sinh không có khả năng chọn lọc, tổng hợp kiến thức. Giáo viên còn phải vượt qua tư duy cầu toàn.
Điều quan trọng giúp người thầy giữ được tinh thần học tập suốt đời là luôn duy trì sự tò mò, nuôi dưỡng sự hiếu kỳ, mong muốn khám phá thế giới xung quanh để mở mang hiểu biết”, thầy Nguyễn Trọng Trường - giáo viên Trường THPT Phenikaa (Hà Nội) chia sẻ..