Nhà giáo thể hiện tính chuyên nghiệp qua kỹ thuật trình bày bảng

GD&TĐ - Bên cạnh kỹ năng tổ chức giảng dạy, sử dụng phương pháp thì việc trình bày bảng thể hiện rõ tính chuyên nghiệp của người thầy.



Nguyên tắc cần tuân thủ

Nội dung trình bày trên bảng nhằm phục vụ giảng dạy, giúp học sinh quan sát trực quan và ghi nhớ kiến thức. Đây được xem là nguyên tắc cơ bản trong trình bày bảng. Vì vậy, dù thầy cô lựa chọn hình thức giảng dạy nào cũng cần tuân thủ nguyên tắc này.

Một băn khoăn thường gặp ở sinh viên sư phạm là: Giữa hai hình thức giảng dạy, nếu chọn hình thức này thì có thể kết hợp hình thức kia không? Ngược lại, khi sử dụng cả hai thì người dạy cần thực hiện thế nào để bảo đảm tính tiện ích và hợp lý

Theo nhiều thầy cô giàu kinh nghiệm, nếu người dạy lựa chọn hình thức dạy bảng (dạy tay), thì máy chiếu, tivi sẽ là công cụ trợ giảng. Công cụ trợ giảng chỉ để hỗ trợ trình chiếu hình ảnh, video, hay soi bài để phân tích, sửa chữa, hướng dẫn cho học sinh không cần trình bày đầy đủ thông tin (thứ ngày tháng, tựa bài,…) như trình bày bảng. Giáo viên không cần phải thiết kế và trình bày thứ ngày tháng năm, tên môn, tên bài dạy như trình bày bên phần bảng.

Ngược lại, nếu lựa chọn hình thức dạy bài giảng thì phần bảng chính là công cụ để trợ giúp người dạy thực hiện một số việc như: Đính bài làm của học sinh, tổ chức trò chơi, dành phần bảng cho phần trình bày kết quả thảo luận nhóm, cho phần thuyết trình của học sinh,… Giáo viên không cần phải viết và trình bày thứ ngày tháng năm, tên môn, tên bài dạy như trình bày bên phần bài giảng.

Với cách làm trên, người dạy sẽ nhẹ nhàng, không vất vả phải trình bày vừa bên hình thức này, vừa bên hình thức khác, dư thừa không cần thiết. Điều này cũng giúp học sinh tập trung hơn, không bị rườm rà rối mắt.

Một số cách trình bày bảng

Nếu phải lưu bảng để biết giáo viên đã dạy những gì cho học sinh trong tiết học thì có thể trình bày như sau:

Với tổ chức các hoạt động dạy học môn Tiếng Việt: Thông thường, theo cách làm của những nhà giáo nhiều kinh nghiệm, dạy phần nào trình bày bảng phần đó. Nội dung nào dạy xong thì xóa đi hoặc gỡ xuống cho học sinh tập trung vào nội dung mới cần trình bày. Các em không bị phân tâm. Bảng lớp sẽ gọn ghẽ, không bị rối mắt.









Với cấp tiểu học, giáo viên càng không nên ghi quá nhiều lên bảng vì ghi nhanh chữ sẽ không đúng mẫu, không đẹp và như thế là “phản tác dụng”. Chỉ ghi những điều cần thiết để học sinh ghi nhớ nội dung. Giáo viên càng không nên ghi các bước lên lớp hiện nay của giáo viên như: khởi động, khám phá, luyện tập, vận dụng, kết nối,… Những nội dung này không phải là nội dung dạy học và học sinh không cần phải nhớ.

Những nội dung học sinh cần nhớ giáo viên có thể viết sẵn bảng phụ, băng giấy phụ giáo viên chuẩn bị, … để đính lên bảng. Việc làm này giáo viên không mất thời gian viết và hiệu quả giáo dục cao. Nhưng, thầy cô không nên đính quá nhiều bảng cùng một lúc trông như mảnh vá. Thầy cô cần lưu ý đến tính thẩm mỹ khi trình bày bảng lúc này.



Với tổ chức các hoạt động dạy học môn Toán: Ghi thứ tự các bài tập cần làm như trong sách giáo khoa lên bảng (nếu là bài ôn tập) để học sinh tiện theo dõi và làm bài theo thứ tự giáo viên yêu cầu. Nếu là những bài mới có kiến thức, nội dung cần nhớ, giáo viên nên viết hoặc đính nội dung cần nhớ (ghi nhớ - kiến thức mới) lên bảng.

Sau khi viết yêu cầu bài tập, nếu giáo viên có hướng dẫn, giảng giải thêm thì viết dưới yêu cầu. Học sinh làm bài tập xong, giáo viên xóa đi và ghi yêu cầu bài tập tiếp theo. Có thể ghi ngắn gọn yêu cầu càng tốt, như vậy giáo viên viết nhanh và có thể nắn nót con chữ.



Trình bày bảng cũng là một kỹ năng thể hiện tính chuyên nghiệp của người thầy nên trong quá trình giảng dạy cần hết sức chú ý nâng cao sở trường. Thầy cô có thể linh hoạt, sáng tạo sao cho đạt được mục đích cuối cùng là tạo ấn tượng cho học sinh: trực quan bắt mắt, hấp dẫn, ấn tượng, dễ nhớ, dễ thuộc nội dung chính bài học, tiết học.

Một số lưu ý khi thiết kế bài giảng ở tiểu học

Việc ứng dụng công nghệ vào giảng dạy ở cấp tiểu học đang là xu thế thịnh hành được nhiều thầy cô lựa chọn. Lên lớp với bài giảng trong tay, thầy cô tự tin trình bày, truyền đạt kiến thức đúng theo kế hoạch đã đề ra. Học sinh nhanh chóng đạt được yêu cầu cần thiết trong bài học. Học sinh được trực quan sinh động, dễ dàng khám phá, trải nghiệm qua nhiều công cụ bổ trợ trực tiếp rất tiện ích như: Báo, đài, video, audio,…

Để khai thác triệt để phương tiện dạy học này, trong quá trình thiết kế thầy cô cần quan tâm và lưu ý thực hiện tốt một số vấn đề trọng tâm sau:

Học sinh tiểu học rất dễ mất tập trung và dễ sao lãng việc khi gặp những điều mới lạ bắt mắt. Ví dụ trong các slide có hình ảnh động học sinh sẽ luôn dõi mắt theo đến nổi không nghe, không nhớ đến lời thầy cô. Vì vậy, các slide trình chiếu không nên trang trí hình ảnh hay tiểu cảnh động,…

Kênh chữ cần ngắn gọn, súc tích; cần bổ sung hình ảnh minh họa để học sinh dễ nhớ, khắc sâu kiến thức hơn.

Không nên có nhiều màu sắc lòe loẹt, cần tập trung vào trọng tâm các hoạt động và trọng tâm bài học.

Tích hợp hình ảnh AI, giọng nói AI hay các trò chơi AI, video AI vào trong bài giảng phù hợp với nội dung để tạo sự chú ý, thu hút, hấp dẫn học sinh học tập, hoạt động.

Cần bổ sung các trò chơi vào bài giảng sau mỗi nội dung học để củng cố kiến thức và tạo niềm vui, hứng thú trong học tập.

Các hiệu ứng trong PowerPoint cũng cần phải sử dụng đúng lúc, tạo ấn tượng để học sinh tích cực học tập hơn.



Nguyên tắc cần tuân thủ

Nội dung trình bày trên bảng nhằm phục vụ giảng dạy, giúp học sinh quan sát trực quan và ghi nhớ kiến thức. Đây được xem là nguyên tắc cơ bản trong trình bày bảng. Vì vậy, dù thầy cô lựa chọn hình thức giảng dạy nào cũng cần tuân thủ nguyên tắc này.

Một băn khoăn thường gặp ở sinh viên sư phạm là: Giữa hai hình thức giảng dạy, nếu chọn hình thức này thì có thể kết hợp hình thức kia không? Ngược lại, khi sử dụng cả hai thì người dạy cần thực hiện thế nào để bảo đảm tính tiện ích và hợp lý

Theo nhiều thầy cô giàu kinh nghiệm, nếu người dạy lựa chọn hình thức dạy bảng (dạy tay), thì máy chiếu, tivi sẽ là công cụ trợ giảng. Công cụ trợ giảng chỉ để hỗ trợ trình chiếu hình ảnh, video, hay soi bài để phân tích, sửa chữa, hướng dẫn cho học sinh không cần trình bày đầy đủ thông tin (thứ ngày tháng, tựa bài,…) như trình bày bảng. Giáo viên không cần phải thiết kế và trình bày thứ ngày tháng năm, tên môn, tên bài dạy như trình bày bên phần bảng.

Ngược lại, nếu lựa chọn hình thức dạy bài giảng thì phần bảng chính là công cụ để trợ giúp người dạy thực hiện một số việc như: Đính bài làm của học sinh, tổ chức trò chơi, dành phần bảng cho phần trình bày kết quả thảo luận nhóm, cho phần thuyết trình của học sinh,… Giáo viên không cần phải viết và trình bày thứ ngày tháng năm, tên môn, tên bài dạy như trình bày bên phần bài giảng.

Với cách làm trên, người dạy sẽ nhẹ nhàng, không vất vả phải trình bày vừa bên hình thức này, vừa bên hình thức khác, dư thừa không cần thiết. Điều này cũng giúp học sinh tập trung hơn, không bị rườm rà rối mắt.

Một số cách trình bày bảng

Nếu phải lưu bảng để biết giáo viên đã dạy những gì cho học sinh trong tiết học thì có thể trình bày như sau:

Với tổ chức các hoạt động dạy học môn Tiếng Việt: Thông thường, theo cách làm của những nhà giáo nhiều kinh nghiệm, dạy phần nào trình bày bảng phần đó. Nội dung nào dạy xong thì xóa đi hoặc gỡ xuống cho học sinh tập trung vào nội dung mới cần trình bày. Các em không bị phân tâm. Bảng lớp sẽ gọn ghẽ, không bị rối mắt.









Với cấp tiểu học, giáo viên càng không nên ghi quá nhiều lên bảng vì ghi nhanh chữ sẽ không đúng mẫu, không đẹp và như thế là “phản tác dụng”. Chỉ ghi những điều cần thiết để học sinh ghi nhớ nội dung. Giáo viên càng không nên ghi các bước lên lớp hiện nay của giáo viên như: khởi động, khám phá, luyện tập, vận dụng, kết nối,… Những nội dung này không phải là nội dung dạy học và học sinh không cần phải nhớ.

Những nội dung học sinh cần nhớ giáo viên có thể viết sẵn bảng phụ, băng giấy phụ giáo viên chuẩn bị, … để đính lên bảng. Việc làm này giáo viên không mất thời gian viết và hiệu quả giáo dục cao. Nhưng, thầy cô không nên đính quá nhiều bảng cùng một lúc trông như mảnh vá. Thầy cô cần lưu ý đến tính thẩm mỹ khi trình bày bảng lúc này.



Với tổ chức các hoạt động dạy học môn Toán: Ghi thứ tự các bài tập cần làm như trong sách giáo khoa lên bảng (nếu là bài ôn tập) để học sinh tiện theo dõi và làm bài theo thứ tự giáo viên yêu cầu. Nếu là những bài mới có kiến thức, nội dung cần nhớ, giáo viên nên viết hoặc đính nội dung cần nhớ (ghi nhớ - kiến thức mới) lên bảng.

Sau khi viết yêu cầu bài tập, nếu giáo viên có hướng dẫn, giảng giải thêm thì viết dưới yêu cầu. Học sinh làm bài tập xong, giáo viên xóa đi và ghi yêu cầu bài tập tiếp theo. Có thể ghi ngắn gọn yêu cầu càng tốt, như vậy giáo viên viết nhanh và có thể nắn nót con chữ.



Trình bày bảng cũng là một kỹ năng thể hiện tính chuyên nghiệp của người thầy nên trong quá trình giảng dạy cần hết sức chú ý nâng cao sở trường. Thầy cô có thể linh hoạt, sáng tạo sao cho đạt được mục đích cuối cùng là tạo ấn tượng cho học sinh: trực quan bắt mắt, hấp dẫn, ấn tượng, dễ nhớ, dễ thuộc nội dung chính bài học, tiết học.

Một số lưu ý khi thiết kế bài giảng ở tiểu học

Việc ứng dụng công nghệ vào giảng dạy ở cấp tiểu học đang là xu thế thịnh hành được nhiều thầy cô lựa chọn. Lên lớp với bài giảng trong tay, thầy cô tự tin trình bày, truyền đạt kiến thức đúng theo kế hoạch đã đề ra. Học sinh nhanh chóng đạt được yêu cầu cần thiết trong bài học. Học sinh được trực quan sinh động, dễ dàng khám phá, trải nghiệm qua nhiều công cụ bổ trợ trực tiếp rất tiện ích như: Báo, đài, video, audio,…

Để khai thác triệt để phương tiện dạy học này, trong quá trình thiết kế thầy cô cần quan tâm và lưu ý thực hiện tốt một số vấn đề trọng tâm sau:

Học sinh tiểu học rất dễ mất tập trung và dễ sao lãng việc khi gặp những điều mới lạ bắt mắt. Ví dụ trong các slide có hình ảnh động học sinh sẽ luôn dõi mắt theo đến nổi không nghe, không nhớ đến lời thầy cô. Vì vậy, các slide trình chiếu không nên trang trí hình ảnh hay tiểu cảnh động,…

Kênh chữ cần ngắn gọn, súc tích; cần bổ sung hình ảnh minh họa để học sinh dễ nhớ, khắc sâu kiến thức hơn.

Không nên có nhiều màu sắc lòe loẹt, cần tập trung vào trọng tâm các hoạt động và trọng tâm bài học.

Tích hợp hình ảnh AI, giọng nói AI hay các trò chơi AI, video AI vào trong bài giảng phù hợp với nội dung để tạo sự chú ý, thu hút, hấp dẫn học sinh học tập, hoạt động.

Cần bổ sung các trò chơi vào bài giảng sau mỗi nội dung học để củng cố kiến thức và tạo niềm vui, hứng thú trong học tập.

Các hiệu ứng trong PowerPoint cũng cần phải sử dụng đúng lúc, tạo ấn tượng để học sinh tích cực học tập hơn.