Bài thi Ngữ văn theo Chương trình GDPT 2018 không chỉ đánh giá kiến thức mà còn chú trọng đến kỹ năng trình bày và tư duy mạch lạc của học sinh. Để đạt được kết quả tốt nhất, thầy Nguyễn Phi Hùng cho rằng, thí sinh cần lưu ý những điểm mấu chốt sau đây.
Đảm bảo hình thức và phân bổ thời gian hợp lý
Yếu tố trình bày đóng vai trò quan trọng. Một bài làm ngắn gọn, mạch lạc, sạch sẽ, không mắc lỗi chính tả, dùng từ hay đặt câu cơ bản sẽ tạo ấn tượng tốt và tránh mất điểm đáng tiếc.
Với thời lượng 120 phút, việc phân bổ thời gian hợp lý là cực kỳ cần thiết. Hãy dành khoảng 25-30 phút cho phần Đọc hiểu (4 điểm) để đọc kỹ văn bản và trả lời đầy đủ. Phần Viết đoạn văn nghị luận (2 điểm) cũng nên dành 25-30 phút. Cuối cùng, hãy ưu tiên 55-60 phút cho Bài văn nghị luận (4 điểm) để triển khai chi tiết và chu đáo.
Đọc, nhận dạng và phân tích đề bài kỹ lưỡng
Trước khi bắt tay vào làm bài, thí sinh cần đọc kỹ đề bài, đặc biệt chú ý đến các từ khóa quan trọng. Những từ khóa này cung cấp thông tin về yêu cầu thao tác (nêu, giải thích, phân tích, cảm nhận, trình bày...), hình thức (đoạn văn hay bài văn, dung lượng bao nhiêu), và đối tượng cùng phạm vi được hỏi. Việc xác định đúng trọng tâm đề sẽ giúp bạn đi đúng hướng và tránh lạc đề.
Tuân thủ dung lượng và kiểm tra lại bài làm
Hãy cố gắng tuân thủ yêu cầu về dung lượng (số chữ) cho đoạn văn và bài văn. Tuy nhiên, con số này chỉ mang tính tương đối và có thể dao động trong một khoảng cho phép. Điều quan trọng nhất vẫn là trình bày bài đúng trọng tâm, trả lời ngắn gọn và diễn đạt mạch lạc.
Sau khi hoàn thành bài làm, đừng quên kiểm tra lại để soát lỗi, đặc biệt là các lỗi trình bày. Đảm bảo rằng bạn đã trả lời đầy đủ tất cả các câu hỏi và mỗi câu đều đã trình bày đủ các ý mà đề yêu cầu. Nếu phát hiện thiếu sót, hãy bổ sung ở cuối bài làm, ghi rõ bổ sung cho câu nào, phần nào, thay vì viết chèn vào phần đã có.
Lưu ý cụ thể cho từng dạng bài
Đối với dạng câu hỏi Đọc hiểu văn bản: Đọc chậm và kỹ văn bản đọc hiểu, đồng thời nhận diện loại/thể loại văn bản, nội dung chính và các đặc điểm hình thức nổi bật.
Các câu hỏi đọc hiểu cần được trả lời ngắn gọn, có thể dưới dạng gạch đầu dòng, nhưng phải đảm bảo đầy đủ ý.
Sẽ có những câu hỏi liên quan đến kiến thức thực hành Tiếng Việt (chiếm khoảng 1-1,5 điểm), đặc biệt là kiến thức về các biện pháp tu từ. Hãy hệ thống hóa kiến thức này trong các năm học THCS.
Các câu hỏi về hình thức và nội dung văn bản cần bám sát đặc trưng thể loại và căn cứ vào từng văn bản cụ thể để trả lời chính xác.
Câu hỏi vận dụng (thường là câu cuối) đòi hỏi thí sinh nêu rõ ý kiến cá nhân, đồng thời đưa ra lý lẽ hoặc bằng chứng giải thích thuyết phục cho ý kiến đó.
Đối với câu hỏi phần Viết văn nghị luận: Xác định rõ yêu cầu hình thức: đoạn văn hay bài văn, giới hạn dung lượng, phân tích hay cảm nhận,…
Xác định đúng dạng bài: Nghị luận xã hội về một ý kiến, vấn đề cần giải quyết, hay nghị luận văn học về chủ đề, nhân vật, hình ảnh, đặc sắc nghệ thuật, hoặc một tác phẩm/đoạn trích.
Trình bày rõ ý kiến về vấn đề nghị luận (văn học hoặc xã hội), đưa ra lý lẽ, bằng chứng phù hợp để làm rõ. Tránh việc diễn xuôi thơ hay tóm tắt cốt truyện.
Bài nghị luận văn học cần làm rõ cả hai phương diện nội dung và nghệ thuật của tác phẩm, với mức độ đậm nhạt, nông sâu tùy theo yêu cầu đề.
Bài nghị luận xã hội phải có bằng chứng cụ thể, các bài học/giải pháp đưa ra phải cụ thể, khả thi, phù hợp, tránh trình bày chung chung hay kêu gọi sáo rỗng.
Nên gạch nhanh hệ thống ý ra nháp trước khi viết bài hoàn chỉnh.
Áp dụng những lưu ý trên sẽ giúp các em không chỉ nâng cao kỹ năng làm bài mà còn tự tin chinh phục bài thi Ngữ văn với kết quả tốt nhất.
