Để đạt hiệu quả bền vững dạy học 2 buổi/ngày: Bảo đảm đồng bộ các điều kiện cần thiết

Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả chủ trương này, cần bảo đảm đồng bộ các điều kiện thực hiện, đặc biệt là quyết tâm của các nhà trường, ngành Giáo dục địa phương.

Nỗ lực thích ứng, linh hoạt tổ chức trong điều kiện hiện có

Trường THPT Lam Kinh (Thanh Hóa) đã và đang triển khai dạy học 2 buổi/ngày theo chỉ đạo của Bộ và sở GD&ĐT nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, tăng thời lượng ôn tập, bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh yếu, đồng thời đẩy mạnh các hoạt động giáo dục kỹ năng sống, trải nghiệm sáng tạo.

Cụ thể, thông tin từ Hiệu trưởng Nguyễn Minh Đạo, một số lớp đã được bố trí học 2 buổi/ngày, đặc biệt khối 10 và khối 11. Nội dung buổi thứ hai được tổ chức linh hoạt, gồm ôn tập, củng cố kiến thức, rèn kỹ năng thực hành, hướng nghiệp, trải nghiệm, hoặc học tăng cường các môn theo định hướng nghề nghiệp. Việc bố trí thời khóa biểu được điều chỉnh phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất và thời gian của học sinh.

Theo ông Nguyễn Minh Đạo, triển khai dạy học 2 buổi/ngày tại trường có thuận lợi bởi nhận được sự chỉ đạo sát sao của sở GD&ĐT, sự đồng thuận của Ban giám hiệu, giáo viên, phụ huynh và học sinh. Đội ngũ giáo viên đủ về số lượng và đảm bảo chuyên môn, sẵn sàng tham gia giảng dạy buổi 2. Nhà trường cũng có cơ sở vật chất tương đối đảm bảo. Học sinh được tăng thời lượng học tập, có điều kiện ôn luyện, rèn kỹ năng, chuẩn bị tốt cho các kỳ thi. Phụ huynh ủng hộ vì giúp con em được quản lý, học tập hiệu quả hơn.

Tuy nhiên, về khó khăn, ông Nguyễn Minh Đạo cho biết, một số phòng học, phòng bộ môn của trường chưa đủ cho toàn bộ khối lớp học 2 buổi/ngày. Kinh phí chi trả cho giáo viên dạy tăng buổi còn khó khăn. Một bộ phận học sinh ở xa trường, việc học 2 buổi/ngày gây áp lực về thời gian di chuyển, ăn uống, nghỉ ngơi. Lịch học dày đặc khiến học sinh dễ mệt mỏi, ảnh hưởng đến chất lượng tiếp thu nếu không điều tiết hợp lý. Chưa có tài liệu hướng dẫn thống nhất về nội dung, hình thức tổ chức buổi học thứ hai; việc xây dựng kế hoạch còn tùy thuộc vào điều kiện từng trường.

Vì chưa đáp ứng được điều kiện cơ sở vật chất, nên hiện, Trường THCS Trung Hiếu (xã Trung Thành, Vĩnh Long) mới chỉ triển khai dạy học 2 buổi/ngày với học sinh khối 9.

Thông tin từ Hiệu trưởng Nguyễn Minh Tuấn, hiện nhà trường có 3 lớp 9 với 112 học sinh. Các em được bố trí học 7 tiết/ngày (sáng 4 tiết, chiều 3 tiết), học 5 ngày/tuần. Buổi sáng và chiều đều học chương trình chính khóa, nhưng riêng buổi chiều tăng cường thêm bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh chưa đạt theo yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông. Mọi triển khai đến nay đều thuận lợi, vì phù hợp với điều kiện cơ sở vật chất, đội ngũ hiện có; nhà trường không thu thêm bất kỳ kinh phí nào từ phụ huynh.

Nói về khó khăn, ông Nguyễn Minh Tuấn cho rằng, hiện trường chưa triển khai dạy học 2 buổi/ngày cho toàn bộ các khối lớp vì thiếu điều kiện, đặc biệt về cơ sở vật chất, phòng học.

Bên cạnh đó, theo hướng dẫn của Bộ GD&ĐT, buổi 2 là thời gian để tổ chức các hoạt động giáo dục bổ trợ, phát triển năng lực, bồi dưỡng học sinh giỏi, phụ đạo học sinh chưa đạt theo yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông, giáo dục kỹ năng sống, giáo dục tài chính, giáo dục nghệ thuật, thể chất, STEM/STEAM, hướng nghiệp, trí tuệ nhân tạo, ngoại ngữ... Tuy nhiên, những nội dung dạy học nhằm giúp học sinh phát triển toàn diện, nhà trường cũng chưa thể triển khai.

“Quan trọng nhất để nhà trường triển khai được dạy học 2 buổi/ngày một cách toàn diện là điều kiện cơ sở vật chất, kinh phí, có hướng dẫn cụ thể cho các nhà trường”, ông Nguyễn Minh Tuấn chia sẻ.

Giải pháp để dạy học 2 buổi/ngày hiệu quả, bền vững

Chia sẻ giải pháp để thực hiện tốt dạy học 2 buổi/ngày, ông Nguyễn Minh Đạo cho rằng, nhà trường cần xây dựng kế hoạch chi tiết, linh hoạt, phù hợp điều kiện thực tế, tránh dàn trải. Việc bố trí hợp lý thời khóa biểu, cân đối giữa học tập và nghỉ ngơi, tăng cường hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, giảm áp lực học thuật cũng hết sức quan trọng.

Đặc biệt, điều kiện để triển khai dạy học 2 buổi/ngày cần được bảo đảm. Cụ thể, nhà trường cần tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, ưu tiên phòng học, thiết bị, bàn ghế, ánh sáng... Đồng thời, bảo đảm chế độ cho giáo viên dạy tăng buổi, có chính sách hỗ trợ, động viên kịp thời. Bên cạnh đó, nhà trường phối hợp chặt chẽ với phụ huynh và chính quyền địa phương trong công tác quản lý, tuyên truyền nhằm tạo sự đồng thuận xã hội; thường xuyên kiểm tra, đánh giá, rút kinh nghiệm và điều chỉnh kế hoạch phù hợp với từng giai đoạn thực hiện.

Đưa kiến nghị, đề xuất từ cơ sở, ông Nguyễn Minh Đạo mong muốn sở GD&ĐT có văn bản hướng dẫn cụ thể hơn về tổ chức dạy học 2 buổi/ngày cấp THPT, đặc biệt là về nội dung, hình thức và chế độ cho giáo viên. Ông cũng đề nghị có nguồn kinh phí hỗ trợ cho các trường còn khó khăn trong việc chi trả giáo viên dạy tăng buổi; đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất cho các trường để đảm bảo đủ điều kiện học 2 buổi/ngày.

Đồng thời, cần tăng cường tập huấn, chia sẻ mô hình hay, kinh nghiệm tổ chức 2 buổi/ngày hiệu quả từ các đơn vị điển hình. Bố trí đủ nguồn nhân lực về định biên theo quy định của Bộ GD&ĐT để các nhà trường có sự chủ động trong việc triển khai thực hiện nhiệm vụ năm học.

Theo quy định của Sở GD&ĐT Bắc Ninh, các cơ sở giáo dục phổ thông xây dựng kế hoạch tổ chức dạy học 2 buổi/ngày phù hợp với tình hình thực tế của đơn vị, bảo đảm lộ trình triển khai thực hiện; phối hợp chặt chẽ với chính quyền địa phương và các lực lượng xã hội trên địa bàn trong quá trình tổ chức dạy học 2 buổi/ngày nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả.

Lưu ý về nguyên tắc xây dựng kế hoạch, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Bạch Đăng Khoa cho rằng, trước hết, kế hoạch phải bảo đảm phù hợp với chương trình giáo dục phổ thông; dựa trên kết quả rà soát đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học và điều kiện thực tế của nhà trường, địa phương đáp ứng nội dung học tập, nhu cầu, sở thích, năng khiếu của học sinh trong buổi 2.

Kế hoạch cũng cần bảo đảm nguyên tắc không gây quá tải, bảo đảm sức khỏe và tâm lý đối với học sinh; bố trí linh hoạt thời lượng buổi 1 và buổi 2. Trong một buổi sáng/chiều không được để tiết buổi 2 đan xen vào các tiết của buổi 1. Thực hiện công khai, minh bạch; lấy ý kiến của giáo viên, học sinh, cha mẹ học sinh và các tổ chức có liên quan trước khi phê duyệt kế hoạch. Về yêu cầu của kế hoạch, Phó Giám đốc Sở GD&ĐT Bắc Ninh nhấn mạnh “5 rõ”, cụ thể:

Rõ lộ trình triển khai: Xác định mốc thời gian từng giai đoạn từ khảo sát, xây dựng kế hoạch, chuẩn bị điều kiện.

Rõ nguồn lực: Xác định đầy đủ và cụ thể các nguồn lực về cơ sở vật chất, thiết bị, đội ngũ giáo viên, nhân viên, kinh phí; có phương án huy động, bổ sung kịp thời.

Rõ nội dung và phương pháp dạy học: Xây dựng thời khóa biểu hợp lý; phân định rõ nội dung buổi 1 và buổi 2; lựa chọn hình thức tổ chức dạy học đa dạng, phù hợp từng khối lớp và nhu cầu học sinh.

Rõ trách nhiệm: Phân công nhiệm vụ cụ thể cho cán bộ quản lý, tổ chuyên môn, giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn, nhân viên, Ban đại diện cha mẹ học sinh.

Rõ kết quả và chất lượng giáo dục: Xác định chỉ tiêu, tiêu chí đánh giá chất lượng từng giai đoạn; có cơ chế kiểm tra, giám sát và báo cáo định kỳ.

Để đạt yêu cầu trên, việc xây dựng kế hoạch cần bảo đảm các bước: Khảo sát và đánh giá điều kiện; xây dựng kế hoạch tổng thể; phân công trách nhiệm; cơ chế phối hợp và giám sát.

Cụ thể, các trường cần rà soát thực trạng cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, sân chơi, bãi tập, thư viện, phòng chức năng; đánh giá số lượng và cơ cấu đội ngũ giáo viên, nhân viên; nhu cầu bổ sung hoặc bố trí điều tiết; khảo sát nhu cầu, nguyện vọng của học sinh và cha mẹ học sinh.

Sau đó, xây dựng kế hoạch tổng thể với lưu ý: Nêu rõ căn cứ pháp lý, mục tiêu, phạm vi áp dụng; xác định lộ trình triển khai theo từng học kỳ/năm học; lập phương án phân bổ tiết học buổi 1 và buổi 2 phù hợp chương trình giáo dục phổ thông, điều kiện thực tế của đơn vị, địa phương; lựa chọn nội dung buổi 2 (ôn tập, phụ đạo, bồi dưỡng học sinh giỏi, hoạt động trải nghiệm, giáo dục STEM/STEAM, ngoại ngữ, thể thao, nghệ thuật…); quy định phương pháp tổ chức dạy học linh hoạt, phát huy tính tích cực của học sinh.

Cán bộ quản lý chịu trách nhiệm chỉ đạo chung, kiểm tra, giám sát, điều chỉnh sự bất hợp lý kịp thời (nếu có). Tổ chuyên môn xây dựng kế hoạch chi tiết, nội dung giảng dạy. Giáo viên thực hiện giảng dạy, đánh giá học sinh, phối hợp phụ huynh. Nhân viên hỗ trợ hậu cần, cơ sở vật chất, y tế học đường. Ban đại diện cha mẹ học sinh phối hợp tuyên truyền, vận động, giám sát.

Về cơ chế phối hợp và giám sát, cần phối hợp chặt chẽ với UBND xã, phường, các đoàn thể, tổ chức xã hội trên địa bàn. Nhà trường công khai kế hoạch và kết quả triển khai; tiếp thu góp ý của phụ huynh, học sinh và cộng đồng; tổ chức kiểm tra, đánh giá định kỳ và báo cáo cơ quan quản lý cấp trên.

Nội dung “Xây dựng nền giáo dục quốc dân hiện đại, ngang tầm khu vực và thế giới” trong Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII ghi rõ yêu cầu: Thực hiện dạy học 2 buổi/ngày đối với giáo dục phổ thông. Đây là nhiệm vụ ngành Giáo dục đang nỗ lực triển khai.

Giờ học tại Trường THPT Lam Kinh (Thanh Hóa). Ảnh: NTCC

Nỗ lực thích ứng, linh hoạt tổ chức trong điều kiện hiện có

Giải pháp để dạy học 2 buổi/ngày hiệu quả, bền vững

Rõ lộ trình triển khai: Xác định mốc thời gian từng giai đoạn từ khảo sát, xây dựng kế hoạch, chuẩn bị điều kiện.

Nội dung “Xây dựng nền giáo dục quốc dân hiện đại, ngang tầm khu vực và thế giới” trong Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII ghi rõ yêu cầu: Thực hiện dạy học 2 buổi/ngày đối với giáo dục phổ thông. Đây là nhiệm vụ ngành Giáo dục đang nỗ lực triển khai.